Κι εκεί που νομίζαμε πως η πανδημία ήταν η μεγαλύτερη απειλή των τελευταίων χρόνων, γίνεται ξαφνικά πόλεμος στην Ευρώπη. Αρχίζουν και κυκλοφορούν μαύρα αστεία με τις λέξεις «τρίτος παγκόσμιος». Θυμηθήκαμε ξανά τον κίνδυνο των πυρηνικών όπλων. Ο κόσμος γύρω μας δεν είναι ασφαλής, αυτό είναι το μήνυμα που λάβαμε πανηγυρικά στις αρχές αυτής της δεκαετίας και συνεχίζεται όλο και χειρότερα.
Κοιτάξαμε αρχικά αμήχανα τη φωτογραφία του μωρού, που γεννήθηκε σε σταθμό του μετρό στην Ουκρανία. Εκεί κατέφυγαν οι γονείς τους για να προστατευτούν από τους βομβαρδισμούς. Δεν μπορούσαμε να το πιστέψουμε.
Διαβάζουμε πως ράβουν στα μπουφάν των μικρών παιδιών ονόματα και τηλέφωνά, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να χαθούν. Αυτές οι μητέρες δεν έχουν κεφάλια τυλιγμένα με μαντήλια, μοιάζουν πολύ με εμάς. Τα παιδιά τους είναι σαν τα δικά μας, είναι παιδιά της Ευρώπης. Αν σε άλλους πολέμους είχαμε μια αποστασιοποίηση, γιατί ήταν μακριά ή γιατί ζούσαν εκεί αλλιώς, αυτό τώρα δεν είναι δυνατόν. Άμαχοι Ουκρανοί βγαίνουν στους δρόμους και στέκονται μπροστά στα τανκς. Είναι σαν να προσπαθούν να προστατευτούν απλώς ρωτώντας «μα τώρα θα μας σκοτώσετε;». Μπορεί να μας παίρνουν τα κλάματα μπροστά στις οθόνες, μα αυτό μικρή σημασία έχει. Το δικό μας άγχος βιώνεται μέσα σε ένα ασφαλές σπίτι.
Ο πόλεμος δεν γίνεται εδώ και όταν κλείνουμε τον υπολογιστή ή το κινητό, οι εικόνες ξεχνιούνται και συνεχίζουμε τις ζωές μας. Κλείνουμε ραντεβού στα κομμωτήρια, στα σχολεία οργανώνουν αποκριάτικες γιορτές και συνεχίζουμε να μαλώνουμε με τα παιδιά μας γιατί όλη την ώρα θέλουν να παίζουν βιντεοπαιχνίδια. «Ωραία θα είναι να πάμε μια εκδρομή», λέμε τώρα που εμβολιαστήκαμε για τρίτη φορά και κανείς πια στις ειδήσεις δεν λέει πως είναι επικίνδυνο να ζεις. Κι αν κάποιος έχει συνηθίσει να προσεύχεται, όταν δεν μπορεί να δράσει, τώρα είναι μια καλή ώρα.
Εν τέλει η Ιστορία δείχνει ξανά και ξανά το ίδιο πρόσωπο. Νομίζαμε πως οι αυτοκρατορίες τελείωσαν, μα ήταν πάντα δίπλα μας μεταμφιεσμένες. Το βλέμμα κάποιων ηγετών μάς παγώνει το αίμα, είναι να αναρωτιέται κανείς αν μέσα σε τέτοια σώματα υπάρχουν ψυχές ανθρώπων.
Όταν κάπου γίνεται πόλεμος, ο κόσμος μπαίνει μέσα μας παράξενα. Γεμίζουμε ερωτήματα και συγκρούσεις, φόβο και λύπη. Κάτι εξυψώνεται πολύ και κάτι τρέμει από φόβο ολότελα δειλό.
Ένα ζευγάρι φίλων μού έκανε δώρο κάποτε ένα βιβλίο με ποιήματα του Μπρεχτ. Ήταν η περίοδος των Ολυμπιακών Αγώνων στην Ελλάδα, στ’ αλήθεια πώς μπορούσα να συνδεθώ με τον Μπρεχτ εκείνα τα χρόνια; Μα τελικά, τίποτα στη λογοτεχνία δεν μένει σκονισμένο για πολύ. Ό,τι ζούμε τώρα το έχουν ήδη ξανά και ξανά με άλλες μορφές ζήσει οι προηγούμενοι άνθρωποι. Η βία μέσα στους αιώνες απλώς αλλάζει μάσκες. Βρήκα λοιπόν αυτούς τους στίχους μέσα σε εκείνο το βιβλίο.
Αν τη βαρβαρότητα τη φέρνει η βαρβαρότητα
Τότε την καλοσύνη φέρνει η καλοσύνη κι ακαταμάχητη είναι
Απέναντι σε κάθε βαρβαρότητα πάντα θα αντιστέκεται η καλοσύνη, όπως οι άνθρωποι που στάθηκαν άμαχοι απέναντι στα τανκς στην Ουκρανία σαν να ρωτάνε «μα τώρα θα μας σκοτώσετε;». Ή όπως ψύχραιμα κάποιοι σε έναν σταθμό του μετρό βοήθησαν μια γυναίκα να φέρει στον κόσμο μια νέα ζωή. Το μωρό ήταν τόσο ήρεμο στη φωτογραφία κι αυτό το στιγμιότυπο θα μείνει για πάντα ως ο απόλυτος θρίαμβος της ζωής απέναντι στην αναίτια βία.
Η βαρβαρότητα και η καλοσύνη είναι μέσα στον καθένα μας. Κάθε στιγμή που ζούμε θρέφουμε τη μία ή την άλλη. Είναι η αιώνια πάλη του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά, της κάθε χώρας, του κόσμου ολόκληρου. Κι όταν η βαρβαρότητα επικρατεί, γιατί το αποφασίζουν οι ηγέτες, τα συμφέροντα, όλες αυτές οι δυνάμεις που δεν έχουν καμία σχέση με εμάς, εμείς οφείλουμε διπλά να θρέφουμε, να αναδεικνύουμε την καλοσύνη. Είναι το μόνο που μπορεί να κάνει κανείς και πάντα υπάρχει τρόπος να το κάνει…