Ένα πρωί, στις αρχές Μαρτίου 1994, οι κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης ξύπνησαν με την πόλη τους πλημμυρισμένη με αφίσες, μ′ ένα μάλλον άγνωστο πρόσωπο κι ένα άγνωστο όνομα. Το νεανικό πρόσωπο του σαραντάρη Ερντογάν, με κατάμαυρα μαλλιά και το χαρακτηριστικό μουστάκι, συνόδευε το μάλλον αταίριαστο, για κάποιον που δεν είχε διεκδικήσει ως τότε δημόσιο αξίωμα, σύνθημα «η Ιστανμπούλ σε σίγουρα χέρια».
Ο Ερντογάν ήταν ο υποψήφιος του ισλαμικού κόμματος Ρεφά για τον μητροπολιτικό δήμο της Κωνσταντινούπολης. Εκείνες οι εκλογές εκτόξευσαν τους ισλαμιστές του Νετσμεντίν Ερμπακάν από το 9% στο 19%. Το Ρεφά κέρδισε τους μεγάλους δήμους της Άγκυρας, του Ικονίου, της Καισάρειας, του Ντιάρμπακιρ και του Γκαζιαντέπ. Κέρδισε και την Κωνσταντινούπολη, με μόλις 25% έναντι 22% του δεύτερου και 20% του τρίτου υποψηφίου- που ήταν ο γνωστός μας Ζιλφί Λιβανελί. Έτσι ξεκίνησαν όλα.
Ο Ερντογάν ντύθηκε λευκός ιππότης, που καθαρίζει την κόπρο της βαθιάς διαφθοράς στον Δήμο και λύνει χρονίζοντα προβλήματα ύδρευσης, καθαριότητας και κοινωνικής μέριμνας. Κι έπειτα, το κεμαλικό καθεστώς, τρομαγμένο, έσυρε τον δήμαρχο της Πόλης στην φυλακή, με γελοία κατηγορία, έθεσε υπό απαγόρευση το κόμμα Ρεφά κι έτσι έφτιαξε έναν ήρωα κι έναν ηγέτη. Ο Ερντογάν, μαζί με τον Γκιουλ και τους άλλους της νέας φρουράς του παλιού ισλαμικού κόμματος, ίδρυσε ένα νέο κόμμα, το ΑΚΡ. Και μέσα σ ένα χρόνο ήταν πρωθυπουργός. Ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης της χώρας για 17 χρόνια, ως τώρα.
Και να που 25 χρόνια αργότερα μοιάζει να ξαναβλέπουμε το ίδιο έργο. Ένας σαραντάρης, παλιός ποδοσφαιριστής κι αυτός, άγνωστος ως τώρα δήμαρχος ενός από τους πιο μικρούς και ασήμαντους δήμους της Πόλης, κερδίζει με μόλις 13.000 ψήφους διαφορά τον μητροπολιτικό δήμο της Κωνσταντινούπολης. Και το καθεστώς Ερντογάν κάνει σε συμπυκνωμένο χρόνο όλα τα λάθη που έκαναν οι κεμαλιστές απέναντι σ’ εκείνον. Επιβάλει, με γελοία προσχήματα, ακύρωση των εκλογών. Ενορχηστρώνει μια χυδαία εκστρατεία συκοφάντησης του δημάρχου (ότι είναι κρυπτο-Έλληνας ή φίλος τρομοκρατών). Και στις επαναληπτικές εκλογές, ο δήμαρχος-έκπληξη Εκρέμ Ιμάμογλου δεν είναι πια, απλώς μια συγκυριακή έκπληξη των εκλογών. Είναι θριαμβευτής, ο πρώτος άνθρωπος που νικά τον Ερντογάν, ο πρώτος ηγέτης του παρακμασμένου κεμαλικού πολιτικού κόσμου που συναγωνίζεται τον Ερντογάν σε λαϊκότητα, επικοινωνιακό χάρισμα και ικανότητα να εκπροσωπεί την βαθιά συντηρητική, θρησκευόμενη Τουρκία του τζαμιού. Επί 17 χρόνια, κάθε αντίδραση, κάθε κριτική στον Ερντογάν σκόνταφτε στην ένσταση: «ναι, αλλά ποιος μπορεί να σταθεί απέναντί του, ποιος μπορεί να τον νικήσει;». Τώρα το ερώτημα ίσως- και τονίζω το «ίσως»- να βρει απάντηση.
