Ιδιαίτερα χρήσιμη και κατατοπιστική ήταν η σημερινή παρουσίαση των «εργαλείων» που μπορούν να αξιοποιούν για χρηματοδοτήσεις, συνδυάζοντας τις παροχές του νέου αναπτυξιακού νόμου με τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Η παρουσίαση έγινε από τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών Θόδωρο Σκυλακάκη και τον αναπληρωτή υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων Νίκο Παπαθανάση, ενώ ο γενικός γραμματέας Ιδιωτικών Επενδύσεων και Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού τομέα, Ορέστης Καβαλάκης, έδωσε χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Σύμφωνα με τον Νίκο Παπαθανάση, ο αναπτυξιακός νόμος είναι εναρμονισμένος με το Σχέδιο Ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία, την Έκθεση δηλαδή της Επιτροπής Πισσαρίδη, το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0, τους στόχους του ΕΣΠΑ 2021-2027, το industry 4.0 και βεβαίως τον νέο Χάρτη Περιφερειακών Ενισχύσεων, ο οποίος δίνει ιδιαίτερη στήριξη στις περιφέρειες.
13 καθεστώτα ενισχύσεων
Ο νέος αναπτυξιακός περιλαμβάνει 13 συνολικά καθεστώτα, διαρθρωμένα -για πρώτη φορά- με θεματικά κριτήρια, τα οποία καλύπτουν συνολικά όλους τους κλάδους της οικονομίας και της σύγχρονης επιχειρηματικής δραστηριότητας. Ενδεικτικά ανέφερε τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, τον ψηφιακό και τεχνολογικό μετασχηματισμό, την πράσινη μετάβαση, το νέο επιχειρείν για συμπολίτες μας που θα επιχειρήσουν για πρώτη φορά, την αγροδιατροφή και βεβαίως το καθεστώς δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης το οποίο αφορά στις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας, της Μεγαλόπολης και των πέριξ Δήμων, δηλαδή Οιχαλίας, Γορτυνίας και Τρίπολης, ενώ ταυτόχρονα θα συμπεριληφθούν τα νησιά του Βορείου και Νοτίου Αιγαίου καθώς και η Κρήτη.
Με τα 13 θεματικά αυτά καθεστώτα, για παράδειγμα, η αγροδιατροφή και ο τουρισμός θα έχουν διακριτούς πόρους, ενώ επιχειρείται ισόρροπη ανάπτυξη των περιφερειών της χώρας, και δίκαιη κατανομή των πόρων σε κάθε περιφέρεια.
Από τον νέο αναπτυξιακό νόμο προκύπτει και επιτάχυνση των διαδικασιών, χωρίς καθυστέρηση στην υπαγωγή και την ολοκλήρωση των επιχειρηματικών σχεδίων.
Ολο το βάρος στην Περιφέρεια της χώρας
Έτσι λοιπόν αναμένεται το 94% των πόρων να διοχετευθεί στην Περιφέρεια ενώ κάθε 1 ευρώ κρατικής ενίσχυσης, θα μοχλεύσει περίπου 2 ευρώ ιδιωτικών πόρων. Τα παρεχόμενα κίνητρα που προβλέπονται στον νέο αναπτυξιακό νόμο είναι η φορολογική απαλλαγή, η επιχορήγηση, η επιδότηση χρηματοδοτικής μίσθωσης και η επιδότηση κόστους δημιουργούμενης απασχόλησης.
Κάποια άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά είναι ότι, προβλέπεται ενίσχυση επιπρόσθετα του Χάρτη κατά 20% για τις μικρές, πολύ μικρές επιχειρήσεις και κατά 10% για τις μεσαίες επιχειρήσεις. Επίσης, για πρώτη φορά θα υπάρχει στήριξη σε δαπάνες εκτός περιφερειακών ενισχύσεων, όπως, για παράδειγμα, συμβουλευτικές υπηρεσίες, συμμετοχή σε εμπορικές εκθέσεις, επαγγελματική κατάρτιση, ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση αποβλήτων καθώς και επιπρόσθετη στήριξη για κατάρτιση ΑΜΕΑ.
Ορεινές και παραμεθόριες περιοχές
Αυξημένα, όμως, ποσοστά ενισχύσεων θα λάβουν οι ορεινές και οι παραμεθόριες περιοχές όπως αυτές ορίζονται από την ΕΛΣΤΑΤ, τα μικρά νησιά έως 3.100 κατοίκους και οι δραστηριότητες εντός βιομηχανικών πάρκων. Στο καθεστώς περιλαμβάνεται και όποια δημοτική ενότητα απέχει 30 χιλιόμετρα και όχι 15, όπως όριζε ο προηγούμενος νόμος. Ιδιαίτερη στήριξη όμως παίρνουν και τα επενδυτικά σχέδια στις περιοχές δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης, εφόσον πληρούνται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, δηλαδή βρίσκονται εντός των εδαφικών περιοχών που ορίζονται από την δίκαιη μετάβαση και ταυτόχρονα πληρούν τα κριτήρια της δραστηριότητας όπως η έρευνα, η καινοτομία, η ψηφιακή καινοτομία, η ψηφιακή συνδεσιμότητα, η κυκλική οικονομία, η πρόληψη και μείωση αποβλήτων καθώς και η αποθήκευση ενέργειας.
