Η επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών εγκαινιάζει ένα νέο κεφάλαιο στις διμερείς σχέσεις Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών, με σημαντικές επιπτώσεις για την πορεία της Πρωτοβουλίας Belt and Road/ BRI. Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ (περίοδος 2017-2021) οι σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών χαρακτηρίστηκαν από εμπορικό πόλεμο, υψηλή δασμολόγηση αλλά και τη προσπάθεια από πλευράς ΗΠΑ να περιορίσουν την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας σε παγκόσμιο επίπεδο. Ξεκινώντας λοιπόν τη δεύτερη θητεία του, αναμένεται πως οι πολιτικές που θα ακολουθήσει θα επηρεάσουν τόσο άμεσα όσο και έμμεσα το BRI τα επόμενα χρόνια.
Πιθανές Αρνητικές Συνέπειες
Αυξημένες Πιέσεις σε χώρες-μέλη του BRI
Τον Φεβρουάριο του 2025, ύστερα από επίσκεψη του Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο στον Παναμά, η χώρα ανακοινώνει την αποχώρηση της από τον «Νέο Δρόμο του Μεταξιού». Από το 2017 όπου ο Παναμάς εντάσσεται στο BRI έχουν πραγματοποιηθεί κινέζικες επενδύσεις στη χώρα σε έργα υποδομών, μεταφορών αλλά και στον τομέα της ενέργειας, ενώ οι λιμενικές εγκαταστάσεις στις δύο άκρες του καναλιού λειτουργούν από την εταιρεία Hutchinson, η οποία εδρεύει στο Χονγκ Κονγκ. Σύμφωνα με την κυβέρνηση Τραμπ όλα τα παραπάνω παραβιάζουν την συμφωνημένη ουδετερότητα του καναλιού ενώ ταυτόχρονα ενισχύσουν τον ρόλο της Κίνας στην πίσω αυλή των Ηνωμένων Πολιτειών. Στη συνέχεια της απομάκρυνσης από το BRI, επενδυτές της BlackRock προχωρούν στην αγορά πλειοψηφικών μεριδίων στα δύο προαναφερθέντα λιμάνια. Το παραπάνω γεγονός φανερώνει την πολιτική αλλά και τις πιέσεις που δύνανται να ασκήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες σε μικρότερες χώρες ώστε να κερδίσουν έδαφος απέναντι στην πρωτοβουλία της Κίνας
Ενίσχυση εναλλακτικών
Το 2019, κατά τη διάρκεια την πρώτης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ, ανακοινώνεται στο ετήσιο “Indo-Pacific Business Forum” στην Μπανγκόγκ η δημιουργία του “Blue Dot Network”, ενός παγκόσμιου πλαισίου πιστοποίησης για την προώθηση υποδομών υψηλής ποιότητας αλλά και της φιλελεύθερης τάξης πραγμάτων. Αποτελεί πρωτοβουλία των Ηνωμένων Πολιτειών σε συνεργασία με συμμάχους τους όπως η Ιαπωνία και η Αυστραλία, ενώ από πολλούς θεωρείται και ως εναλλακτική στο BRI.
Δημιουργία Εμποδίων
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχοντας ως βασικό σκοπό τον περιορισμό της Κίνας δύνανται να θέσουν τα εξής εμπόδια: πρώτον την περαιτέρω ενίσχυση των δασμών σε κινέζικες εταιρείες που αποτελούν μέρος του BRI και δεύτερον την ενίσχυση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ σε κομβικά σημεία για την υλοποίηση του. Παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση του Ινδο-Ειρηνικού όπου η εντονότερη παρουσία του αμερικάνικου ναυτικού θα έκανε δυσκολότερη την ολοκλήρωση του “Maritime Silk Road”.
Πιθανές Θετικές Συνέπειες
Δημιουργία Ευκαιριών
Το πρώτο μήνα της δεύτερης θητείας του, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοινώνει το πάγωμα χρηματοδοτήσεων αλλά και προγραμμάτων της «United States Agency for International Development/ USAID». Το παραπάνω γεγονός είναι αποτέλεσμα της επαναφοράς της πολιτικής της κυβέρνηση Trump, “America First”. Έτσι υποστηρίζεται πως το κενό που δημιουργείται λόγω των συγκεκριμένων περικοπών θα έρθει να το καλύψει η Κίνα ενισχύοντας τη θέση της στο διεθνές γίγνεσθαι και προωθώντας το BRI.
Εύρεση Εναλλακτικών
Η ύπαρξη δασμών δύναται να ωθήσει την Κίνα στην περεταίρω ενίσχυση των επενδύσεων της σε περιοχές όπως η Μέση Ανατολή και η Αφρική, όπου ήδη διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο αλλά και σε επενδύσεις βιώσιμης ανάπτυξης όπως η πράσινη τεχνολογία. Ενώ η τακτική αυτή των υψηλών δασμών, μπορεί να φέρει χώρες συμμάχους των ΗΠΑ όπως η Γερμανία και ο Καναδάς, σε συνομιλίες με την Κίνα.
Κλείνοντας…
Παρά τις αυξανόμενες πιέσεις από την πλευρά της κυβέρνησης Τραμπ, δύσκολα θα περιοριστεί οριστικά η πρωτοβουλία της Κίνας. Αντίθετα πιο πιθανό είναι η πρωτοβουλία να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες του διεθνούς συστήματος. Καθώς οι πολιτικές του Τραμπ ξεδιπλώνονται, η επιτυχία ή μη του BRI θα μπορέσει να λειτουργήσει ως δείκτης του ανταγωνισμού και της δυναμικής των σχέσεων μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου.
*
Της Ηλέκτρας Γκίκα, Δόκιμης Ερευνήτριας Ι.ΔΙ.Σ