Στην πρωτεύουσα της Εσθονίας, το Ταλίν, ο μόλις τριών ημερών Όσκαρ Λούντε βρίσκεται ακόμα στο μαιευτήριο ενώ ο πατέρας του -καθισμένος κοντά στην κούνια του- ανοίγει το φορητό του υπολογιστή προκειμένου να εκδώσει το πιστοποιητικό γέννησης του γιου του. Η εν λόγω εικόνα μπορεί να είναι ασυνήθιστη για τους περισσότερους από εμάς, στην συγκεκριμένη όμως χώρα οι πολίτες συνηθίζουν να τακτοποιούν τις υποθέσεις του μέσω του διαδικτύου εξαλείφοντας τη γραφειοκρατία που ταλανίζει εκατοντάδες ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο.
Μάλιστα τα 1,3 εκατομμύρια των πολιτών που κατοικούν στη χώρα της Βαλτικής έχουν υιοθετήσει πλήρως την ψηφιακή αυτή κουλτούρα που διευκολύνει τη ζωή τους αλλά και την καθημερινότητά τους σε μεγάλο βαθμό. Οι πολίτες της Εσθονίας απολαμβάνουν ένα πλήρες φάσμα ηλεκτρονικών υπηρεσιών του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, από υγειονομική περίθαλψη μέχρι δήλωση φόρου εισοδήματος. Μπορούν να ψηφίσουν στις εκλογές από την άνεση του σπιτιού τους, ακόμα και να κάνουν έναρξη επιχείρησης σε λιγότερα από 20 λεπτά. Στόχος του μεγαλόπνοου αυτού σχεδίου είναι μεταξύ άλλων η ενίσχυση της διαφάνειας αλλά και η οικονομική ανάπτυξη.
Η μικρή αυτή ευρωπαϊκή χώρα πριν χρόνια δημιούργησε μια διαδικτυακή πλατφόρμα η οποία μεταξύ άλλων υποστηρίζει την εξακρίβωση στοιχείων και των ψηφιακών υπογραφών ατόμων που θέλουν να διεκπεραιώσουν υποθέσεις τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα. Στην Εσθονία στο διαδίκτυο μπορεί να ανατρέξει κανείς ακόμα και αν θέλει να πάρει διαζύγιο, να παντρευτεί, να μεταφέρει ακίνητη περιουσία, ή γενικότερα να διευθετήσει καθήκοντα της καθημερινής ζωής.
Την άνοιξη μάλιστα η κυβέρνηση της χώρας σκοπεύει να εξελίξει την υπηρεσία ακόμα περισσότερο. Εάν ο Όσκαρ είχε γεννηθεί λίγους μήνες αργότερα, η εγγραφή του στα μητρώα του κράτους θα είχε γίνει αυτόματα, ενώ οι γονείς του χωρίς καν να κάνουν κάποια αίτηση θα είχαν λάβει ένα mail το οποίο θα τους ενημέρωνε για το πιστοποιητικό γέννησης του μωρού τους.
Ο Μάρτιν Κέβατς, ψηφιακός σύμβουλος που εργάζεται για την κυβέρνηση της Εσθονίας, τόνισε πως απώτερος σκοπός είναι η δημιουργία ενός συστήματος που θα υποστηρίζει τους πολίτες χωρίς καν την εμπλοκή του κράτους. «Σε έναν ιδανικό κόσμο, μετά τη γέννηση ενός παιδιού κανείς από τους γονείς δεν θα χρειάζεται να κάνει τίποτα, όπως να ζητήσει άδεια μητρότητας, να κάνει αίτηση σε παιδικό σταθμό κτλ. Όλες οι υπηρεσίες θα λειτουργούσαν αυτόματα».
