Ο τραμπισμός αναδεικνύεται ως σοβαρή απειλή για την ευρωπαϊκή συνοχή και ολοκλήρωση. Εάν οι κυβερνήσεις δεν σταθούν σταθερές στην υπεράσπιση του κράτους δικαίου της ΕΕ, οι συνέπειες μπορεί να είναι καταστροφικές. Αλλά πώς μπορεί να εκδηλωθεί αυτή η πολιτική μόλυνση, και τι μπορεί να κάνει η Ευρώπη για να την αντιμετωπίσει;
Ποιοι είναι οι τρόποι διάδοσης της μόλυνσης;
Παρέμβαση στις Εκλογές: Η πολιτική μόλυνση μπορεί να φτάσει μέσω της άμεσης παρέμβασης στις εκλογές, όπως έχουμε δει με τις πρακτικές που εφαρμόζει η Ρωσία κατά τη διενέργεια εκλογών σε δημοκρατικές χώρες. Ο Έλον Μασκ, μέσω της πλατφόρμας του Χ, φαίνεται να επιδιώκει να επηρεάσει τις ευρωπαϊκές ψήφους, υποστηρίζοντας κόμματα όπως το γερμανικό ακροδεξιό Alternative für Deutschland και επικρίνοντας ηγέτες όπως ο Κιρ Στάρμερ. Αυτού του είδους η παρέμβαση διαφέρει από τις προηγούμενες προσπάθειες και έχει μεγαλύτερες δυνατότητες πρόκλησης πολιτικής αστάθειας.
Θολά Νερά στις Νόρμες των Διεθνών Κανόνων: Δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ, όπως η πιθανή προσάρτηση της Γροιλανδίας ή του Καναδά, σηματοδοτούν την αλλαγή του ρόλου των ΗΠΑ από υποστηρικτή των διεθνών κανόνων σε ρόλο αμφισβητία. Η αμφισβήτηση της εδαφικής ακεραιότητας και της ειρηνικής επίλυσης διαφορών πλήττει θεμελιώδεις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωησης και του ΟΗΕ.
Αποδυνάμωση Παγκόσμιων Θεσμών: Ο τραμπισμός υπονομεύει παγκόσμιους θεσμούς με κινήσεις όπως η αποχώρηση από τη Συμφωνία του Παρισιού και η επιβολή δασμών που διαταράσσουν το εμπόριο. Αυτό πλήττει τις οικονομίες που βασίζονται σε κανόνες, όπως της ΕΕ.
Υπονόμευση Εταιρικής Ηθικής: Η χαλάρωση της επιβολής κανονισμών από τον τραμπισμό οδηγεί σε αβεβαιότητα και διαφθορά. Η αμφισβήτηση της εξω-εδαφικής εφαρμογής της νομοθεσίας της ΕΕ από τεχνολογικούς κολοσσούς, όπως η Meta και η Amazon, υπονομεύει το κράτος δικαίου.
Η Υπαρξιακή Απειλή για την ΕΕ
Οι συμπεριφορές αυτές προκαλούν ανησυχία για τις ευρωπαϊκές δημοκρατίες, οι οποίες βασίζονται στη διάκριση/διασταύρωση των εξουσιών και το κράτος δικαίου. Η δράση ηγετών όπως ο Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία δείχνει πώς ο τραμπισμός μπορεί να υιοθετηθεί για την υπονόμευση των ελέγχων στην εκτελεστική εξουσία και την παράλυση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων στην ΕΕ. Εάν οι πρακτικές αυτές πολλαπλασιαστούν, η ΕΕ κινδυνεύει με διάλυση.
Το σύστημα διακυβέρνησης της ΕΕ έχει δοκιμαστεί σημαντικά τα τελευταία 15 χρόνια από την κυβέρνηση του Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία. Η διάβρωση του κράτους δικαίου και η υπονόμευση των ελέγχων στην εκτελεστική εξουσία από τον Όρμπαν υιοθετήθηκαν στην Πολωνία και τώρα στη Σλοβακία!
Ο Όρμπαν έχει επίσης εφαρμόσει έναν τρόπο συναλλακτικής πολιτικής παρόμοιο με αυτόν του Τραμπ στην ΕΕ, χρησιμοποιώντας το βέτο της χώρας του για να αντιταχθεί σε συμφωνίες, όπως για τη στήριξη της Ουκρανίας. Εάν τέτοιες συμπεριφορές πολλαπλασιαστούν στην Ευρώπη, σε κάποιο σημείο θα παραλύσουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ.
Ο Όρμπαν υπήρξε επίσης πρωτοπόρος στην εκμετάλλευση της νομοθεσίας και των θεσμών της ΕΕ, επωφελούμενος από τη συμμετοχή στην ΕΕ ενώ παράλληλα συνάπτει διμερείς συμφωνίες με τη Ρωσία και την Κίνα, με τρόπους που υπονομεύουν την ενότητα της ΕΕ. Ο Τραμπ μπορεί να προσφέρει περαιτέρω τέτοιες διμερείς συμφωνίες, προσπαθώντας να αποσπάσει μεμονωμένες χώρες της ΕΕ.
Μέτρα Προστασίας της ΕΕ
Αύξηση Αμυντικών Δαπανών: Η ΕΕ πρέπει να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες για να διασφαλίσει τη συμμετοχή των ΗΠΑ στην ευρωπαϊκή ασφάλεια. Παράλληλα, μπορεί να προωθήσει διακυβερνητικές συμφωνίες που αποκλείουν χώρες όπως η Ουγγαρία και περιλαμβάνουν μη μέλη, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Νορβηγία.
Ενίσχυση Συμμαχιών: Η ΕΕ πρέπει να οικοδομήσει ισχυρές συμμαχίες με οικονομίες που εξαρτώνται από το εμπόριο και υποστηρίζουν την κλιματική δράση. Η απομόνωση των ΗΠΑ από τις πολιτικές ”Πρώτα η Αμερική” μπορεί να οδηγήσει πολλές χώρες σε στενότερη συνεργασία με την ΕΕ.
Διασφάλιση του Κράτους Δικαίου: Το κράτος δικαίου αποτελεί τον πυρήνα της ΕΕ. Αν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί κλείσουν τα μάτια στη μη συμμόρφωση, η ενότητα της Ένωσης κινδυνεύει. Η ΕΕ πρέπει να ενισχύσει τους μηχανισμούς επιβολής και να απαιτήσει από τα μέλη της ειλικρινή συνεργασία.
Ο Ρόλος των Πολιτικών Ηγετών
Οι ηγέτες της Ευρώπης πρέπει να καθορίσουν ξεκάθαρες προσδοκίες. Ιστορικά, οι αλλαγές στο πνεύμα της εποχής έχουν οδηγήσει σε σημαντικές οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές. Το ίδιο μπορεί να συμβεί τώρα, εάν οι ηγέτες στείλουν τα σωστά μηνύματα. Η αντίσταση στις επιθέσεις κατά της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου πρέπει να είναι ισχυρή.
Η επιβίωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξαρτάται από τη δράση της απέναντι στον τραμπισμό και τις προκλήσεις που φέρνει. Η ενίσχυση των θεσμών, η δημιουργία συμμαχιών και η υπεράσπιση του κράτους δικαίου είναι ζωτικής σημασίας. Η ΕΕ πρέπει να σταθεί δυνατή για να διασφαλίσει το μέλλον της.