Πως οι Κούρδοι της Συρίας χάνουν έδαφος καθώς διαμορφώνεται η νέα τάξη πραγμάτων

Ο στενότερος σύμμαχος της Αμερικής στην χώρα βρίσκεται υπό καθεστώς απειλής.
ΑΡΧΕΙΟ - Kούρδοι μαχητές που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ στέκονται φρουροί στη Ράκα της Συρίας, στις 7 Φεβρουαρίου 2022. (AP Photo/Baderkhan Ahmad, File)
ΑΡΧΕΙΟ - Kούρδοι μαχητές που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ στέκονται φρουροί στη Ράκα της Συρίας, στις 7 Φεβρουαρίου 2022. (AP Photo/Baderkhan Ahmad, File)
Baderkhan Ahmad via AP

Οι τζιχαντιστές αντάρτες που ανέτρεψαν τον πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ Άσαντ λένε ότι θέλουν να οικοδομήσουν μια ενωμένη, χωρίς αποκλεισμούς χώρα. Αλλά μετά από 14 χρόνια εμφυλίου πολέμου, η υλοποίηση αυτού του ιδανικού στόχου στην πράξη δεν θα είναι εύκολη.

Για την κουρδική μειονότητα της Συρίας, τον στενότερο σύμμαχο των ΗΠΑ στη χώρα, ο αγώνας εισέρχεται σε μια δυνητικά ακόμη πιο δύσκολη φάση.

Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου της Συρίας, οι Κούρδοι μαχητές απέκρουσαν μια σειρά ένοπλων φατριών, συνεργάστηκαν με τις ΗΠΑ για να κατατροπώσουν το Ισλαμικό Κράτος και χάραξαν μια σε μεγάλο βαθμό αυτόνομη περιοχή, πλούσια σε πετρέλαιο, ανατολικά της χώρας.

Αλλά τα κέρδη των μη αραβόφων Κούρδων βρίσκονται πλέον σε κίνδυνο. Η άνοδος των σουνιτών Αράβων ανταρτών που ανέτρεψαν τον Άσαντ -με ζωτική βοήθεια από την Τουρκία, μακροχρόνιο εχθρό των Κούρδων- θα δυσκολέψει τους Κούρδους να βρουν θέση στη νέα Συρία και θα μπορούσε να παρατείνει τη σύγκρουση.

Οι τζιχαντιστές αντάρτες που εισέβαλαν στη Δαμασκό το Σαββατοκύριακο έκαναν ειρηνικά ανοίγματα στους Κούρδους. Αλλά οι αντάρτες έδιωξαν βίαια τους Κούρδους μαχητές από την ανατολική πόλη Ντέιρ αλ Ζουρ, λίγες ημέρες αφότου οι κυβερνητικές δυνάμεις την εγκατέλειψαν.

Στα βόρεια, μια ξεχωριστή παράταξη της αντιπολίτευσης που υποστηρίζεται από την Τουρκία και πολεμά τους Κούρδους εδώ και χρόνια κατέλαβε την πόλη Μανμπίτζ. Και η Τουρκία πραγματοποίησε αεροπορικές επιδρομές εναντίον κουρδικής αυτοκινητοπομπής που, όπως είπε, μετέφερε βαρύ οπλισμό λεηλατημένο από κυβερνητικά οπλοστάσια.

Οι Κούρδοι υπολογίζουν εδώ και καιρό στη βοήθεια των ΗΠΑ για την αντιμετώπιση τέτοιων προκλήσεων. Περίπου 900 Αμερικανοί στρατιώτες βρίσκονται στην ανατολική Συρία, όπου συνεργάζονται με τις κουρδικές δυνάμεις για να αποτρέψουν την επανέκαμψη του Ισλαμικού Κράτους. Αλλά το μέλλον αυτής της αποστολής θα τεθεί υπό αμφισβήτηση υπό τον εκλεγμένο πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είναι εδώ και καιρό επιφυλακτικός απέναντι στην εμπλοκή των ΗΠΑ στη Συρία.

Ακολουθεί μια πιο προσεκτική ματιά στη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκονται οι Κούρδοι.