Τα επόμενα βήματα
Τώρα, στις 16 Ιουνίου, αναμένεται η ανακοίνωση της έγκρισης δυο προγραμμάτων του νέου ΕΣΠΑ: της ανταγωνιστικότητας και της δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης. Με την έγκριση του Προγράμματος ΔΑΜ, οι περιοχές μετάβασης θα λάβουν προσαύξηση κατά 10%, τροποποιώντας τον χάρτη περιφερειακών ενισχύσεων και δίδοντας ιδιαίτερη ενίσχυση σε αυτές.
Για πρώτη φορά η Θράκη
Στην Αττική θα δοθεί, σύμφωνα με το άρθρο 17 του Γενικού Απαλλακτικού Κανονισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, 10% σε μεσαίες επιχειρήσεις μόνο υπό τη μορφή φορολογικής απαλλαγής και 20% σε μικρές επιχειρήσεις ως επιχορήγηση. Εμφαση θα δοθεί για πρώτη φορά στη Θράκη με αυξημένη ενίσχυση. Στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις θα δοθεί επιχορήγηση στο 100% του Χάρτη Περιφερειακών Ενισχύσεων και ταυτόχρονα ένα ποσοστό επιχορήγησης στις μεσαίες επιχειρήσεις. Επίσης, δίνονται για πρώτη φορά κίνητρα επαναλειτουργίας των εγκαταλελειμμένων επιχειρήσεων, δηλαδή των “κουφαριών” που υπάρχουν σε βιομηχανικές περιοχές και σε “ευαίσθητες” περιοχές της πατρίδας μας, όπως η Θράκη, ενώ υπάρχει κι ένα νέο, σύγχρονο, ευέλικτο και γρήγορο πληροφοριακό σύστημα με διαλειτουργικότητες που θα στηρίξει τη φάση της υπαγωγής αλλά και της ολοκλήρωσης των επενδυτικών σχεδίων.
Ποιοι κανόνες πρέπει να τηρούνται
Το 25% του επενδυτικού σχεδίου δεν μπορεί να περιλαμβάνει κρατική ενίσχυση. Δηλαδή είτε θα πρέπει να είναι ίδια κεφάλαια είτε να προέρχεται από τραπεζικό δανεισμό χωρίς και πάλι να υπάρχει κρατική ενίσχυση επ’ αυτού, είτε συνδυασμός των δύο.
Ο δεύτερος κανόνας είναι ότι συνολικά οι δύο κρατικές ενισχύσεις δεν μπορούν να υπερβαίνουν τον χάρτη περιφερειακών ενισχύσεων.
Τα τρία προγράμματα που θα ξεκινήσουν
Μετά την κοινοποίηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την προσαύξηση των ποσοστών του χάρτη περιφερειακών ενισχύσεων και από την στιγμή που θα εγκρίνει η Επιτροπή, θα ξεκινήσουν τα πρώτα τρία προγράμματα, που είναι η μεταποίηση - εφοδιαστική αλυσίδα, η αγροδιατροφή και ο τουρισμός. Θα ακολουθήσει μια περίοδος 45 ημερών για την προσκόμιση της προέγκρισης δανείου και από κει και πέρα εντός 60 ημερών θα υπάρχουν υπαγωγές.
Ο Θόδωρος Σκυλακάκης, ανέφερε ότι έχει μεγάλη αξία η ταχύτητα με την οποία οι επιχειρήσεις ανταποκρίνονται σ’ αυτό το εργαλείο. «Η πλατφόρμα που υποστηρίζει την ηλεκτρονική υποβολή των επενδυτικών σχεδίων είναι ενεργή και έχουμε, ήδη, πάνω σ’ αυτήν 600 επενδυτικά σχέδια που βρίσκονται στο στάδιο της επεξεργασίας, εκ των οποίων 20 έχουν υποβληθεί και επισήμως, έχει ολοκληρωθεί δηλαδή η επεξεργασία τους. Έχουν προϋπολογισμό 700.000.000 ευρώ εκ των οποίων 264.000.000 θα είναι δανειακοί πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης, 223.000.000 τα ίδια κεφάλαια και 204.000.000 εμπορικά δάνεια.
