Η Τουρκία βίωσε πρόσφατα μια πολύ τραυματική μέρα με τον θάνατο 33 Τούρκων στρατιώτων, που σκοτώθηκαν στην Ιντλίμπ κατά τη διάρκεια νυχτερινής αεροπορικής επιδρομής που φέρεται να διεξήγαγε η αεροπορία της Συρίας. Κανονικά, μια τέτοια επίθεση εναντίον τουρκικών στρατευμάτων θα προκαλούσε μια ενοποιημένη δημόσια καταδίκη εναντίον του δράστη της επίθεσης, αλλά όχι αυτή τη φορά, τονίζει ο Οζγκούρ Ουνλουχισαρτσικλί, διευθυντής της δεξαμενής σκέψης German Marshall Fund στο γραφείο της Αγκυρας.
Η απροθυμία της τουρκικής κυβέρνησης να ενημερώσει έγκαιρα τους πολίτες σχετικά με το περιστατικό συνέβαλε στην ασυμφωνία. Οι δυτικοί σύμμαχοι της Τουρκίας μπορεί να έχουν όλους τους λόγους να λένε «σας το είπαμε», αλλά δεν πρέπει να το κάνουν, επισημαίνει και συνεχίζει:
Τέτοια αναισθησία δεν θα ξεχαστεί και σίγουρα δεν θα βοηθήσει εκείνους που έχουν τεθεί ενάντια στο ρεύμα για να υπερασπιστούν τον διατλαντικό προσανατολισμό της Τουρκίας.
Η στήριξη των συμμάχων σε μια τόσο δύσκολη συγκυρία επίσης δεν θα ξεχαστεί, αλλά οι σύμμαχοι πρέπει να αποφύγουν τη δημιουργία ψευδών προσδοκιών που θα οδηγήσουν σε απογοήτευση.
Παρόλο που τόσο η Αγκυρα όσο και η Μόσχα έχουν δείξει το καθεστώς της Συρίας ως δράστη της επιδρομής, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Ασσαντ δεν θα μπορούσε να προχωρήσει σε μια τέτοια ενέργεια χωρίς τη στήριξη της Ρωσίας.
Κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί γιατί ο Πούτιν γύρισε την πλάτη του στον Ερντογάν, τη στιγμή που η Τουρκία έχει προσφέρει τόσα πολλά στη Ρωσία: το πυρηνικό εργοστάσιο Ακκούγιου, τον αγωγό Turkish Stream και την αγορά των S-400.
Αλλά για όσους από υποστηρίζουν ότι η Τουρκία και η Ρωσία δεν ήταν ποτέ στρατηγικά συμβατές, δεν αποτελεί έκπληξη. Η επαναπροσέγγιση Τουρκίας-Ρωσίας δεν έχει καμία σχέση με τα κοινά στρατηγικά συμφέροντα και με το γεγονός ότι η σχέση τους προοριζόταν να κλονιστεί.
Η επαναπροσέγγιση με τη Ρωσία προήλθε από το συνδυασμό της απογοήτευσης με τη Δύση σε κρατικό επίπεδο και τον φόβο της Δύσης σε ατομικό επίπεδο. Η αναισθησία της Δύσης απέναντι στα συμφέροντα ασφαλείας της Τουρκίας απογοήτευσε το τουρκικό κράτος, ενώ ο πρόεδρος Ερντογάν και πολλοί από τους οπαδούς του φοβήθηκαν ότι υπήρχαν προσπάθειες από τις Ηνωμένες Πολιτείες να τον απομακρύνουν από το προεδρικό αξίωμα.
Η συνεργασία με τη Ρωσία υποτίθεται οτι θα επέτρεπε να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της Τουρκίας όσον αφορά την ασφάλεια στη Συρία έναντι του ΡΚΚ, με έναν τρόπο που δεν θα ήταν εφικτός σε συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Και για τον Ερντογάν η Ρωσία αντιπροσώπευε έναν αντισταθμιστικό σύμμαχο ενάντια στην απειλή που αντιμετώπιζε από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το χέρι βοήθειας της Ρωσίας στην Τουρκία και στον πρόεδρο Ερντογάν ήρθαν με μια μικρή επιβάρυνση, συμπεριλαμβανομένης της αγοράς των S-400 και της συμφωνίας για το έργο TurkStream με όρους ευνοϊκούς για τη Ρωσία. Με αυτές τις συμφωνίες η Ρωσία όχι μόνο αποκόμισε σημαντικά οικονομικά οφέλη, αλλά μπήκε και σφήνα μεταξύ της Τουρκίας και των δυτικών συμμάχων της. Η συνεργασία Αγκυρας - Μόσχας διείσδυσε τόσο καλά στην τουρκική πολιτική σκηνή που, για λίγο, η κριτική σε βάρος της Ρωσίας είχε εξομοιωθεί με προδοσία.