Αρχείο: Μαχητές υπό κουρδική ηγεσία που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ προετοιμάζονται για μάχη εναντίον μαχητών της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος, στη Ράκα, στις 22 Ιουνίου 2017. (AP Photo/Hussein Malla, File)
Αρχείο: Μαχητές υπό κουρδική ηγεσία που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ προετοιμάζονται για μάχη εναντίον μαχητών της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος, στη Ράκα, στις 22 Ιουνίου 2017. (AP Photo/Hussein Malla, File)
Hussein Malla via AP

Ποιοι είναι οι Κούρδοι μαχητές στη Συρία που είναι σύμμαχοι των ΗΠΑ;

Οι Κούρδοι είναι από τις μεγαλύτερες απάτριδες εθνοτικές ομάδες στον κόσμο, με περίπου 30 εκατομμύρια ανθρώπους συγκεντρωμένους σε μια περιοχή που εκτείνεται μεταξύ της Τουρκίας, του Ιράν, του Ιράκ και της Συρίας. Αποτελούν μειονότητα σε κάθε χώρα και συχνά έχουν υποστεί διώξεις, οι οποίες έχουν τροφοδοτήσει ένοπλες κουρδικές εξεγέρσεις.

Στη Συρία, δημιούργησαν έναν αυτόνομο θύλακα στις αρχές του εμφυλίου πολέμου, χωρίς ποτέ να συνταχθούν πλήρως με την κυβέρνηση Άσαντ ή τους αντάρτες που προσπαθούν να τον ανατρέψουν.

Όταν η ομάδα Ισλαμικό Κράτος κατέλαβε το ένα τρίτο της χώρας το 2014, οι Κούρδοι μαχητές - οι οποίοι είναι κοσμικοί και περιλαμβάνουν γυναίκες στις τάξεις τους - απέδειξαν την ικανότητά τους στις πρώτες μάχες εναντίον των εξτρεμιστών, κερδίζοντας την υποστήριξη του συνασπισμού υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.

Δημιούργησαν μια ομάδα γνωστή ως Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), η οποία περιλαμβάνει επίσης Άραβες μαχητές, και εκδίωξαν την ομάδα του Ισλαμικού Κράτους από μεγάλες περιοχές της Συρίας με τη βοήθεια αεροπορικών επιδρομών υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και αμερικανικών ειδικών δυνάμεων. Το 2017, οι SDF κατέλαβαν τη Ράκα, την πρωτεύουσα του αυτοαποκαλούμενου χαλιφάτου των εξτρεμιστών.

Γιατί η Τουρκία πολεμά τους Κούρδους;

Η Τουρκία θεωρεί εδώ και καιρό τις SDF ως προέκταση της κουρδικής εξέγερσης δεκαετιών εντός των συνόρων της (PKK). Θεωρεί την κύρια κουρδική φράξια τρομοκρατική οργάνωση όπως ακριβώς το ΙΚ και έχει πει κατηγορηματικά ότι δεν πρέπει να έχει παρουσία στη νέα Συρία.

Τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία εκπαίδευσε και χρηματοδότησε μαχητές γνωστούς ως Συριακός Εθνικός Στρατός (SNA), βοηθώντας τους να αποσπάσουν τον έλεγχο εδαφών από τους Κούρδους στη βόρεια Συρία κατά μήκος των συνόρων με την Τουρκία. Ο SNA έχει παρουσιαστεί ως μέρος της αντιπολίτευσης κατά του Άσαντ, αλλά οι αναλυτές λένε ότι οι μαχητές καθοδηγούνται σε μεγάλο βαθμό από τον καιροσκοπισμό και το μίσος για τους Κούρδους.

Με το ΙΚ ως επί το πλείστον ηττημένο και με μια σιωπηρή εκεχειρία με τον Άσαντ, οι Κούρδοι μπόρεσαν να επικεντρωθούν στη μάχη κατά του SNA τα τελευταία χρόνια. Αλλά η νέα ηγεσία στη Δαμασκό, η οποία έχει επίσης μακροχρόνιους δεσμούς με την Τουρκία, θα μπορούσε να ανοίξει ένα άλλο, πολύ μεγαλύτερο μέτωπο.

ΑΡΧΕΙΟ - Οι υποστηριζόμενες από την Τουρκία συριακές δυνάμεις στέκονται σε σχηματισμό κοντά στην πόλη Αζάζ, στη Συρία, στις 7 Οκτωβρίου 2019. (AP Photo, File)
ΑΡΧΕΙΟ - Οι υποστηριζόμενες από την Τουρκία συριακές δυνάμεις στέκονται σε σχηματισμό κοντά στην πόλη Αζάζ, στη Συρία, στις 7 Οκτωβρίου 2019. (AP Photo, File)
via AP

Πώς βλέπουν οι Σύροι αντάρτες τους Κούρδους;

Ηγέτης των ανταρτών είναι ο Αχμάντ αλ-Σαραά, παλαιότερα γνωστός ως Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι, πρώην μαχητής της Αλ Κάιντα, ο οποίος διέκοψε τους δεσμούς του με την οργάνωση πριν από οκτώ χρόνια και λέει ότι θέλει να οικοδομήσει μια νέα Συρία χωρίς δικτατορία που θα εξυπηρετεί όλες τις θρησκευτικές και εθνοτικές κοινότητές της.

