Από τη δεκαετία του 1950, η αύξηση της μαζικής παραγωγής πλαστικών οδήγησε στη δημιουργία 8,3 δισεκατομμύρια τόνων πλαστικών απορριμμάτων. Δυστυχώς, μόνο το 12% αυτών των απορριμμάτων αποτεφρώθηκε και το 9% ανακυκλώθηκε επιτυχώς, ενώ το υπόλοιπο θάφτηκε σε χώρους υγειονομικής απόρριψης σε όλο τον κόσμο. Επειδή το πλαστικό χρειάζεται εκατοντάδες χρόνια για να αποτεφρωθεί, τα περισσότερα από αυτά τα απόβλητα εξακολουθούν να υπάρχουν σε κάποια μορφή.
Τι θα γινόταν, όμως, αν μπορούσαμε να ανακτήσουμε αυτούς τους πόρους και να τους χρησιμοποιήσουμε για να δημιουργήσουμε νέα προϊόντα, εξοικονομώντας από την εξόρυξη ακατέργαστων ορυκτών καυσίμων στο μέλλον; Η αστική εξόρυξη μεγάλης κλίμακας μπορεί να είναι μια διέξοδος, αλλά μπορούμε να συλλέξουμε τα πλαστικά απόβλητα που παράγουμε τώρα και να τα μετατρέψουμε ξανά σε θησαυρό.
Τερματισμός δημιουργίας «παρθένου» πλαστικού
Ορισμένοι επιστήμονες ζήτησαν να υπογραφεί μια παγκόσμια συμφωνία για τον τερματισμό της παραγωγής «παρθένου» πλαστικού έως το 2040. Μια τέτοια συμφωνία θα δώσει ώθηση στην ανάπτυξη πλήρους κυκλικότητας στην αλυσίδα των πλαστικών, όπου τα πάντα επαναχρησιμοποιούνται και τίποτα δεν χάνεται και το πλαστικό υλικό παραμένει σε έναν αέναο βρόχο. Η βελτιωμένη διαχείριση απορριμμάτων, το βελτιστοποιημένο σύστημα ανακύκλωσης και ο έξυπνος σχεδιασμός προϊόντων μπορούν να κάνουν τα ποσοστά ανακύκλωσης 100% εφικτά εάν όλα τα μέρη του βρόχου λειτουργήσουν από κοινού.
Για να υιοθετήσουμε μια πλήρως κυκλική νοοτροπία μετατροπής αποβλήτων σε προϊόντα, πρέπει να κοινοποιήσουμε την πρόταση αυτή στους κατασκευαστές πλαστικών. Υπάρχουν σαφή οικονομικά οφέλη σε αυτή τη στρατηγική καθώς και πλεονεκτήματα βιωσιμότητας. Η χρήση ανακυκλωμένου περιεχομένου δεν αφορά μόνο την πρόληψη των αποβλήτων. Μειώνει επίσης τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και τη χρήση ενέργειας, επιτρέποντας στις εταιρείες να επιτύχουν φιλόδοξους στόχους εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και να καταργήσουν τη νομοθεσία της κυβέρνησης σχετικά με την εκτεταμένη ευθύνη των παραγωγών και τις εντολές ανακυκλωμένου περιεχομένου. Επιπλέον, μειώνει την εξάρτηση από την εισαγωγή πρώτων υλών, συντομεύει τις αλυσίδες εφοδιασμού και μειώνει το κόστος. Η απώλεια της δημιουργίας πρωτογενούς πλαστικού είναι ένας στόχος προς τον οποίο πρέπει να αγωνιστούμε.
Κυκλική έναντι γραμμικής διαδικασίας
Σε μια κυκλική ουτοπία, όλα τα πλαστικά θα ανακυκλώνονταν στα ίδια προϊόντα σε μια ατελείωτη λούπα. Τίποτα δεν θα διέρρεε στο περιβάλλον, και τίποτα δεν θα ήταν φτιαγμένο από ορυκτά καύσιμα ποτέ ξανά. Ωστόσο, ακόμη και οι υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις έχουν συστημικούς και τεχνολογικούς περιορισμούς που τους εμποδίζουν να επιτύχουν υψηλότερα ποσοστά ανακύκλωσης. Τεχνικά, όλα τα πλαστικά θα μπορούσαν να μετατραπούν ξανά σε καύσιμο μέσω προηγμένων μεθόδων ανακύκλωσης χημικών, όπως η πυρόλυση, αλλά αυτές οι τεχνικές είναι απίστευτα κοστοβόρες, απαιτούν ενέργεια και δεν είναι εφικτές για μικρές κοινότητες.
Η μηχανική ανακύκλωση μπορεί να έχει τους περιορισμούς της για απορρίμματα που προέρχονται μετά την χρήση του καταναλωτή, αλλά ακόμα και αν δεν μπορούμε να μετατρέψουμε ξανά τα απόβλητα στο ίδιο προϊόν, μπορούμε να το κάνουμε σε κάτι άλλο. Η μετατροπή των αποβλήτων σε προϊόντα μπορεί να είναι μια γραμμική διαδικασία παρά κυκλική, αλλά ευτυχώς, είναι μια πολύ μεγαλύτερη γραμμή όσον αφορά τη διάρκεια ζωής και τη χρήση του υλικού.