Εχει σημασία όλες οι επιχειρήσεις που έχουν επενδυτικά σχέδια και τραπεζικό προφίλ, να αξιοποιήσουν το ταχύτερο δυνατό αυτό το εργαλείο, διότι σήμερα τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης έχουν επιτόκιο ύψους 0,35%, αλλά αυτό ισχύει μέχρις ότου εξαντληθεί το πρώτο 1,6 δισ. ευρώ, το οποίο είχαμε δανειστεί με πάρα πολύ χαμηλό επιτόκιο από την Κομισιόν. Όταν εξαντληθεί αυτό, θα πάμε σε μία άνοδο του επιτοκίου, λογική στη πρώτη φάση, και πολύ μεγαλύτερη στη δεύτερη φάση. Στη δεύτερη φάση έχουμε 1,8 δισ. ευρώ που θα έχουν το κατάτι αυξημένο επιτόκιο και μετά τα υπόλοιπα θα δούμε σε τί επιτόκια θα πάνε. Για να έχουμε μία αίσθηση τί επιτόκια θα έχουμε μπροστά μας στην επομένη φάση, η Γερμανία που δανειζότανε με -0,40% πριν από ένα χρόνο περίπου, σήμερα είναι στο 1,7% και η Γαλλία που είναι κοντά εκεί που δανείζεται η Κομισιόν, είναι στο 2,2% - 2,3% τώρα που μιλάμε», είπε χαρακτηριστικά.
Σημειώνεται ότι το 0,35% δεν είναι διασφαλισμένο στις τράπεζες που έχουν πάρει την πρώτη δόση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, εάν δεν εκταμιεύσουν τα δάνεια κάνοντας τις δικές τους συμβάσεις. «Όταν θα τελειώσει το 1,6 δισ. ευρώ -και αυτό θα το παρακολουθούμε μέσα από την πλατφόρμα- θα περάσουμε στο επόμενο επιτόκιο, και όποια τράπεζα δεν έχει ξοδέψει την πρώτη δόση της, θα αρχίσει να ξοδεύει το υπόλοιπο με βάση το επόμενο επιτόκιο.
Συνεπώς, υπάρχει ένας ενεργός ανταγωνισμός και μεταξύ του τραπεζικού συστήματος για τη διάθεση αυτών των πόρων», είπε ο Θόδωρος Σκυλακάκης.
Στο σύστημα των δανείων το πρώτο επιτόκιο είναι το 0,35% του Ταμείου Ανάκαμψης και το δεύτερο είναι το επιτόκιο αναφοράς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, βάσει του οποίου υπολογίζονται οι κρατικές ενισχύσεις Δηλαδή η κρατική ενίσχυση -και αυτό έχει σημασία για το πώς θα συνδυαστεί με τον Αναπτυξιακό Νόμο, την οποία λαμβάνει κάποιος που παίρνει ένα δάνειο από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, είναι η παρούσα αξία της διαφοράς μεταξύ του επιτοκίου του Ταμείου Ανάκαμψης και του επιτοκίου αναφοράς.
Το επιτόκιο αναφοράς έχει δύο στοιχεία που το συναποτελούν. Το ένα είναι το βασικό επιτόκιο, που σήμερα είναι στο -0,19%. Από 1/7ου θα είναι 0,02%, δηλαδή μηδέν στην πραγματικότητα. Αυτό είναι το βασικό επιτόκιο. Και μετά είναι τα περιθώρια, όπως ορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής του 2008, που δίνουν κάποιες μονάδες βάσης στη βάση των εξασφαλίσεων και της πιστοληπτικής ικανότητας της επιχείρησης που λαμβάνει το δάνειο. Για να έχετε μία αίσθηση, μία επιχείρηση με την κορυφαία πιστοληπτική ικανότητα και υψηλές εξασφαλίσεις έχει 60 μονάδες βάσης. Μία επιχείρηση με χαμηλή πιστοληπτική ικανότητα και συνήθεις εξασφαλίσεις έχει 400 μονάδες βάσης, 4% δηλαδή.
Μία επιχείρηση με οικονομικές δυσχέρειες, κακή πιστοληπτική ικανότητα, CCC και κάτω, με χαμηλές εξασφαλίσεις έχει 1000 μονάδες βάσης, δηλαδή 10%.
Συνεπώς, μία επιχείρηση με καλή πιστοληπτική ικανότητα και συνήθεις εξασφαλίσεις, τώρα που μιλάμε, μπορεί να έχει επιτόκιο αναφοράς την 1η Ιουνίου στην πραγματικότητα 1%. Που σημαίνει ότι πολλές επιχειρήσεις μπορούν, αν θέλουν, ειδικά αυτές που έχουν καλή πιστοληπτική ικανότητα να χρησιμοποιήσουν τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και με το επιτόκιο αναφοράς. Εάν το κάνουν αυτό, ο συνδυασμός με τον Αναπτυξιακό Νόμο είναι χωρίς συνυπολογισμό, χωρίς να αθροιστούν οι κρατικές ενισχύσεις μεταξύ των δύο καθεστώτων.
