Η ηλιακή ενέργεια έχει επιδράσει καταλυτικά στην καλλιέργεια οπίου στο Αφγανιστάν, με αποτέλεσμα την αύξηση της παγκόσμιας παραγωγής ηρωίνης, σύμφωνα με ρεπορτάζ του BBC.
Όπως σημειώνεται στο δημοσίευμα, η Χελμάντ- η πιο επικίνδυνη επαρχία του Αφγανιστάν- είναι μακράν η πιο παραγωγική περιοχή καλλιέργειας οπίου στον πλανήτη. Το μεγαλύτερο μέρος του καλλιεργούμενου οπίου χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηρωίνης. Σύμφωνα με τον αρμόδιο φορέα του ΟΗΕ, τη UNODC, περίπου το 80% όλου του αφγανικού οπίου πλέον έρχεται από τα νοτιοδυτικά της χώρας, περιλαμβανομένης της Χελμάντ. Αυτό, όπως σημειώνεται, συνεπάγεται τα 2/3 της παγκόσμιας παραγωγής.
Ο Τζάστιν Ράουλατ, δημοσιογράφος του BBC, αναφέρει πως είχε δει τον πρώτο ηλιακό συλλέκτη πετώντας πάνω από τη Χελμάντ με στρατιωτικό ελικόπτερο- και ακολούθησαν και πολλοί άλλοι. «Για την ακρίβεια, φαινόταν να υπάρχει μια μικρή συστοιχία ηλιακών συλλεκτών στις γωνίες των περισσότερων εκτάσεων καλλιέργειας, και αυτό ήταν το 2016. Είναι μόλις τώρα που η έκταση της επανάστασης στην παραγωγή ηρωίνης την οποία έβλεπα ποσοτικοποιείται. Επειδή δεν ήμουν ο μόνος που πρόσεξε πως οι Αφγανοί αγρότες έδειχναν ενδιαφέρον για τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα».
Ανάλυση δορυφορικών φωτογραφιών από τη βρετανική εταιρεία Alcis, του πρώην στρατιωτικού και ειδικού στο θέμα της βιομηχανίας ναρκωτικών στο Αφγανιστάν, Ρίτσαρντ Μπριτάν, δείχνει «έκρηξη» καλλιεργειών. «Κάνει zoom σε μια περιοχή μακριά έξω, στις ερήμους της Χελμάντ. Πριν μερικά χρόνια δεν υπήρχε τίποτα εκεί. Τώρα υπάρχει μια φάρμα, που περιτριγυρίζεται από χωράφια. Μεγαλύτερο zoom δείχνει μια συστοιχία ηλιακών συλλεκτών και μια μεγάλη δεξαμενή. Λίγο πιο δεξιά υπάρχει άλλη μια φάρμα. Το μοτίβο είναι το ίδιο: Ηλιακοί συλλέκτες και μια δεξαμενή» γράφει ο Ράουλατ.
«Έτσι καλλιεργείται πλέον η οπιούχος παπαρούνα» λέει ο Μπριτάν. «Κάνουν γεώτρηση 100 μέτρων περίπου για να φτάσουν στο εδαφικό νερό, βάζουν μια ηλεκτρική αντλία, τη συνδέουν με μερικούς συλλέκτες και έτοιμοι, το νερό αρχίζει να ρέει».
Η εξάπλωση αυτής της νέας τεχνολογίας ήταν ταχύτατη, και η πρώτη αναφορά Αφγανού αγρότη που χρησιμοποιούσε ηλιακή ενέργεια ανάγεται στο 2013. Ο αριθμός των ηλιακών συλλεκτών διπλασιάζεται κάθε χρόνο, και το 2019 η ομάδα του Μπριτάν μετρούσε 67.000 εγκαταστάσεις μόνο στην κοιλάδα της Χελμάντ. Στην αγορά του Λασκαργκάχ, πρωτεύουσας της Χελμάντ, οι συλλέκτες πωλούνται ευρύτατα.