Ο Σίβα Βεντγιανάθαν, διευθυντής του Κέντρου Ενημέρωσης και Ιθαγένειας στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, σημείωσε πως οι υπόλοιπες χώρες πρέπει να παραδειγματιστούν από το επίτευγμα της Εσθονίας. «Πρόκειται για ένα κράτος που κατάφερε να οικοδομήσει την ασφάλεια σε αντίθεση με τις αποτυχημένες προσπάθειες πολλών ιδιωτικών εταιρειών που για παράδειγμα είχαν αναλάβει την διασφάλιση των εκλογών στις ΗΠΑ», είπε χαρακτηριστικά. «Η Εσθονία κατόρθωσε να μας πείσει πως η κρατική λογοδοσία αποτελεί μέρος της όλης διαδικασίας», συμπλήρωσε. Στο μεταξύ οι πολίτες της χώρας έχουν αντιμετωπίσει πολύ θετικά τις προσπάθειες της κυβέρνησης παρά το γεγονός πως αρχικά υπήρχαν ανησυχίες.
Σημειώνεται ότι η Εσθονία, εφάρμοσε το πρωτοποριακό διακυβερνητικό ηλεκτρονικό πρόγραμμα το 2002 συνάπτοντας ισχυρές συνεργασίες μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Η πλατφόρμα έλαβε την υποστήριξη επιπλέον εταιρειών τηλεπικοινωνιών και τραπεζών με αποτέλεσμα να ενισχυθεί η ψηφιακή ευαισθητοποίηση των πολιτών και να δημιουργηθούν οι προδιαγραφές για πρόσβαση στο ίντερνετ σε όλη τη χώρα.
Για την επίτευξη του e-Government χρειαζόταν μια ισχυρή υποδομή ψηφιακών πληροφοριών. Για το λόγο αυτό, η χώρα δημιούργησε το X-Road, μια ασφαλή ανταλλαγή δεδομένων από ανεξάρτητα μεταξύ τους πληροφοριακά συστήματα διαφορετικών φορέων, υπηρεσιών και εταιρειών. Ο αποκεντρωμένος σχεδιασμός επιτρέπει τη μέγιστη ασφάλεια για τα προσωπικά δεδομένα των πολιτών. H υποχρεωτική ψηφιακή ταυτοποίηση επιτρέπει την ψηφιακή υπογραφή εγγράφων.
Καταλύτης του συστήματος είναι είναι το Εθνικό Σύστημα Ταυτοτήτων (National ID Card System), το οποίο θεωρείται από τα πλέον ανεπτυγμένα σε όλο τον κόσμο. Η κάρτα αυτή είναι ουσιαστικά το «κλειδί» για όλες τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες που έχουν οι πολίτες στη διάθεσή τους. Το chip της κάρτας περιέχει κρυπτογραφημένα αρχεία με πολύ υψηλό βαθμό κρυπτογράφησης (2048-bit) και ουσιαστικά επιτρέπει την απόλυτη ταυτοπροσωπία του κατόχου σε ένα ηλεκτρονικό περιβάλλον, όπου οι περισσότερες δραστηριότητες γίνονται χωρίς την ανάγκη της φυσικής παρουσίας του.
Το 2017, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που έχουν στα χέρια τους οι κρατικές Αρχές, η χώρα εξοικονόμησε 2% του ΑΕΠ, δηλαδή περίπου 500 εκατομμύρια που ισούνται με τις αμυντικές δαπάνες της χώρας, ενώ η νέα ψηφιακή ατζέντα που σχεδιάζει η χώρα βασιζόμενη στη διοικητική πλατφόρμα της αναμένεται να συμβάλει κατά 415 δισ. ευρώ τον χρόνο στην ευρωπαϊκή οικονομία, δημιουργώντας παράλληλα χιλιάδες θέσεις εργασίας. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως το 2013 ο πρόεδρος της χώρας, Τόμας Χέντρικ είχε υπογραμμίσει πως η εξοικείωση των πολιτών στο e-Government ήταν τόσο ικανοποιητική που είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των φορολογικών συντελεστών.
(Με πληροφορίες από Associated Press, Fortune, The Atlantic)