Η Ρωσία περνά σήμερα στην ενεργό φάση των μεγάλων κοινών στρατιωτικών ασκήσεων με την Λευκορωσία που αποτελούν μια επίδειξη δύναμης του ελέγχου που διατηρεί η Μόσχα στο Μινσκ η οποία ουσιαστικά της παραχωρεί επιπλέον δυνατότητες για μια πιθανή εισβολή στη Ουκρανία.
Οι κοινές ασκήσεις Allied Resolve, που το ΝΑΤΟ έχει περιγράψει ως τη μεγαλύτερη ανάπτυξη της Ρωσίας στην πρώην Σοβιετική Λευκορωσία από τον Ψυχρό Πόλεμο, θα ολοκληρωθούν στις 20 Φεβρουαρίου και εκτιμάται πως αποτελούν μια ακόμη κίνηση συσσώρευσης ρωσικών στρατευμάτων κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία. Η Ρωσία, η οποία αρνείται οποιαδήποτε σχέδια εισβολής, δεν έχει αποκαλύψει πόσα στρατεύματα θα συμμετάσχουν αλλά δηλώνει ότι μετά την ολοκλήρωση των ασκήσεων, τα στρατεύματα θα αποχωρήσουν.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι η Ρωσία αναμένεται να διαθέσει για τις στρατιωτικές ασκήσεις 30.000 στρατιώτες καθώς και δυνάμεις ειδικών επιχειρήσεων Spetsnaz, μαχητικά αεροσκάφη SU-35, συστήματα αεράμυνας S-400 και πυραύλους Iskander με δυνατότητα πυρηνικής ενέργειας.
Σε στρατιωτικούς όρους, η ανάπτυξη αυτών των δυνάμεων δημιουργούν ένα νέο μέτωπο που αναγκάζει θεωρητικά την Ουκρανία να αναπτύξει τις δυνάμεις σε μεγαλύτερο μήκος των συνόρων της, αποδυναμώνοντας τις γραμμές της, σχολιάζει ο Νιλ Μέλβιν, διευθυντής Διεθνών Μελετών Ασφάλειας στο think-tank RUSI στο Λονδίνο.
Η ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων στα βόρεια της Ουκρανίας φέρνει τα ρωσικά στρατεύματα πολύ πιο κοντά στην πρωτεύουσα, Κίεβο, η οποία βρίσκεται περίπου από 90 χιλιόμετρα από τα σύνορα στο πλησιέστερο σημείο της. Με την ανάπτυξη μαχητικών και συστημάτων αεράμυνας, η Ρωσία έχει πολύ πιο αποτελεσματική αμυντική κάλυψη για τον θύλακα του Καλίνινγκραντ στην Ευρώπη και τα συστήματα ηλεκτρονικών παρεμβολών στη Λευκορωσία δυσκολεύουν τη συλλογή πληροφοριών από τη Δύση, εξηγεί ο Μέλβιν. «(Αυτό) θέτει δυνάμεις στο παιχνίδι στην ανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ που θα αποθαρρύνουν ή θα εμποδίσουν το ΝΑΤΟ να έχει οποιοδήποτε ρόλο».
Για χρόνια, ο Λευκορώσος ηγέτης, Αλεξάντερ Λουκασένκο, που παραμένει στην στην εξουσία από το 1994, ”έπαιζε” μεταξύ Δύσης και Ρωσίας για πολιτικό όφελος ενώ αντιστεκόταν στην ιδέα να φιλοξενήσει μια μόνιμη ρωσική στρατιωτική βάση.
Αλλά από τότε που ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν τον στήριξε πολιτικά και οικονομικά για να διατηρήσει την εξουσία παρά τις μεγάλες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας το 2020, απέρριψε μεγάλο μέρος της αυτονομίας που απολάμβανε, όπως αναφέρουν αναλυτές.
Νέο δόγμα συνεργασίας Ρωσίας-Λευκορωσίας
«Νομίζω ότι τελικά αποφάσισε ότι για να μείνει στην εξουσία θα πρέπει να βασιστεί στη στρατηγική του συμμαχία με τη Μόσχα και φυσικά αυτές οι κοινές στρατιωτικές ασκήσεις είναι ένα άλλο είδος εκδήλωσης αυτής της νέας εγγύτητας», δήλωσε ο Αντρέι Κορτούνοφ, επικεφαλής της Ρωσικού Διεθνούς Συμβουλίου Υποθέσεων που βρίσκεται πολύ κοντά στο Υπουργείο Εξωτερικών στη Μόσχα.
