Οι κρατούμενοι σε ποινική αποικία στην Αγία Πετρούπολη περίμεναν μια επίσκεψη αξιωματούχων θεωρώντας ότι θα επρόκειτο για κάποιου είδους επιθεώρηση. Αντ’αυτού, εμφανίστηκαν ένστολοι και τους προσέφεραν αμνηστία- αρκεί να συμφωνούσαν να πολεμήσουν στο πλευρό του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία.
Τις επόμενες ημέρες περίπου μια ντουζίνα έφυγαν από τη φυλακή, σύμφωνα με μια γυναίκα ο φίλος της οποίας εκτίει ποινή εκεί. Μιλώντας υπό καθεστώς ανωνυμίας λόγω φόβων για αντίποινα είπε πως αν και ο φίλος της δεν ήταν μεταξύ των εθελοντών, αν και του έμεναν χρόνια ακόμα στην ποινή του, «δεν μπορούσε να μην το σκεφτεί».
Καθώς η Ρωσία συνεχίζει να υφίσταται απώλειες στην εισβολή της στην Ουκρανία, κοντά στον έκτο μήνα της, το Κρεμλίνο αρνείται να ανακοινώσει γενικευμένη κινητοποίηση/ επιστράτευση- μια κίνηση που θα έπληττε πολύ τη δημοτικότητα του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Αυτό έχει οδηγήσει σε προσπάθειες συγκαλυμμένης στρατολόγησης, που περιλαμβάνουν τη χρήση αιχμαλώτων για να αντισταθμιστεί η έλλειψη προσωπικού. Αυτό συμβαίνει επίσης εν μέσω αναφορών πως εκατοντάδες Ρώσοι στρατιώτες αρνούνται να πολεμήσουν και προσπαθούν να φύγουν από τον στρατό.
«Βλέπουμε μια μεγάλη εκροή ανθρώπων που θέλουν να εγκαταλείψουν την εμπόλεμη ζώνη- αυτούς που υπηρετούν για πολύ καιρό και αυτούς που υπέγραψαν πρόσφατα συμβόλαιο» είπε ο Αλεξέι Ταμπάλοφ, δικηγόρος που διαχειρίζεται ομάδα νομικής υποστήριξης στρατιωτών.
Η ομάδα αυτή έχει δει αύξηση αιτημάτων από άνδρες που θέλουν να τερματίσουν τα συμβόλαιά τους, «και προσωπικά μου δημιουργείται η εντύπωση ότι όποιος μπορεί να το κάνει είναι έτοιμος να φύγει» είπε ο Ταμπάλοφ σε συνέντευξη στο Associated Press. «Και το υπουργείο Άμυνας σκάβει βαθιά για να βρει αυτούς που μπορεί να πείσει να υπηρετήσουν».
Αν και το υπουργείο Άμυνας αρνείται πως λαμβάνουν χώρα «δραστηριότητες επιστράτευσης», οι αρχές φαίνονται να κάνουν ό,τι μπορούν για να ενισχύσουν τη στρατολόγηση. Πινακίδες και διαφημίσεις σε μέσα μαζικής μεταφοράς γράφουν πως «Αυτή Είναι Δουλειά», καλώντας άνδρες να γίνουν επαγγελματίες στρατιωτικοί. Οι αρχές έχουν στήσει κινητά κέντρα στρατολόγησης σε κάποιες πόλεις, περιλαμβανομένου ενός στον χώρο ενός ημιμαραθωνίου στη Σιβηρία τον Μάιο.
Τοπικές κυβερνήσεις σχηματίζουν «τάγματα εθελοντών» που διαφημίζονται στην κρατική τηλεόραση. Η εφημερίδα Kommersant μέτρησε τουλάχιστον 40 σε 20 περιοχές, με αξιωματούχους να υπόσχονται σε εθελοντές μηνιάτικα που κυμαίνονται από 2.150 μέχρι και 5.500 δολάρια, συν τα μπόνους. Το Associated Press είδε χιλιάδες αγγελίες σε ιστοσελίδες αναζήτησης εργασίας για διάφορες στρατιωτικές ειδικότητες.
Οι βρετανικές ένοπλες δυνάμεις είπαν αυτή την εβδομάδα πως η Ρωσία είχε σχηματίσει μια μεγάλη νέα χερσαία δύναμη, το αποκαλούμενο Τρίτο Σώμα Στρατού, από «τάγματα εθελοντών», επιζητώντας άνδρες μέχρι και 50 ετών και απαιτώντας μόνο μόρφωση γυμνασίου, προσφέροντας παράλληλα «επικερδή μπόνους ρευστού» όταν αποσταλούν στην Ουκρανία. Ωστόσο παράπονα εμφανίζονται στα media πως κάποιοι δεν λαμβάνουν τις πληρωμές που τους έχουν υποσχεθεί, αν και αυτές οι αναφορές δεν ήταν δυνατόν να επιβεβαιωθούν.
Στις αρχές Αυγούστου ο Ταμπάλοφ είπε ότι άρχιζε να λαμβάνει πολλαπλά αιτήματα για νομική βοήθεια από εφέδρους που διατάχθηκαν να συμμετέχουν σε δίμηνη εκπαίδευση σε περιοχές κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία.
Η στρατολόγηση κρατουμένων λαμβάνει χώρα τις τελευταίες εβδομάδες σε μέχρι και επτά περιοχές, είπε ο Βλάντιμιρ Οσέτσκιν, ιδρυτής της ομάδας για τα δικαιώματα των κρατουμένων Gulagu.net, επικαλούμενος τροφίμους και συγγενείς τους με τους οποίους ήρθε σε επαφή η ομάδα.
