Όσοι έχουμε κάνει αθλητισμό ή άλλα ανταγωνιστικά παιχνίδια, ξέρουμε ότι η ήττα είναι δύσκολη. Το να βλέπουμε το παιδί μας να χάνει μπορεί να είναι εξίσου δύσκολο.
Αλλά όσο κι αν ως γονείς θέλουμε να κερδίζουν τα παιδιά μας συνέχεια, αυτό που είναι πιο σημαντικό είναι να μάθουν να αποδέχονται την ήττα τους με αξιοπρέπεια.
«Το ”ευ αγωνίζεσθαι” αποτελεί την βασικότερη αρετή εντός και εκτός αγωνιστικού χώρου», σύμφωνα με την ψυχολόγο και καθηγήτρια στο Florida International University Center for Children and Families, Κέιτι Χαρτ.
«Μπορεί να καθορίσει εάν το παιδί μας επιλέγεται πρώτο ή τελευταίο σε μια ομάδα, του διδάσκει πώς να διαχειρίζεται την απογοήτευση και να αντιμετωπίζει τις κοινωνικές προκλήσεις και μπορεί να το βοηθήσει να προσεγγίσει θετικά τις δύσκολες εργασίες στην τάξη», λέει. Και προσθέτει, «Είναι αδύνατο να κερδίζεις συνέχεια, οπότε μαθαίνοντας στο παιδί σου να χάνει με αξιοπρέπεια μπορεί να το βοηθήσει να αντιμετωπίσει μερικές από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της ζωής».
Το να βιώνει και να νιώθει πως είναι να χάνει σε νεαρή ηλικία είναι μια πολύτιμη ευκαιρία για να χτίσει ανθεκτικότητα, αυτοπεποίθηση, κίνητρα και αυτοέλεγχο.
«Με το να βιώνουν και κατ΄ επέκταση να νιώθουν την επιτυχία και την αποτυχία, τα παιδιά μαθαίνουν να διαχειρίζονται αυτά τα συναισθήματα με επιτυχία σε άλλους τομείς της ζωής», δηλώνει η παιδοψυχολόγος και ιδρύτρια του The Good Play Guide, Αμάντα Γκάμερ.
«Όπως για παράδειγμα, η απώλεια προαγωγής στο χώρο εργασίας από συνάδελφο ή η δυσκολία να περάσει τις εξετάσεις για το πτυχίο».
Και συνέχισε λέγοντας, «Τα παιδιά μπορούν τότε να αναγνωρίσουν ότι η αποτυχία είναι μια μαθησιακή εμπειρία και να μην την φοβούνται. Ενθαρρύνει επίσης την ταπεινότητα, έτσι ώστε όταν τα παιδιά κερδίζουν, να μπορούν να σέβονται και να συμπονούν τους άλλους».
Η HuffPost ζήτησε από τις Αμάντα Γκάμερ, Κέιτι Χαρτ και άλλους ειδικούς να μοιραστούν τις συμβουλές τους για τους γονείς που θέλουν τα παιδιά τους να μάθουν να αποδέχονται την ήττα τους με αξιοπρέπεια.
Δημιουργούμε συνθήκες ήττας
Οι γονείς μπορεί μερικές φορές να νιώθουν την τάση να αφήνουν τα παιδιά τους να κερδίζουν όλη την ώρα για να αποφύγουν τη γκρίνια ή την στενοχώρια, αλλά με το να μην εξασκούνται στην ήττα, προετοιμάζουμε το παιδί μας για μεγαλύτερες αποτυχίες στα χρόνια που έρχονται», λέει η Κέιτι Χαρτ.
Τα διδάσκουμε πώς να παίζουν με τους κανόνες του παιχνιδιού και τα εξασκούμε στην θετική προσέγγιση της νίκης και ήττας.
«Η εμπειρία της ήττας είναι ένα σημαντικό μάθημα ζωής για τα παιδιά», εξηγεί η Αμάντα Γκάμερ. «Επομένως, το να κερδίζουμε ενίοτε ένα παιχνίδι που παίζουμε με μαζί τους τα βοηθάμε να επεξεργαστούν τα συναισθήματα τους στην συνέχεια».
Επιδεικνύουμε το «ευ αγωνίζεσθαι»
«Επιδεικνύοντας τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε εμείς οι γονείς την ήττα είναι εξαιρετικά σημαντικό για να διδάξουμε τα παιδιά μας πώς να την αντιμετωπίζουν και εκείνα», λέει ο ψυχολόγος Τζον Μάγιερ.
