Αδιαμφισβήτητα, η 16χρονη Γκρέτα Τούμπεργκ, που έγινε το Πρόσωπο της Κλιματικής Αλλαγής, μπορεί να προκαλεί έκπληξη στον κόσμο, αλλά στη Σουηδία οι περισσότεροι νέοι μοιάζουν με αυτή.
Όσο, λοιπόν, η Τούνμπεργκ δίνει μάχη για την κλιματική αλλαγή - με τελευταία τη συνάντηση των Ηνωμένων Εθνών για το εν λόγω θέμα στη Μαδρίτη - οι μαθητές ενός δημοτικού σχολείου σε προάστιο της Στοκχόλμης στέλνουν τα δικά τους ξεχωριστά μηνύματα. Πρόσφατα, έβγαλαν τα υποδήματά τους έξω από την πόρτα προτού εισέλθουν στο κτίριο, όχι τόσο για άνεση όσο για να στείλουν το μήνυμα της μείωσης καθαριστικών δαπέδων που περιέχουν χημικά και βλάπτουν το περιβάλλον.
Ο σεβασμός για το περιβάλλον υπάρχει σε κάθε πτυχή της σχολικής ημέρας για τους μαθητές στο Δημοτικό Σχολείο Orminge. Από τις φωτογραφίες με τα υπό εξαφάνιση ζώα που κοσμούν τις αίθουσες διδασκαλίας μέχρι την ώρα του μεσημεριανού, όπου οι μαθητές παίρνουν το γεύμα τους σε επαναχρησιμοποιούμενα πιάτα και ποτήρια. Εξάλλου από πολύ μικρή ηλικία διδάσκονται τις επιπτώσεις του πλαστικού στους ωκεανούς. Όλα είναι θέμα παιδείας.
«Έχω δύο διαφορετικά οράματα στο μυαλό μου για το μέλλον του κόσμου. Είτε φαντάζομαι ότι μελλοντικά θα είναι ένας πανέμορφος κόσμος και εμείς εν τέλει καταφέραμε να σώσουμε το περιβάλλον ή απλά θα χειροτερεύσει, δεν θα μπορούμε να κάνουμε τίποτα πια και θα πεθάνουμε επειδή δεν προλάβαμε να δράσουμε τη στιγμή που έπρεπε». Αυτά είναι λόγια της Λιβ Έμφελ, ενός κοριτσιού που δεν είναι ούτε 11 ετών.
«Ελπίζω να επικρατήσει το πρώτο σενάριο αλλά δεν μπορούμε να ξέρουμε από τώρα αν δεν δράσουμε άμεσα», συμπληρώνει.
Η περιβαλλοντολογία και τα θέματα οικολογίας αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του σουηδικού προγράμματος σπουδών από το 1969. Αν και δεν μπορούν να δώσουν σαφή απάντηση σχετικά με το τι πυροδότησε αυτή τη σχέση και την ευαισθησία προς το περιβάλλον, είναι βέβαιο ότι τις τελευταίες δεκαετίες η λέξη «περιβάλλον» είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη σουηδική κουλτούρα.
Η περιβαλλοντική συνείδηση της χώρας αποδίδεται από πολλούς στο γεγονός ότι πάνω από το 80% των Σουηδών ζουν σε απόσταση αναπνοής από τα 30 εθνικά πάρκα, από τα 4.000 φυσικά καταφύγια ή από πολλά άλλα φυσικά τοπία της χώρας. Η αγάπη για πεζοπορία, κατασκήνωση και άλλες δραστηριότητες αναψυχής όχι μόνο ενθαρρύνεται, αλλά αποτελεί και νομοθετικό δικαίωμα .
Η Τούνμπεργκ που χρίστηκε Πρόσωπο της Χρονιάς του 2019 από το περιοδικό Time , αποτελεί το αποκορύφωμα δεκαετιών κυβερνητικής εκπαιδευτικής πολιτικής, σύμφωνα με την Κάισα Χολμ, Καθηγήτρια Κοινωνικών Επιστημών στο Σχολείο Μέσης Εκπαίδευσης Vårbyskolan στη νοτιοδυτική Στοκχόλμη για παιδιά ηλικίας 10 έως 16 ετών.