Διαβάστε επίσης:
Η Τουρκική Δημοκρατία ζει», «Πλήγμα για Ερντογάν» - Τα διεθνή ΜΜΕ για τη νίκη Ιμάμογλου
Εκλογές στην Κωνσταντινούπολη: Νικητής ξανά ο Ιμάμογλου - Νέο χαστούκι για Ερντογάν
Θα επαναληφθεί η ιστορία; Θα γίνει ο Ιμάμογλου ο άνθρωπος που θα εκθρονίσει τον Ερντογάν και θα ανατρέψει το καθεστώς του, με τον ίδιο αναπάντεχο τρόπο που ο Ερντογάν ανέτρεψε το κεμαλικό καθεστώς; Αυτό είναι ένα ερώτημα για το μέλλον. Για το παρόν, το κρίσιμο ερώτημα είναι: Πώς θα αντιδράσει ο Ερντογάν στην ήττα του; Έχει δίκιο ο «Εκόνομιστ» πως «ο πληγωμένος σουλτάνος είναι πιο επικίνδυνος»; Ή έχουν δίκιο όσοι ποντάρουν στα αποθέματα ρεαλισμού του Ερντογάν και εκτιμούν πως ο σουλτάνος θα ελιχθεί, θα συμβιβαστεί, θα προσαρμοστεί, τόσο στην εσωτερική όσο και στην εξωτερική του πολιτική;
Θα έχουμε σύντομα δύο πρώτες ενδείξεις. Η μία είναι η δίκη που ξεκίνησε χθες εναντίον 16 σημαντικών προσωπικοτήτων, που απειλούνται με ποινές ισόβιας κάθειρξης, κατηγορούμενοι ότι υποκίνησαν τις μεγάλες διαδηλώσεις του 2013, εναντίον του κυβερνητικού σχεδίου ανοικοδόμησης του πάρκου Γκεζί, στο Κέντρο της Πόλης. Η άλλη είναι η συνάντηση Ερντογάν - Τραμπ, το Σάββατο, στο φόντο της μεγάλης κρίσης στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις για την αγορά των ρωσικών πυραύλων. Από την έκβαση της συνάντησης, από την ετυμηγορία του δικαστηρίου θα έχουμε μια πρώτη εικόνα για τον Ερντογάν της επόμενης μέρας.
Στο μεταξύ, ένας πρώην πρωθυπουργός, ο Νταβούτογλου, κι ένας πρώην Πρόεδρος Δημοκρατίας, ο Γκιουλ, ετοιμάζονται να κάνουν στον Ερντογάν ότι εκείνος είχε κάνει στον μέντορά του Ερμπακάν: να ιδρύσουν ένα νέο, μετριοπαθέστερο κόμμα, μέσα από τα σπλάχνα του κόμματός του, του ΑΚΡ.
Κι υπάρχει, φυσικά, το ερώτημα τι σημαίνουν για εμάς όλα αυτά. Ο πληγωμένος, ηττημένος Ερντογάν είναι πιθανότερο να παρασυρθεί σε μια πρόκληση, σε ένα θερμό επεισόδιο στην Κύπρο ή στο Καστελόριζο; Ή είναι πιθανότερο να αναδιπλωθεί σε μια πιο ήπια στάση;
Αδύνατον να προβλεφθεί. Αλλά είναι χρήσιμο να θυμόμαστε ότι την τελευταία φορά που η Άγκυρα δοκίμασε να παίξει το παιχνίδι της έντασης, της πρόκλησης, πάνω σε ένα έδαφος υπαρκτών, πάγιων διεκδικήσεων και αμφισβητήσεων, στα Ίμια, τον Ιανουάριο του 1996, αυτό δεν συνέβη σε μια φάση σταθερής πολιτικής ισορροπίας στο εσωτερικό της Τουρκίας, σε μια φάση πολιτικής ισχύος. Συνέβη, αντίθετα, σε μια φάση όπου το κυβερνητικό μπλοκ είχε ηττηθεί στις εκλογές του Δεκεμβρίου 1995, κυβέρνηση δεν υπήρχε στην Άγκυρα και τυχοδιωκτικά στοιχεία- η Τανσού Τσιλέρ, κυρίως- επιδίωξαν να κερδίσουν το εσωτερικό πολιτικό παιχνίδι μέσω μιας εξωτερικής κρίσης με την Ελλάδα.