«Για παράδειγμα, αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι παίχτες των ομάδων μετά το τέλος του αγώνα, σφίγγουν ο ένας το χέρι του άλλου. Τα παιδιά δεν το κάνουν αυτό αυθόρμητα. Χρειάζεται ένας ενήλικας για να γίνει το παράδειγμα προς μίμηση σε αυτή τη συμπεριφορά. Επιμένουμε σε ευγενικές συμπεριφορές αφού αυτός είναι ο τρόπος για να τα διδάξουμε».
Δίνουμε μεγάλη προσοχή σε αυτά που λέμε μπροστά τους και προσπαθούμε να αποφύγουμε αγενή σχόλια τόσο στη νίκη όσο και στην ήττα.
«Αν το παιδί μας παρατηρεί να ουρλιάζουμε στην τηλεόραση κατά τη διάρκεια κάθε αγώνα ποδοσφαίρου και να αντιδρούμε αρνητικά μετά την ήττα της ομάδας μας, το παιδί θα μάθει από αυτό και θα υιοθετήσει συχνά τις ίδιες συμπεριφορές», λέει η οικογενειακή σύμβουλος γάμου της DotCom Therapy, και θεραπευτής ψυχικής υγείας για το National Little League, Μπρία Χάναν.
«Ωστόσο, εάν το παιδί μας δει να αποδεχόμαστε την ήττα με σωστό λεκτικά τρόπο, το πιο πιθανό είναι να υιοθετήσει και το ίδιο αυτή την υγιή αντίδραση, εφαρμόζοντας την στις δικές του ήττες».
Επαινούμε την προσπάθεια έναντι της επίτευξης
«Τονίζουμε στα παιδιά μας την αξία της προσπάθειάς τους έναντι της επίτευξης του στόχου, ακόμη και όταν δεν είναι νικητές», λέει ο ψυχολόγος Τζον Μάγιερ. «Δίνουμε έμφαση στις ικανότητες και την προσπάθεια που κατέβαλλαν».
«Με αυτήν την προσέγγιση, η συζήτηση με τα παιδιά δεν επικεντρώνεται στη νίκη ή στο πόσα γκολ πέτυχαν, αλλά στην προσπάθειά τους, στο τι έμαθαν από το παιχνίδι και τα λάθη τους», λέει ο ψυχοθεραπευτής και συγγραφέας του «Wired and Connected: Brain-Based Solutions To Ensure Your Child’s Social and Emotional Success», λέει ο Κερτ Νίπερνμπεργκ.
Οι προπονητές και οι γονείς πρέπει να τονίζουν πώς η ήττα και το να κάνουμε λάθη μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να έχουν, καθώς θα μας βοηθήσουν να μάθουμε από αυτά ούτως ώστε να μας οδηγήσουν στις επιτυχίες στο μέλλον.
Επικεντρωνόμαστε στους σημαντικότερους στόχους του αθλητισμού
«Οι γονείς θα πρέπει να προσπαθήσουμε να επικεντρωνόμαστε στους ευρύτερους στόχους του σχολικού αθλητισμού: διασκέδαση, συναισθηματικό δέσιμο με συμπαίκτες, εκμάθηση δεξιοτήτων, ανάληψη ευθυνών, αποδοχή λαθών», λέει με την σειρά του ο Κερτ Νίπερνμπεργκ.
Πράγματι, είναι χρήσιμο για τα παιδιά να αποκτήσουν εμπειρία με ανταγωνιστικές δραστηριότητες, αλλά βεβαιωνόμαστε ότι δεν είναι μόνο η νίκη. Εστιάζουμε στην αξία συμμετοχής, στο να απολαμβάνουμε την κάθε στιγμή και να δουλεύουμε μαζί ως ομάδα.
«Κάνουμε το παιχνίδι και τον ανταγωνισμό διασκέδαση και δεν δίνουμε έμφαση στο τελικό αποτέλεσμα», λέει η Αμάντα Γκάμερ. Επικεντρωνόμαστε στα μικρότερα πράγματα που κάθε παίκτης έκανε καλά σε όλο το παιχνίδι.
Για παράδειγμα, «Μπράβο που απάντησες σε αυτήν την ερώτηση, ήταν δύσκολη» ή «υπέροχη σουτ»». «Αυτό βοηθά να αφαιρέσουμε την έμφαση από τον τελικό αποτέλεσμα».