Αλλά τώρα που η Ρωσία έχει ήδη καρπωθεί τα οφέλη, δεν έχει κανένα λόγο να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις της Τουρκίας στη Συρία, οι οποίες επιβραδύνουν την πρόοδο του καθεστώτος Ασάντ σε στρατηγικά σημεία όπως η Ιντλίμπ.
Από την οπτική της Τουρκίας, η κατάκτηση της Ιντλίμπ από τις δυνάμεις του καθεστώτος αναμένεται να δημιουργήσει μια ανθρωπιστική καταστροφή και μια νέα εισροή προσφύγων στην Τουρκία και μέσω της Τουρκίας στην Ευρώπη. Αυτό θα δημιουργούσε μια πολιτική απειλή για τον Ερντογάν, που είναι πολύ πιο συγκεκριμένη από την απειλή που αντιμετωπίζει από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ετσι, έχει ήδη καταρρεύσει το ούτως ή άλλως αδύναμο θεμέλιο της επαναπροσέγγισης μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας, οδηγώντας στη σύγκρουση με τη Ρωσία στην Ιντλίμπ.
Ο Ερντογάν αναγκάζεται να στραφεί στους παραδοσιακούς συμμάχους του
Μετά την επίθεση κατά των τουρκικών στρατευμάτων, η Τουρκία ζήτησε αμέσως να μπει σε διαβούλευση το άρθρο 4 με τους συμμάχους του ΝΑΤΟ. Εχει ήδη ζητήσει την ανάπτυξη συστημάτων Patriot στο τουρκικό έδαφος από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ιδιαίτερα το τελευταίο θέτει την Τουρκία σε μια δύσκολη θέση αφού αγόρασε συστήματα S-400 από τη Ρωσία παρά την ισχυρή αντίθεση των Ηνωμένων Πολιτειών και άλλων συμμάχων του ΝΑΤΟ και τώρα ζητά την ανάπτυξη συστημάτων Patriot από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Εξίσου άβολες είναι οι απειλές της Τουρκίας προς την Ευρώπη ότι θα επιτρέψει στους πρόσφυγες να προχωρήσουν στην Ευρώπη ενώ ταυτόχρονα ζητά βοήθεια από τους συμμάχους τους.
Παρά την αμηχανία αυτή, οι συμμάχοι της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ έχουν μέχρι στιγμής επιδείξει αλληλεγγύη στην Τουρκία, σε προφορικό επίπεδο. Ποιες ενέργειες θα μπορούσαν να κάνουν είναι ένα πιο πολύπλοκο θέμα. Υπάρχουν όμως κάποιες επιλογές.
- Πρώτον, οι Patriot, που ανήκουν στις Ηνωμένες Πολιτείες ή σε άλλους συμμάχους, μπορούν να εγκατασταθούν στην Τουρκία με την προϋπόθεση ότι η Αγκυρα δεν θα ενεργοποιήσει το σύστημα S-400 όσο οι Patriot βρίσκονται στην Τουρκία. Αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα νέο παράθυρο ευκαιρίας για την εξεύρεση μόνιμης λύσης στην κρίση με τους S-400.
- Δεύτερον, οι σύμμαχοι θα μπορούσαν δημόσια να δεσμευτούν ότι θα βοηθήσουν την Τουρκία να αναλάβει την ευθύνη των ενδεχόμενων νέων προσφύγων από την Ιντλίμπ.
- Τρίτον, οι σύμμαχοι θα μπορούσαν να επιβάλουν νέες κυρώσεις στο συριακό καθεστώς για εγκλήματα πολέμου στην Ιντλίμπ.
Κάποιος θα μπορούσε να υποθέσει επίσης ότι η Γερουσία των ΗΠΑ δεν θα πιέσει για κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας υπό τις παρούσες συνθήκες. Σε αντάλλαγμα, η Τουρκία θα πρέπει να δεσμευτεί για την αποκλιμάκωση της σύγκρουσης στην Ιντλίμπ και ότι θα αφοσιωθεί σε μια στενότερη συνεργασία και συντονισμό με τους συμμάχους του ΝΑΤΟ στο μέλλον.
πηγή: GMF