«Η Γκρέτα εκπροσωπεί μια ολόκληρη γενιά. Πολλά παιδιά έχουν την αίσθηση ότι κάτι πρέπει να αλλάξει από αυτόν τον κόσμο», συμπλήρωσε η 26χρονη καθηγήτρια.
Τα μαθήματα σχετικά με το περιβάλλον δεν συμπιέζονται μόνο σε ένα μάθημα (όπως συμβαίνει για παράδειγμα στην Ελλάδα), αλλά εξετάζονται σε όλα τα μαθήματα, από τη Φυσική έως την Οικιακή Οικονομία, και σε κάθε βαθμίδα εκπαίδευσης, ξεκινώντας από το νηπιαγωγείο.
«Εμείς δεν είχαμε αυτή την πολυτέλεια», αναφέρει η κα Χολμ.
Η Αγιάτ Μαχντί, ένα κορίτσι 14 ετών, μιλώντας με τη σειρά του στο nbcnews, εκφράζει έντονα την αγάπη του για το περιβάλλον. Αντί να κυνηγά τις «γρήγορες» τάσεις της μόδας, η Μαχντί αγοράζει ρούχα μόνο όταν πραγματικά τα έχει ανάγκη (όπως αντίστοιχα και η Γκρέτα) και προτιμά να αγοράζει μεταχειρισμένα ρούχα ή να τα ανταλλάσσει με την ξαδέρφη της ή τη μητέρα της. Κάνει επίσης συχνά «ploggs, η νέα τάση του τζόγκινγκ που ξεκίνησε από τη Σουηδία. Την ώρα που τρέχεις, μαζεύεις και τα σκουπίδια από τον δρόμο.
Η Μαχντί ανέφερε ακόμη ότι έδειξε στη μαμά της πώς να χρησιμοποιεί λιγότερο νερό ενώ πλένει τα πιάτα και έχει γίνει χορτοφάγος. Το τελευταίο βρίσκει τη μητέρα της διστακτική, επειδή πιστεύει ότι τα παιδιά αναπτύσσονται σε αυτή την ηλικία και πρέπει να καταναλώνουν κρέας, δηλώνει εκνευρισμένη στην κάμερα του αμερικανικού καναλιού η έφηβη.
«Πρέπει να αλλάξουν όλοι οι άνθρωποι, γιατί αν αλλάξει μόνο ένας, δεν πρόκειται να συμβεί τίποτα», συμπληρώνει.
Η διδασκαλία βασίζεται στο να εντρυφήσουν το μήνυμα στους νέους ότι ο ακτιβισμός αποτελεί άμεσο τρόπο αλλαγής μιας βλαβερής νοοτροπίας. Η Γκρέτα φαίνεται να το διδάχτηκε καλά.
«Προσπαθούμε να αναθρέψουμε μικρούς ”πράσινους” επαναστάτες, να τους κάνουμε να σκεφτονται με συγκεκριμένο τρόπο», δηλώνει ειδικός.
Οι μαθητές ενθαρρύνονται να σκέφτονται με κρίση, να εξετάζουν τις πολιτικές προκλήσεις που σχετίζονται με τον περιβαλλοντισμό και τη βιωσιμότητα και να επεξεργάζονται τα επιχειρήματά τους.
Εκτός από την ενθάρρυνση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, η Σουηδία ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που ίδρυσε υπηρεσία προστασίας του περιβάλλοντος το 1967.
Ήταν επίσης μια από τις πρώτες χώρες στον κόσμο που εισήγαγε φόρο άνθρακα το 1995 για καύσιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε άνθρακα όπως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Φαίνεται ότι ήταν επιτυχία. Μέχρι το 2013, οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου της χώρας μειώθηκαν κατά 22% από τα επίπεδα του 1990.
Συγκριτικά, οι συνολικές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από τις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αυξηθεί κατά 1,3% από το 1990 έως το 2017.