«Τώρα (ο Λουκασένκο) έχει την πλήρη υποστήριξη του Πούτιν με αντάλλαγμα την αφοσίωση του προς τον ρώσο πρόεδρο. Προφανώς και οι δύο πλευρές είναι ευχαριστημένες με αυτή τη συμφωνία, τουλάχιστον προς το παρόν».
Τους τελευταίους μήνες, ο Λουκασένκο προσφέρθηκε δημόσια να φιλοξενήσει ρωσικούς πυρηνικούς πυραύλους στη Λευκορωσία. Η Μόσχα και το Μινσκ συμφώνησαν σε ένα κοινό στρατιωτικό δόγμα για το σχέδιο ολοκλήρωσής του «ενωσιακού κράτους». Ρωσικά πολεμικά αεροσκάφη περιπολούν πλέον τακτικά στα σύνορα της Λευκορωσίας.
Πέρυσι οι δύο χώρες άνοιξαν ένα κοινό εκπαιδευτικό κέντρο στο Γκρόντνο στη δυτική Λευκορωσία. «Αυτό αποτελεί τη βάση για μια μόνιμη παρουσία», δήλωσε ο Ματιέ Μπουλέγκ, ερευνητής στο think-tank Chatham House του Λονδίνου. «Μπορείτε να το ονομάσετε όπως θέλετε: όποια και αν είναι η ρητορική γύρω από αυτό, θα μετατραπεί σε μια άτυπη μόνιμη παρουσία που πάντα ήθελε η Ρωσία».
Στις 27 Φεβρουαρίου, η Λευκορωσία αναμένεται να διεξαγάγει δημοψήφισμα για την αλλαγή του συντάγματός της. Οι αλλαγές θα περιλαμβάνουν την αφαίρεση του επίσημου καθεστώτος της ως «ουδέτερης» χώρας και ζώνης «ελεύθερης από πυρηνικά».
Το «κουτί της Πανδώρας»
Το Κρεμλίνο δηλώνει ότι τα ρωσικά στρατεύματα θα επιστρέψουν στις βάσεις τους μόλις ολοκληρωθούν οι ασκήσεις.
Αλλά η εξόριστη αντιπολίτευση της Λευκορωσίας, η οποία ανησυχεί εδώ και χρόνια ότι ο Λουκασένκο ανταλλάσσει της κυριαρχία της χώρας για να εξασφαλίσει υποστήριξη από τη Μόσχα, φοβάται ότι τα ρωσικά στρατεύματα μπορεί να μην φύγουν εντελώς. «Ο Λουκασένκο άνοιξε το Κουτί της Πανδώρας. Νομίζει ότι έχει ακόμα τον έλεγχο, αλλά δεν είμαστε σίγουροι. Είναι σε θέση να βεβαιώσει ότι αυτά τα στρατεύματα θα επιστρέψουν στη βάση τους ή όχι;» διερωτάται ο Φρανακ Βιατσόρκα, σύμβουλος της επικεφαλής της αντιπολίτευσης της Λευκορωσίας, Σβετλάνα Τσιχαννόφσκαγια.
Αντιδράσεις
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι καταδίκασε τις κοινές ασκήσεις χαρακτηρίζοντας αυτές ως μέσο άσκησης «ψυχολογικής πίεσης». Όπως είπε «Δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο. Όσον αφορά τους κινδύνους, αυτοί υπάρχουν και δεν σταμάτησαν ποτέ (να υπάρχουν) από το 2014», τη χρονιά που η Ρωσία προσάρτησε την χερσόνησο της Κριμαίας και άρχισε η σύγκρουση με τους αυτονομιστές που υποστηρίζονται από τη Μόσχα στο ανατολικό τμήμα της Ουκρανίας. «Το ερώτημα είναι σε ποιο επίπεδο βρίσκονται αυτοί οι κίνδυνοι και ο τρόπος με τον οποίο αντιδρούμε».
Ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών χαρακτήρισε τις κοινές ασκήσεις ως μια «πράξη μεγάλης βίας». «Είναι εξαιρετικά ογκώδη. Υπάρχει μια συσσώρευση ασκήσεων πολύ σημαντική, ιδιαίτερα στα ίδια τα σύνορα της Ουκρανίας».
Όπως τόνισε, «Επομένως όλα μας επιτρέπουν να σκεφτούμε ότι πρόκειται για μια χειρονομία μεγάλης βίας, η οποία μας ανησυχεί».