15 Οκτώβρη είναι η Διεθνής Ημέρα Λευκού Μπαστουνιού των τυφλών. Το λευκό μπαστούνι είναι παγκοσμίως το τεχνικό βοήθημα το οποίο, μετά από εκπαίδευση, χρησιμοποιούμε τα άτομα με πρόβλημα όρασης, ώστε να ανιχνεύουμε τα εμπόδια στην πορεία μας και να κινούμαστε ανεξάρτητα και με ασφάλεια. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, 40-45 εκατομμύρια είναι οι ολικά τυφλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο σήμερα, ενώ στην Ελλάδα αγγίζουν τους 25.000-30.000.
Φανταστείτε πώς μεγαλώνουν οι αριθμοί, αν υπολογίσουμε και τα άτομα που έχουν σοβαρές βλάβες στην όρασή τους.
Πριν από 33 χρόνια γεννήθηκα τυφλός. Σήμερα, υπογράφω αυτό το άρθρο ως Δικηγόρος με εξειδίκευση στο Αστικό Δίκαιο, ως μέλος της Επιτροπής Κοινωνικής Πολιτικής της ΚΕΔΕ και ως ιδρυτής μιας κοινωνικής επιχείρησης που δίνει κατά προτεραιότητα θέσεις εργασίας σε ανάπηρα άτομα.
Εύκολο; Καθόλου. Γιατί ζω στην Ελλάδα, τη χώρα του παράδοξου, όπου πολλά αυτονόητα δεν αποτελούν πραγματικότητα. Κι εδώ…
• τα αυτοκίνητα δικαιούνται να κυκλοφορούν εξίσου στους δρόμους και στα πεζοδρόμια, ενώ οι πεζοί πουθενά.
• οι οδηγοί όδευσης τυφλών (οι ειδικές ανάγλυφες λωρίδες στα πεζοδρόμια που με βοηθούν να προσανατολίζομαι με το λευκό μπαστούνι) είναι συχνά κατειλημμένοι από σκουπίδια ή τραπεζοκαθίσματα. Πολλές φορές, μάλιστα, δεν υπάρχουν καν πεζοδρόμια για να τοποθετηθούν.
• έχουμε ψηφίσει τόσους νόμους, και οι σκύλοι-οδηγοί τυφλών συνεχίζουν να αντιμετωπίζονται ως απλά κατοικίδια.
• οι ράμπες συχνά δεν πληρούν τις προδιαγραφές, ενώ οι θέσεις στάθμευσης των ΑμεΑ χρησιμοποιούνται συνήθως από όσους δεν το δικαιούνται.
• οι τράπεζες αντιμετωπίζουν τους τυφλούς ως ανίκανους προς δικαιοπραξία και τους παραβιάζουν το απόρρητο, απαιτώντας επιπλέον σε κάθε συναλλαγή την υπογραφή δύο μαρτύρων, με το κράτος Δικαίου να τηρεί σιγή ιχθύος.
• η ανεργία των ΑμεΑ καταγράφεται στα ύψη, σε μια εποχή που τα κινητά τηλέφωνα και οι υπολογιστές των τυφλών «μιλάνε», (διαθέτουν, δηλαδή, ειδικά προγράμματα ανάγνωσης της οθόνης) ενώ συναντάμε μέχρι και τυφλούς προγραμματιστές υπολογιστών
• ο τεχνολογικός εξοπλισμός που βοηθά τους αναπήρους να ενταχθούν στην εργασία και την εκπαίδευση δε χορηγείται συστηματικά από το κράτος, αλλά τον πληρώνουμε —αν έχουμε, φυσικά, τη δυνατότητα— από την τσέπη μας.
Όλα αυτά στην Ελλάδα των πάνω από 1.000.000 ΑμεΑ⸱ ένα πλήθος ανάπηρων ατόμων που ωστόσο δε βλέπετε συχνά γύρω σας, διότι δεν αντέχουν όλοι να αντιπαλέψουν τις αμέτρητες δυσκολίες της καθημερινότητας, με αποτέλεσμα πολλοί να εγκλωβίζονται στα σπίτια τους ή να φυλακίζονται σε ιδρύματα.
Και ενώ προσωπικά έχω και την καναδική υπηκοότητα, άρα και δυνατότητα διαφυγής στο εξωτερικό, επιμένω στην Ελλάδα. Γιατί παλεύω και πιστεύω πως κάτι μπορεί να αλλάξει. Νιώθω ότι ζω στη χώρα που έχει ως όραμα την κοινωνική ένταξη των ΑμεΑ, αλλά είναι πολύ πίσω ακόμη από τη σύγχρονη εποχή και την κυνηγά ασθμαίνοντας.
Δε θέλω μόνο ένα αναπηρικό επίδομα και το κράτος μου, με φιλανθρωπικό ύφος, να μου λέει «πάρ’ το και βγάλ’ τα πέρα μόνος σου». Θέλω προσβασιμότητα και ισότιμες ευκαιρίες, για να δουλέψω και να αποδείξω τι αξίζω.
Βήματα γίνονται. Το κράτος μοιάζει —έστω και με το ζόρι— να κάνει μια πιο ανθρωποκεντρική στροφή. Ιστορικά θετική εξέλιξη είναι, για παράδειγμα, η υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Αναπηρία, με εμβληματικούς θεσμούς όπως η Ανεξάρτητη Αρχή Προσβασιμότητας και ο Προσωπικός Βοηθός για τα ανάπηρα άτομα να έχουν νομοθετηθεί ήδη.
Παράλληλα, έστω και υπό την πίεση του κορωνοϊού, έχουμε εισέλθει στην ηλεκτρονική εποχή: με ένα click εκδίδουμε πιστοποιητικά, κλείνουμε ραντεβού στον ΕΦΚΑ και στους δήμους και λαμβάνουμε στο κινητό μας τη συνταγή γιατρού και το παραπεμπτικό των ιατρικών μας εξετάσεων. (Πώς άραγε τα έκαναν όλα αυτά οι ανάπηροι συμπολίτες σας μέχρι χθες; Και ποιος θα τους εκπαιδεύσει στο σήμερα ώστε να εισέλθουν έγκαιρα και ισότιμα στην ψηφιακή εποχή;)
Εύχομαι αυτά τα βήματα να μην είναι αποσπασματικά και οι αλλαγές να ολοκληρωθούν. Ελπίζω να πάψουν οι αυτονόητες μεταρρυθμίσεις κοινωνικής ενσωμάτωσης της διαφορετικότητας να ταυτίζονται με την έναρξη και λήξη πολιτικών και αυτοδιοικητικών θητειών σε θέσεις διακυβέρνησης.
Σήμερα, 15 Οκτώβρη, Παγκόσμια Ημέρα Λευκού Μπαστουνιού των Τυφλών, σας γράφω εξακολουθώντας να πιστεύω ότι κάτι μπορεί να αλλάξει. Οι αλλαγές όμως, δεν έρχονται με δάκρυα και διαπιστώσεις⸱ έρχονται με διαρκή, συλλογική και ατομική προσπάθεια, με πολιτική και κοινωνική ευθύνη.
***
Βαγγέλης Αυγουλάς, Δικηγόρος, Πρόεδρος Α.Μ.Κ.Ε. «Με Άλλα Μάτια»