Έχουν περάσει μόνο μερικοί μήνες από τότε που ο νέος κορονοϊός, που ονομάζεται SARS-CoV-2 και προκαλεί COVID-19, έκανε την πρώτη του δημόσια εμφάνιση σε μια αγορά θαλασσινών και ζωντανών άγριων ζώων στην Ουχάν της Κίνας. Έκτοτε, ο ιός έχει περάσει τα σύνορα πολλών χωρών, έχει μολύνει πάνω από 83.500 ανθρώπους και έχει οδηγήσει στον θάνατο πάνω από 2.800 ανθρώπους. Αλλά όπως και όλοι οι ιοί τέτοιου είδους που είδαμε στο παρελθόν, και αυτός κάποια στιγμή θα τελειώσει, γράφει το Live Science.
Πώς λοιπόν θα τελειώσει αυτή η ιστορία; Οι ειδικοί λένε ότι μια πιθανότητα είναι τα κρούσματα θα αρχίσουν να μειώνονται όταν αρκετός πληθυσμός θα αρχίσει να αναπτύσσει ανοσία, είτε επειδή έχει ήδη νοσήσει είτε μέσω εμβολιασμού. Ένα άλλο πιθανό σενάριο είναι ότι ο ιός θα συνεχίσει να κυκλοφορεί και θα μείνει για πάντα μαζί μας ως ένας κοινός αναπνευστικός ιός.
Η δυνατότητα περιορισμού
Εδώ που είμαστε σήμερα, μάλλον είναι απίθανο αυτό το σενάριο, να περιοριστεί δηλαδή ο ιός σε κάποιες περιοχές.
Ήδη είναι σχεδόν πανδημία, παρόλο που δεν το λένε ρητά οι παγκόσμιοι οργανισμοί. Όπως δήλωσε ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, θα ήταν «ολέθριο λάθος» για οποιαδήποτε χώρα να υποθέσει ότι δεν θα πληγεί από τον νέο κορονοϊό και οι πλούσιες χώρες που ενδεχομένως πιστεύουν ότι είναι ασφαλέστερες θα πρέπει να αναμένουν εκπλήξεις.
Άλλωστε, ήδη έχουμε το πρώτο κρούσμα στην υποσαχάρια Αφρική, 11 χώρες ανακοίνωσαν την εμφάνιση πρώτου κρούσματος το τελευταίο 24ωρο ενώ πολλές ακόμη βλέπουν τον αριθμό αυτών να πολλαπλασιάζεται.
Έτσι, κάθε ελπίδα ο κορονοϊός να περιοριστεί κατά κύριο λόγο στην Κίνα, εξανεμίστηκε τις τελευταίες ημέρες μετά και την έξαρση στην Ιταλία που ήταν όμως μόνο η αρχή μιας σειράς ανακοινώσεων για την εμφάνιση των πρώτων κρουσμάτων σε αρκετές χώρες στην Ευρώπη, μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα.
Ο καλύτερος τρόπος για τον έλεγχο του ιού ή για την επιβράδυνση της εξάπλωσής του είναι μέσω μέτρων περιορισμού, όπως η καραντίνα και οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί, λέει στο Live Science η Άμπι Γκόρντον, καθηγήτρια επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.
Κάτι που γίνεται ήδη στις χώρες που αντιμετωπίζουν πρόβλημα (να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα συστήνεται για την ώρα η καραντίνα, ενώ δεν έχουν επιβληθεί ακόμα ταξιδιωτικοί περιορισμοί, πέρα από το κλείσιμο των συνόρων για πρόσφυγες λόγω κορονοϊού).
Ωστόσο, ειδικοί προειδοποιούν σε όλους τους τόνους ότι η αποτροπή περαιτέρω εξάπλωση του ιού θα είναι εξαιρετικά δύσκολη. Υπάρχουν μερικοί λόγοι για αυτό:
- Ο SARS-CoV-2 εξαπλώνεται πολύ εύκολα,
- οι περισσότερες περιπτώσεις του COVID-19 δεν είναι σοβαρές και συνεπώς δεν μπορούν να εντοπιστούν και
- ο ιός έχει μακρά περίοδο επώασης, δηλαδή μεγάλο διάστημα από τη στιγμή που ένα άτομο μολυνθεί μέχρι να αρχίσει να εμφανίζει συμπτώματα.