Ο Nawaf Khalil, επικεφαλής του Κέντρου Κουρδικών Μελετών με έδρα τη Γερμανία, δήλωσε ότι τα πρώτα σημάδια είναι θετικά. Είπε ότι οι αντάρτες απομακρύνθηκαν από δύο θύλακες του Χαλεπιού που ελέγχονται από τις SDF όταν εισέβαλαν στην πόλη πριν από δύο εβδομάδες, κατά την έναρξη της ταχείας προέλασής τους σε ολόκληρη τη χώρα.

«Είναι επίσης θετικό ότι δεν μίλησαν αρνητικά για τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις», είπε.

Μένει να δούμε αν αυτά τα συναισθήματα θα διαρκέσουν. Αφού εισέβαλαν στο Ντέιρ αλ-Ζουρ αυτή την εβδομάδα, ένας μαχητής της ομάδας της αλ-Σαράα δημοσίευσε ένα βίντεο λέγοντας ότι σύντομα θα προχωρήσουν προς τη Ράκα και άλλες περιοχές της ανατολικής Συρίας, αυξάνοντας την πιθανότητα περαιτέρω συγκρούσεων με τους Κούρδους.

Οι αντάρτες θα μπορούσαν ακόμη να επιδιώξουν κάποιου είδους συμφωνία με τους Κούρδους για την ενσωμάτωσή τους στην πολιτική τάξη μετά τον Άσαντ, αλλά αυτό θα απαιτούσε πιθανότατα την αποδοχή ενός βαθμού κουρδικής αυτονομίας στα ανατολικά. Θα κινδύνευε επίσης να εξοργίσει την Τουρκία, η οποία φαίνεται πως αυτή κινεί πλέον τα νήματα στην Συρία.

Θα υποστηρίξει η κυβέρνηση Τραμπ τους Κούρδους;

Ο ανώτατος στρατιωτικός διοικητής των ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή, στρατηγός Έρικ Κουρίγια, συναντήθηκε με τις δυνάμεις SDF στη Συρία την Τρίτη, σε μια ένδειξη της δέσμευσης της κυβέρνησης Μπάιντεν στη συμμαχία μετά τον Άσαντ.

Αλλά τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν στις 20 Ιανουαρίου.

Ο Τραμπ έχει δώσει ελάχιστες λεπτομέρειες σχετικά με την πολιτική του για τη Μέση Ανατολή, πέρα από το να πει ότι θέλει να τερματίσει τους πολέμους της περιοχής και να κρατήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες έξω από αυτούς.

Σε μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης λίγο πριν από την ανατροπή του Άσαντ, ο Τραμπ έγραψε ότι «η Συρία είναι ένα χάος, αλλά δεν είναι φίλη μας, & oι ΗΠΑ δεν έχουν καμία δουλειά με αυτήν. Αυτός δεν είναι ένας δικός μας αγώνας».

Κατά τη διάρκεια της προηγούμενης θητείας του, το 2019, ο Τραμπ εγκατέλειψε τους Κούρδους πριν από μια τουρκική εισβολή, παρουσιάζοντάς την ως την εκπλήρωση μιας προεκλογικής υπόσχεσης για τον τερματισμό της εμπλοκής των ΗΠΑ στους «ατελείωτους πολέμους» της περιοχής.

Η κίνηση αυτή προκάλεσε σφοδρές επικρίσεις, μεταξύ άλλων από επιφανείς Ρεπουμπλικανούς που τον κατηγόρησαν ότι πρόδωσε έναν σύμμαχο. Ο Τραμπ υπαναχώρησε εβδομάδες αργότερα, εγκρίνοντας μια ευρύτερη αποστολή για τη διασφάλιση πετρελαιοπηγών στα ανατολικά. Τα στρατεύματα παρέμειναν εκεί που ήταν και η συμμαχία άντεξε.

Δημοφιλή