Επιλέγουμε παιχνίδια και δραστηριότητες που έχουν όλο και πιο δύσκολα επίπεδα, ώστε τα παιδιά να μπορούν να μάθουν να ανταγωνίζονται τον εαυτό τους καθώς και τους άλλους ενώ βελτιώνονται. Πάντα ενθαρρύνουμε την εξάσκηση και την προσπάθεια μετά από κάθε ήττα.
«Διδάσκουμε στα παιδιά να δείχνουν καλό αθλητικό πνεύμα αν χάσουν και λέμε στο παιδί που κέρδισε: ”Συγχαρητήρια, ανυπομονώ να παίξω ξανά!”», εξηγεί η ψυχολόγος και συγγραφέας του «Winnie & Her Worrie», Ρίνα Πατέλ.
Επιβεβαιώνουμε την αξία τους
Τα παιδιά συχνά αναζητούν έγκριση ή επικύρωση μέσω της νίκης. Φτιάχνουμε ένα περιβάλλον στο σπίτι που εκτιμά την προσπάθεια για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα έναντι της νίκης, έτσι ώστε το παιδί μας να μην αισθάνεται τόσο απογοητευμένο από τον εαυτό του ή να ανησυχεί μήπως απογοητεύσει τους γονείς του εάν χάσουν.
«Η αυτοεκτίμηση βασίζεται στη γονική αγάπη που είναι άνευ όρων», λέει ο ψυχοθεραπευτής Νόελ ΜακΝτέρμοτ.
«Οι γονείς πρέπει να δείξουν στα παιδιά ότι με ισχυρή αυτοεκτίμηση, η απώλεια με την υλική έννοια είναι λιγότερο σημαντική από την απώλεια του σεβασμού για τον εαυτό τους».
«Όταν οι γονείς οικοδομούν την αυτοεκτίμηση των παιδιών τους, τα παιδιά μαθαίνουν ότι ακόμα και όταν χάνουν, δεν επηρεάζει την αξία τους. Η απώλεια δεν τους καθορίζει».
Ομαλοποιούμε τα αρνητικά συναισθήματα γύρω από την ήττα
Οι γονείς μπορούν να απαλύνουν την απογοήτευση και τον θυμό που μπορεί να προκύψουν μετά από μια ήττα και να εξηγήσουν ότι νιώθουν απογοητευμένοι κάποιες φορές μετά από αποτυχία. Το κλειδί είναι να μην αφήσουμε αυτά τα συναισθήματα να μας υπερνικήσουν εντελώς.
«Όταν τα παιδιά εκδηλώνουν αρνητική αντίδραση στην ήττα, είναι σημαντικό να μην ντροπιάζουμε το παιδί μας και να λέμε πράγματα όπως: «Δεν ξέρεις να χάνεις», λέει η Μπρία Χάναν. «Οι γονείς πρέπει να δέχονται τα συναισθήματα των παιδιών τους και να τα βοηθούν να καταλάβουν ότι είναι εντάξει να χάσουν». Μπορούμε επίσης να δείξουμε εμπιστοσύνη στα παιδιά μας εκφράζοντας τα συναισθήματα μας με τον ακόλουθο τρόπο: ”Ξέρω ότι θα μάθεις από αυτή την ήττα και θα τα πας ακόμα καλύτερα την επόμενη φορά”, ή επισημαίνοντας την θετική επιρροή του παιδιού μας στο παιχνίδι, άσχετα με το αποτέλεσμα».
Τα ενθαρρύνουμε να ξεπεράσουν την ήττα
«Όταν ένα παιδί βιώσει την ήττα, αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι ότι επηρεάζεται η αυτοπεποίθησή του, γι′ αυτό και είναι τόσο δύσκολο να αποδεχτεί την ήττα», λέει η ψυχολόγος Τζένι Γιπ.
«Όταν κάποιος είναι συναισθηματικά νέος, συχνά μπερδεύει την επιτυχία με τη νίκη. Η πραγματική νίκη και συνεπώς η επιτυχία είναι η ικανότητα να μαθαίνεις και να αναπτύσσεσαι».
Δεν επικεντρωνόμαστε στο τι έγινε στο παιχνίδι και στην ήττα αυτή καθαυτή αλλά στην επόμενη μέρα.
Κάνουμε κτήμα τους πως δεν έχει σημασία αν έπεσαν αλλά το πόσο γρήγορα σηκώθηκαν.