Επιπλέον, όλες οι προσπάθειες περιορισμού του ιού βασίζονται σε όσα γνωρίζουμε μέχρι τώρα, ενώ υπάρχουν ακόμα πολλά που δεν γνωρίζουμε. Οι περίοδοι καραντίνας είναι συνήθως 14 ημέρες, με βάση πρώιμες μελέτες που υποδηλώνουν ότι είναι η μεγαλύτερη δυνατή περίοδος επώασης του ιού. Αλλά υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η περίοδος επώασης μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερη.
Για παράδειγμα, στην επαρχία Χουμπέι της Κίνας (όπου εμφανίστηκαν τα πρώτα κρούσματα) τοπικά μέσα έκαναν λόγο για έναν 70χρονο που μολύνθηκε από τον κορονοϊό και εμφάνισε συμπτώματα μετά από 27 ημέρες, σύμφωνα με την Washington Post.
Οι πιο συνηθισμένοι τρόποι διάδοσης του ιού είναι μέσω των σταγονιδίων της αναπνοής και μέσω επαφής με μολυσμένο άτομο, αλλά είναι ακόμα ασαφές αν ο ιός μεταδίδεται πριν αρχίσουν τα συμπτώματα και για πόσο.
Είναι επίσης πιθανό ο νέος κορονοϊός να άρχισε να εξαπλώνεται πριν ακόμη μάθουμε για την ύπαρξή του.
Ένας φυσικός «θάνατος» του ιού
Οι πανδημίες τελειώνουν όταν ο ιός δεν έχει αρκετούς ανθρώπους να μολύνει.
Η καταστροφική Ισπανική Γρίπη του 1918 θεωρείται ότι έχει μολύνει 500 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, πολλοί από τους οποίους στρατιώτες που ζούσαν σε κοντινά μέρη που πολεμούσαν στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μόλις τελείωσε ο πόλεμος και οι άνθρωποι διασκορπίστηκαν, η εξάπλωση επιβραδύνθηκε γιατί τα κρούσματα είχαν λιγότερη επαφή μεταξύ τους. Αλλά η γρίπη τελικά σταμάτησε επειδή εκείνοι που επέζησαν απέκτησαν ανοσία και ο ιός δεν μεταπηδούσε τόσο εύκολα από τον έναν στον άλλον, όπως στην αρχή.
Εάν ο ιός έρθει σε επαφή με ένα άτομο που δεν είναι ευαίσθητο στην ασθένεια, τότε αυτή η αλυσίδα μετάδοσης θα εξασθενίσει.
Με λίγα λόγια, όσο εξαπλώνεται ο ιός, τόσο λιγότερα άτομα θα βρίσκει να μολύνει. «Αυτό που συμβαίνει συνήθως είναι ότι μολύνονται τόσοι άνθρωποι που πλέον δεν υπάρχουν αρκετά ευπαθή άτομα για να κρατήσουν την αλυσίδα ζωντανή», λέει ο Τζόσουα Έπσταϊν, καθηγητής επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης.
Εποχιακός ιός;
Εάν ο SARS-CoV-2 είναι σαν τα κοινά στελέχη της γρίπης (ή όπως οι άλλοι κορονοϊοί που προκαλούν γρίπη), υπάρχει επίσης η πιθανότητα ο αριθμός των κρουσμάτων να μειωθεί όσο ζεσταίνει ο καιρός. Σε αυτή την περίπτωση θα μπορούσε να επανέλθει το φθινόπωρο και τον χειμώνα, όπως η γρίπη. Αλλά είναι νωρίς ακόμα να το υποθέτουμε αυτό.
Θεωρητικά, οι περιβαλλοντικές συνθήκες μπορεί να επηρεάσουν τη μετάδοση ενός ιού και γι’αυτό ορισμένοι ιοί έχουν εποχικότητα, λέει η Γκόσντον. «Ωστόσο, δεν είναι καθόλου σαφές, καθώς ιοί όπως η γρίπη έχουν εξίσου μεγάλη εξάπλωση σε τροπικές περιοχές».
Αν συμβεί κάτι τέτοιο, να γίνει δηλαδή εποχικός, υπάρχει πιθανότητα να μειωθούν τα συμπτώματα τις επόμενες χρονιές, επειδή περισσότεροι άνθρωποι θα έχουν αποκτήσει ανοσία. Αλλά ακόμα δεν είναι σαφές εάν οι άνθρωποι μπορούν να μολυνθούν ξανά από αυτόν τον ιό.