Δεν είναι η πρώτη φορά που οι αρχές ακολουθούν μια τέτοια τακτική, καθώς η Σοβιετική Ένωση είχε «τάγματα φυλακισμένων» κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ούτε το κάνει μόνο η Ρωσία: Νωρίς στον πόλεμο ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντιμίρ Ζελένσκι υποσχέθηκε αμνηστία σε φυλακισμένους βετεράνους αν προθυμοποιούνταν να πολεμήσουν, αν και είναι άγνωστο αν αυτό απέδωσε κάτι.
Στις παρούσες συνθήκες, είπε ο Οσέτσκιν, δεν είναι το υπουργείο Άμυνας που στρατολογεί κρατουμένους- αντ’αυτού είναι η σκιώδης ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία Wagner Group.
Ο Γεβγκένι Πριγκόζιν, επιχειρηματίας γνωστός και ως «ο σεφ του Πούτιν», λόγω των συμβολαίων catering που είχε με το Κρεμλίνο και, όπως έχει αναφερθεί, μάνατζερ και χρηματοδότης της Wagner, απέρριψε αναφορές πως επισκέφθηκε προσωπικά ο ίδιος φυλακές για να στρατολογήσει καταδίκους, σε γραπτή ανακοίνωση από τους εκπροσώπους του αυτόν τον μήνα. Ο Πριγκόζιν μάλιστα αρνείται ότι έχει σχέσεις με τη Wagner, που φέρεται να έχει στείλει στρατιωτικούς συμβασιούχους (military contractors- μισθοφόρους) σε μέρη όπως η Συρία και η υποσαχάρια Αφρική.
Σύμφωνα με τον Οσέτσκιν, αρχικά προτεινόταν σε κρατούμενους με στρατιωτική ή αστυνομική εμπειρία να πάνε στην Ουκρανία, μα αυτό αργότερα επεκτάθηκε σε κρατούμενους διαφόρων υποβάθρων. Ο ίδιος υπολογίζει ότι μέχρι τα τέλη του Ιουλίου περίπου 1.500 μπορεί να είχαν κάνει αιτήσεις, λόγω υποσχέσεων για μεγάλους μισθούς και αμνηστίες. Τώρα, πρόσθεσε, πολλοί από αυτούς τους εθελοντές- ή οι οικογένειές τους- έρχονται σε επαφή μαζί τους και ζητούν να δώσουν τέλος, λέγοντάς «πραγματικά δεν θέλω να πάω».
Σύμφωνα με τη γυναίκα ο φίλος της οποίας εκτίει την ποινή του στην ποινική αποικία της Αγίας Πετρούπολης, οι προτάσεις για φυγή από τη φυλακή είναι «αχτίδα ελπίδας» για ελευθερία. Μα η ίδια ανέφερε πως αυτός της είπε ότι από 11 εθελοντές, 8 πέθαναν στην Ουκρανία. Πρόσθεσε ότι ένας από τους εθελοντές δήλωσε μετανιωμένος για την απόφασή του και δεν πιστεύει ότι θα επιστρέψει ζωντανός.
Σύμφωνα με οργανώσεις και στρατιωτικούς δικηγόρους, κάποιοι στρατιώτες και αστυνομικοί έχουν αρνηθεί να πάνε στην Ουκρανία ή προσπαθούν να επιστρέψουν πίσω μετά από μερικές εβδμάδες ή μήνες μαχών. Αναφορές σε media που έκαναν λόγο για στρατιώτες που αρνούνταν να πολεμήσουν στην Ουκρανία άρχισαν να εμφανίζονται την άνοιξη, μα οργανώσεις δικαιωμάτων και δικηγόροι άρχισαν να μιλούν για αρνήσεις που ανέρχονταν σε εκατοντάδες τον προηγούμενο μήνα.
Κάποιοι έρχονται αντιμέτωποι με συνέπειες. Ο Ταμπάλοφ είπε ότι περίπου 80 στρατιώτες που προσπάθησαν να ακυρώσουν τα συμβόλαιά τους συνελήφθησαν και κρατούνταν στην κατεχόμενη από τη Ρωσία πόλη Μπριάνκα στο Λουχάνσκ της ανατολικής Ουκρανίας, σύμφωνα με συγγενείς τους. Την προηγούμενη εβδομάδα είπε ότι το κέντρο κράτησης της Μπριάνκα είχε κλείσει λόγω της προσοχής των media. Ωστόσο γονιός ενός αξιωματικού που συνελήφθη αφού προσπάθησε να σπάσει το συμβόλαιό του είπε στο ΑΡ αυτή την εβδομάδα ότι κάποιοι κρατούνται ακόμα αλλού στην περιοχή.
Ο Ταμπάλοφ είπε ότι ένας στρατιώτης μπορεί να τερματίσει το συμβόλαιό του για κάποιον πειστικό λόγο – κανονικά δεν είναι δύσκολο- αν και η απόφαση επαφίεται συνήθως στον διοικητή του. Μα πρόσθεσε «υπό συνθήκες εχθροπραξιών κανένας διοικητής δεν θα δεχόταν κάτι τέτοιο, επειδή πού θα έβρισκαν κόσμο να πολεμήσει;».
Κατά τον Ταμπάλοφ, κάποιοι διαμαρτύρονται ότι παραπλανήθηκαν ως προς το πού θα τους έστελναν και δεν περίμεναν να καταλήξουν σε εμπόλεμη ζώνη, ενώ άλλοι είχαν εξαντληθεί από τις πολεμικές συγκρούσεις και δεν μπορούσαν να συνεχίζουν. Σπάνια φαίνονται να έχουν ως κίνητρα αντιπολεμικές πεποιθήσεις, είπε ο δικηγόρος.