Τι πρέπει να προσέξουν οι επιχειρήσεις
Πρέπει να προσέξουν να μπορεί να θεωρηθεί η επένδυσή τους, σε όποιο καθεστώς από τα δύο υπάγεται ως νέα επένδυση. Που σημαίνει ότι πρέπει είτε να μην αρχίσουν εργασίες, αφού πάρουν το δάνειο, είτε να περιμένουν και να κάνουν την αίτηση την ίδια ώρα και στα δυο καθεστώτα. Το πρακτικό, πάντως, είναι ότι εάν χρησιμοποιήσουν το επιτόκιο αναφοράς για τη συγκεκριμένη επένδυση δεν υπάρχει υπολογισμός κρατικών ενισχύσεων. Τώρα, το εμπορικό επιτόκιο γι’ αυτές τις επιχειρήσεις είναι πάντα μεγαλύτερο από το επιτόκιο αναφοράς. Που σημαίνει ότι έχουν όφελος, ανεξαρτήτως, του αν αυτό το όφελος δεν θεωρείται κρατική ενίσχυση. Αυτό έχει σημασία διότι υπάρχουν κάποιες μεγάλες επιχειρήσεις, ειδικά σε κάποιες περιοχές της Αττικής, που είναι στον κεντρικό τομέα της Αττικής και δεν δικαιούνται ενισχύσεις με βάση τον Γενικό Απαλλακτικό Κανονισμό. Αυτές οι επιχειρήσεις, όμως, μπορούν να έρθουν και να πάρουν δάνεια με το επιτόκιο αναφοράς χωρίς να έχουν κάποιο πρόβλημα, διότι αυτό δεν θεωρείται κρατική ενίσχυση.
Οι επιλέξιμες δαπάνες
Για δανειοδότηση στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι ευρύτερες από τις επιλέξιμες δαπάνες του Αναπτυξιακού Νόμου.
Αυτά που περιλαμβάνονται στο Ταμείο Ανάκαμψης και δεν περιλαμβάνονται στον Αναπτυξιακό Νόμο, είναι ο ΦΠΑ, η δυνατότητα να έχουν κεφάλαιο κίνησης και η δυνατότητα να έχουν δαπάνες μάρκετινγκ και κάποια άλλα.
Ενας δεύτερος τύπος που πρέπει να ισχύει
Ισχύει μαζί με το γεγονός ότι δεν πρέπει να ξεπερνάς το μέγιστο δικαιούμενο από τον Απαλλακτικό Κανονισμό ως κρατική ενίσχυση, για να μπορείς να συνδυάσεις τον Αναπτυξιακό Νόμο με τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Ο τύπος προβλέπει ότι το δάνειο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας πρέπει να μην ξεπερνά το 50% του επιλέξιμου προϋπολογισμού του Ταμείου Ανάκαμψης μείον το ποσό ενίσχυσης του Αναπτυξιακού Νόμου, ανεξαρτήτως του αν το ποσό αυτό προέρχεται από ενίσχυση ή επιχορήγηση ή από φοροαπαλλαγή ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο που θεωρείται κρατική ενίσχυση. Αυτός ο τύπος πρέπει να συνυπολογίζεται σε αυτή την άσκηση.
Το βάρος στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις
Σημειώνεται ότι το Υπουργείο Οικονομικών, δεν ενθαρρύνει τις υψηλές επιδοτήσεις. Ετσι, η φοροαπαλλαγή στο μέγιστο βαθμό είναι στα 5.000.000 ευρώ και η επιχορήγηση καλύπτει τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, έτσι ώστε οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις να ενθαρρύνονται, να αξιοποιήσουν περισσότερο τα δάνεια και να αφεθεί χώρος και χρήμα στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, πολλές από τις οποίες δεν έχουν τραπεζικό προφίλ. Δηλαδή, όλη η στρατηγική είναι ότι επειδή πάρα πολλές μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις δεν έχουν τραπεζικό προφίλ και μπορεί να χρειαστούν ένα, δυο, τρία, τέσσερα χρόνια για να το αποκτήσουν, η προσπάθεια μας είναι να πηγαίνει η επιχορήγηση στις μικρές και πολύ μικρές, με μέγιστο ύψος τα 3.000.000 και οι φοροαπαλλαγές με μέγιστο ύψος τα 5.000.000 να πηγαίνει παντού, αλλά στις μεσαίες και στις μεγάλες, κατά κύριο λόγο.
Τα παραδείγματα
Γενικό Παράδειγμα
Στο παρακάτω παράδειγμα δεν έχει εφαρμοστεί η ποσόστωση του 80 % επί του ποσοστού του ΧΠΕ και τα ποσοστά εμφανίζονται στο 100 %.
Ειδικά παραδείγματα