Μετατρέπονται τα μπουκάλια σε τούβλα;
Η Lego έγινε πρωτοσέλιδο τον Ιούνιο του 2021 με τα τούβλα της που κατασκευάστηκαν από ανακυκλωμένα μπουκάλια. Συναρπαστικές ειδήσεις, αν και προκάλεσαν θύελλα στα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης, όπου οι άνθρωποι επέκριναν τη χρήση rPET (ανακυκλωμένου τερεφθαλικού πολυαιθυλενίου), ενός ήδη ανακυκλωμένου υλικού υψηλής ζήτησης λόγω της ευρείας εφαρμογής του σε κρίσιμες βιομηχανίες όπως το FMCG (καταναλωτικά αγαθά) και υφάσματα. Από τη μία πλευρά, τα τούβλα μετατρέπουν τις απορριμμένες συσκευασίες μιας χρήσης σε προϊόντα πολλαπλών χρήσεων που θα διαρκέσουν για γενιές. Από την άλλη πλευρά, πολύτιμα πλαστικά μπουκάλια που θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέρος της κυκλικής οικονομίας μόλις χάθηκαν από το παιχνίδι.
Το PET είναι το πιο συχνά ανακυκλωμένο πλαστικό παγκοσμίως και είναι το μόνο εμπορικά διαθέσιμο ανακυκλωμένο υλικό που έχει εγκριθεί για επαφή με τρόφιμα - ακριβώς για αυτό η Lego το επέλεξε έναντι άλλων τύπων πολυμερών επειδή τα παιδιά έχουν την τάση να βάζουν πράγματα στο στόμα τους. Οι κανονισμοί για τα πλαστικά ποιότητας τροφίμων είναι απαγορευτικά αυστηροί, αλλά για είδη μη τροφίμων σε κρίσιμους τομείς όπως οι κατασκευές και η αυτοκινητοβιομηχανία, υπάρχουν λίγοι λόγοι για να μην χρησιμοποιηθεί ο σχεδιασμός απορριμμάτων σε προϊόντα.
Λύσεις για μετατροπή αποβλήτων σε προιόντα
Μεγάλο μέρος των 381 εκατομμυρίων τόνων πλαστικών απορριμμάτων που παράγονται κάθε χρόνο προέρχονται από αναπτυσσόμενες χώρες, όπου η διαχείριση και η ανακύκλωση αποβλήτων είναι υποτυπώδης στην καλύτερη περίπτωση. Ωστόσο, η βασική μηχανική ανακύκλωση μπορεί να μετατρέψει μικτά απόβλητα χαμηλής ποιότητας σε λειτουργικά προϊόντα μεγάλης διάρκειας, όπως έπιπλα, κάδους απορριμμάτων και αποχωρητήρια, κρατώντας τα απόβλητα έξω από τον ωκεανό και ενισχύοντας την τοπική οικονομία. Για παράδειγμα, μια ξαπλώστρα κατασκευασμένη από ανακυκλωμένο HDPE (πολυαιθυλένιο υψηλής πυκνότητας) έχει συμπεριληφθεί στη βραχεία λίστα των Plastics Recycling Awards Europe 2021 για τον σχεδιασμό των απορριμμάτων σε προϊόντα.
Μια άλλη αξιοσημείωτη ευκαιρία για απόβλητα προς προϊόντα έγκειται στον κλάδο της αλιείας, η οποία συνεισφέρει το 10% των πλαστικών του ωκεανού με τη μορφή απορριμμένων εργαλείων και διχτυών. Για παράδειγμα, η ελληνική πρωτοβουλία Enaleia συγκέντρωσε περισσότερα από 20.000 κιλά μεταχειρισμένων διχτυών και τα ανακύκλωσε σε 260.000 ζευγάρια κάλτσες, αποτρέποντας τη ρύπανση των ωκεανών και παρέχοντας επιπλέον εισόδημα σε 1.000 ψαράδες της περιοχής.
Δεν υπάρχει πλαστικό μιας χρήσης
Η πανδημία μας ανάγκασε να δώσουμε προτεραιότητα στις ανησυχίες για την υγεία σε σχέση με το μέλλον του πλανήτη μας. Εκατομμύρια άνθρωποι στράφηκαν στα ΜΑΠ μιας χρήσης (ατομικός προστατευτικός εξοπλισμός) για να προστατεύσουν τον εαυτό τους και τους άλλους από τη μόλυνση από τον COVID-19. Οι μάσκες χρησιμοποιούνται για μικρό χρονικό διάστημα και στη συνέχεια απορρίπτονται, συχνά μολύνοντας τους δρόμους και τα πάρκα μας. Οι λιανοπωλητές του Ηνωμένου Βασιλείου, η Wilko και οι ειδικοί ανακύκλωσης ReWorked βρήκαν μια πιθανή απάντηση στο πρόβλημα. Οι μάσκες μπορούν να πλυθούν και να τεμαχιστούν σε πρώτες ύλες και στη συνέχεια να μεταμορφωθούν σε προϊόντα που κυμαίνονται από άλλα υλικά ασφαλείας για επιχειρήσεις έως οικοδομικά υλικά και έπιπλα.
Μια πλήρως κυκλική παραγωγή πλαστικών μπορεί να είναι ένα όνειρο, αλλά δεν είναι μια ουτοπία και καινοτόμα σχέδια απορριμμάτων-προϊόντων όπως αυτά δείχνουν τις δυνατότητες. Ενώ η τεχνολογία ανακύκλωσης αναπτύσσεται όλο και πιο γρήγορα, ωθώντας μας πιο κοντά σε ένα βιώσιμο μοντέλο, πρέπει να εγκαταλείψουμε την προηγούμενη νοοτροπία μας για τα απορρίμματα. Δεν υπάρχε χώρος και χρόνος για σπατάλη, μόνο για ευκαιρίες.
Πηγή: World Economic Forum