Γενικότερα η ηλιακή ενέργεια έχει αλλάξει δραματικά τα δεδομένα όσον αφορά στην παραγωγικότητα των καλλιεργειών στην περιοχή, επιτρέποντας πολύ καλύτερη άρδευση, καθώς στο παρελθόν το μεγαλύτερο έξοδο για τους καλλιεργητές ήταν η αγορά πετρελαίου για τις αντλίες.
Όπως είπε ο Dr. Ντέιβιντ Μάνσφιλντ, o οποίος μελετά την παραγωγή οπίου στο Αφγανιστάν, η χρήση της ηλιακής ενέργειας είναι μακράν η πιο σημαντική τεχνολογική εξέλιξη που έχει δει μέσα σε διάστημα 25 ετών. «Και δεν είναι μόνο το κόστος. Το πετρέλαιο σε εκείνες τις απομακρυσμένες περιοχές του Αφγανιστάν είναι πολύ νοθευμένο, έτσι ώστε οι αντλίες και οι γεννήτριες χαλάνε. Αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα για τους αγρότες».
Τα πράγματα πλέον είναι πολύ διαφορετικά: Με 5.000 δολάρια, είναι δυνατή η αγορά μιας συστοιχίας ηλιακών συλλεκτών και μιας ηλεκτρικής αντλίας. Όταν γίνει η εγκατάσταση, πρακτικά δεν υπάρχουν λειτουργικά έξοδα. Αν και τα χρήματα σε πρώτη φάση φαίνονται πολλά, η αύξηση της παραγωγικότητας είναι μεγάλη, και συνήθως τα δάνεια αποπληρώνονται μέσα σε 1-2 χρόνια. Από εκείνο το σημείο και μετά, το νερό είναι πρακτικά δωρεάν, και αυτό σημαίνει πως είναι δυνατή η καλλιέργεια περισσότερης παπαρούνας, καθώς και άλλων καλλιεργειών. Πολλές φάρμες πλέον έχουν δύο συγκομιδές τον χρόνο, ενώ κάποιες ακόμα και τρεις. Επίσης, είναι δυνατή η καλλιέργεια παπαρούνας σε περιοχές όπου δεν ήταν δυνατόν στο παρελθόν. Το 2012 οι καλλιέργειες στη Χελμάντ κάλυπταν 157.000 εκτάρια, το 2018 ήταν στα 317.000 και το 2019 ήταν στα 344.000. «Όλο αυτό το νερό κάνει την έρημο να ανθίζει» λέει ο Μπριτάν- ενώ μισό εκατομμύριο άνθρωποι έχουν μεταναστεύσει στις περιοχές της ερήμου της Χελμάντ μέσα στα τελευταία πέντε χρόνια, με 48.000 νέα σπίτια να χτίζονται μέσα στην ίδια περίοδο.
Η επίδραση στη διεθνή παραγωγή οπίου είναι καταλυτική: Το 2012 υπολογιζόταν πως το Αφγανιστάν παρήγαγε 3.700 τόνους. Το 2016 ήταν στους 4.800 και το 2017 έφτασε τις 9.000, ρίχνοντας πολύ τις τιμές. Αξίζει να σημειωθεί πως το 2018 και το 2019 μειώθηκε η συνολική έκταση καλλιέργειας παπαρούνας στο μεγαλύτερο μέρος του Αφγανιστάν, εκτός από τα νοτιοδυτικά, όπου έλαβε χώρα η στροφή στην ηλιακή τεχνολογία. Εκεί, η παραγωγή αυξήθηκε.
Η επιπτώσεις αυτής της παραγωγικότητας είναι αισθητές ανά τον κόσμο: Η προμήθεια ηρωίνης αυξάνεται, ενώ βελτιώνεται η ποιότητά της. Όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα του BBC, υπάρχουν φόβοι πως αυτό, σε συνδυασμό με τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας και την άνοδο της ανεργίας, μπορεί να προκαλέσει αύξηση της εγκληματικότητας. Επίσης, όσον αφορά στο Αφγανιστάν, η κατακόρυφη αύξηση της κατανάλωσης νερού εκτιμάται πως οδηγεί σε εξάντληση των υδάτινων πόρων σε βάθος μερικών ετών, επηρεάζοντας ολόκληρη την περιοχή και ωθώντας σε νέα κύματα μετανάστευσης.