Αυτό που ξέρουμε σίγουρα είναι ότι οι άνθρωποι μπορούν να μολυνθούν ξανά από άλλους κορονοϊούς, γιατί η ανοσία που έχουν αναπτύξει, μειώνεται με την πάροδο του χρόνου. Υπάρχουν όμως και ιοί, όπως εκείνος της ιλαράς, που όσοι την περάσουν ή κάνουν το εμβόλιο, είναι προστατευμένοι για πάντα.
Μετάλλαξη
Μια άλλη πιθανότητα είναι ότι ο SARS-CoV-2 θα μεταλλαχθεί με έναν ωφέλιμο τρόπο, καθιστώντας πιο δύσκολο για τον ιό να μολύνει τους ανθρώπους. Όπως έγινε το 2002 με τον SARS που μεταλλάχτηκε και έκτοτε έγινε μεν πολύ πιο σοβαρός αλλά δύσκολα μεταδιδόταν στους ανθρώπους.
Ένα εμβόλιο
Μια άλλη ελπίδα είναι το εμβόλιο, που ήδη προσπαθούν να αναπτύξουν μεγάλες φαρμακευτικές.
Πρόσφατα, ομάδα ερευνητών χαρτογράφησε τη λεπτομερή δομή της λεγόμενης πρωτεΐνης ακανθών που χρησιμοποιεί ο νέος κορονοϊός για να μολύνει ανθρώπινα κύτταρα. Αυτό ανοίγει την πόρτα για τη δημιουργία εμβολίου.
Η ιδέα είναι ότι αν ο ανθρώπινος οργανισμός λάμβανε αυτές τις πρωτεΐνες μέσω του εμβολίου, θα δημιουργούσε αντισώματα εναντίον τους, έτσι ώστε, αν ποτέ εκτεθεί στον πραγματικό ιό, θα είχε ανοσία.
Αλλά το πρόβλημα με τα εμβόλια είναι ότι είναι αρκετά χρονοβόρα για να δημιουργηθούν και να δοκιμαστούν, πριν αρχίσουν να χρησιμοποιούνται σε ανθρώπους. Συγκεκριμένα οι ειδικοί πιστεύουν ότι το εμβόλιο είναι πιθανόν 18 με 24 μήνες μακριά. Αλλά το γεγονός ότι οι ειδικοί συνεχίζουν να προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα εμβόλιο ,σημαίνει ότι δεν πιστεύουν πως ο SARS-CoV-2 θα εξαφανιστεί σύντομα, λέει ο Έπσταϊν.
- Ένας μακροχρόνιος ιός
Ο Γουίλιαμ Σάφνερ, λοιμωξιολόγος Πανεπιστήμιο Vanderbilt στο Τενεσί δεν θεωρεί ότι αυτός ο ιός θα εξαφανιστεί εντελώς. Επειδή ακριβώς είναι τόσο εύκολα μεταδοτικός. Η εξάλειψη μιας νόσου «σπάνια επιτυγχάνεται», σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Για να συμβεί αυτό, πρέπει να υπάρχει μια παρέμβαση για να διακόπτεται η μετάδοση, να υπάρχουν διαγνωστικά εργαλεία για την ανίχνευση περιπτώσεων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μετάδοση και οι άνθρωποι να είναι οι μόνοι που μπορούν να μεταδώσουν τον ιό.
Ακόμη και αν ο κορονοϊός εξαλειφθεί μεταξύ των ανθρώπων, από τη στιγμή που θα εξακολουθεί να επιβιώνει στη φυσική του μορφή, στα ζώα, αυτές οι «δεξαμενές» μπορούν να τον επαναφέρουν, λέει ο Έπσταϊν.
Το μόνο σίγουρο μέτρο είναι η πρόληψη
Επειδή ακριβώς είναι ακόμα πολύ νωρίς να προβλέψουμε πώς συμπεριφέρεται αυτός ο ιός, η καλύτερη λύση είναι η πρόληψη, σύμφωνα με τους ειδικούς:
- Έλεγχο του αριθμού των κρουσμάτων,
- καραντίνα για τα κρούσματα,
- ματαίωση μαζικών συγκεντρώσεων,
- τήρηση των κανόνων υγιεινής.
Πηγή: Live Science