Οι Ιρανοί, όπως και πολλοί άλλοι λαοί σε όλο τον κόσμο, είναι διχασμένοι για το τι θα φέρει η επόμενη προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ: Κάποιοι προβλέπουν έναν ολοκληρωτικό πόλεμο μεταξύ Τεχεράνης και Ουάσινγκτον, ιδιαίτερα καθώς άλλες συγκρούσεις μαίνονται στην περιοχή. Άλλοι διατηρούν την ελπίδα ότι ο 47ος πρόεδρος της Αμερικής μπορεί να εμπλακεί σε μια απροσδόκητη διπλωματία, όπως έκανε με τη Βόρεια Κορέα.
Αλλά σχεδόν όλοι πιστεύουν ότι κάτι θα αλλάξει στη σχέση ΗΠΑ-Ιράν.
«Ο Τραμπ θα χρησιμοποιήσει σκληρότερους μοχλούς κατά του Ιράν», προειδοποίησε ο Αχμάντ Ζεϊνταμπάντι, πολιτικός αναλυτής. «Οι Ιρανοί αξιωματούχοι θα συνεχίσουν να τον απορρίπτουν και αυτό μπορεί να τον κάνει να κλιμακώσει την πίεσή του».
Και ενώ ο ανώτατος ηγέτης Αγιατολάχ Αλι Χαμενεΐ, ο οποίος έχει τον τελικό λόγο για όλα τα κρατικά θέματα, έχει επανειλημμένα εκφράσει τη δική του απέχθεια για τον Τραμπ, ο νέος μεταρρυθμιστής Πρόεδρος του Ιράν έχει κρατήσει την πόρτα ανοιχτή για συνομιλίες με τον Τραμπ προκειμένου να ζητήσει ανακούφιση από τις διεθνείς κυρώσεις για να τονώσει την καταρρέουσα οικονομία του. Το ιρανικό ριάλ, που βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση εδώ και χρόνια, έφθασε στη χαμηλότερη τιμή του έναντι του δολαρίου την Τετάρτη πριν ανακάμψει ελαφρώς.
Οι ΗΠΑ και το Ιράν έχουν εχθρικές σχέσεις από την Ισλαμική Επανάσταση του Ιράν το 1979 και την κατάληψη της αμερικανικής πρεσβείας και την κρίση ομηρίας 444 ημερών που ακολούθησε.
Η πρώτη θητεία του Τραμπ σημαδεύτηκε από μια ιδιαίτερα ταραγμένη περίοδο, όταν ακολούθησε μια πολιτική «μέγιστης πίεσης» κατά της Τεχεράνης. Απέσυρε μονομερώς την Αμερική από την πυρηνική συμφωνία του Ιράν με τις παγκόσμιες δυνάμεις, οδηγώντας σε κυρώσεις που παραγκώνισαν την οικονομία, και διέταξε τη δολοφονία του κορυφαίου στρατηγού της χώρας.
«Η επιστροφή του δολοφόνου»
Η επιβεβαίωση της επανεκλογής του Τραμπ ήρθε πολύ αργά για τις περισσότερες εφημερίδες της Τετάρτης. Την Πέμπτη, ακολουθώντας την επίσημη γραμμή του καθεστώτος, πολλές εφημερίδες καταδίκασαν τη νίκη. Η εφημερίδα Hamshahri έβαλε μια καλλιτεχνική απεικόνιση του Τραμπ με πορτοκαλί φόρμα φυλακής και χειροπέδες κάτω από τον τίτλο: «Η επιστροφή του δολοφόνου». Η σκληροπυρηνική εφημερίδα Javan έγραψε ότι « ο δολοφόνος επιστρέφει στον τόπο του εγκλήματος».
Στους δρόμους της Τεχεράνης, οι απόψεις διίστανται. Ορισμένοι φοβούνται μια επιστροφή στο ναδίρ των σχέσεων των δύο χωρών κατά τη διάρκεια της πρώτης προεδρίας του Τραμπ. Άλλοι εξέφρασαν χαρά για την εκλογή του.
«Είμαι πολύ χαρούμενη που ο Τραμπ κέρδισε, επειδή είναι πραγματικά ένας ισχυρός άνθρωπος», δήλωσε η Φατεμέχ Καβέχ, 40 ετών. «Τον βλέπω ως πρότυπο όσον αφορά την προσωπικότητά του και παρακολουθώ πάντα τις ιστορίες του (στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης) και πιστεύω σε αυτόν. Είμαι πολύ χαρούμενη που κέρδισε».
«Είναι μια καλή στιγμή για το Ιράν να ανταποδώσει»
Αλλά η γνώμη που μετράει πάνω απ′ όλα στη θεοκρατία του Ιράν είναι αυτή του Χαμενεΐ, ο οποίος υπήρξε ο ανώτατος άρχοντας της χώρας για έξι αμερικανικές προεδρίες. Έχει καταστήσει σαφείς τις απόψεις του για τον Τραμπ.
«Δεν θεωρώ τον Τραμπ ως πρόσωπο που αξίζει να ανταλλάσσω οποιοδήποτε μήνυμα μαζί του και δεν έχω καμία απάντηση γι′ αυτόν, ούτε θα του απαντήσω στο μέλλον», δήλωσε ο Χαμενεΐ στον εκλιπόντα Ιάπωνα πρωθυπουργό Σίνζο Άμπε το 2019. Τα σχόλια αυτά έγιναν ένα χρόνο αφότου ο Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από την πυρηνική συμφωνία, η οποία προσέφερε στο Ιράν ανακούφιση από τις διεθνείς κυρώσεις με αντάλλαγμα περιορισμούς που αποσκοπούσαν να το εμποδίσουν να κατασκευάσει ατομική βόμβα.
Στη συνέχεια, ήρθε η απόφαση του Τραμπ να δολοφονήσει τον στρατηγό των Φρουρών της Επανάστασης Κασσέμ Σολειμανί, εξέχουσα προσωπικότητα εντός του Ιράν, σε μια επίθεση με μη επανδρωμένο αεροσκάφος στη Βαγδάτη το 2020.
Ο προσωπικός ιστότοπος του Χαμενεΐ φιλοξενεί ακόμη ένα βίντεο που φαντάζεται τον Τραμπ να σκοτώνεται σε επίθεση ιρανικού μη επανδρωμένου αεροσκάφους την ώρα που παίζει γκολφ με τον πρώην υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ και επικεφαλής της CIA Μάικ Πομπέο. Και οι δύο άνδρες έχουν λάβει πρόσθετη προστασία λόγω των ιρανικών απειλών για τη ζωή τους - και η χώρα έχει κατηγορηθεί ότι χάκαρε συνεργάτες της προεκλογικής εκστρατείας του Τραμπ με την ελπίδα να πλήξει τις προοπτικές νίκης του. Οι Ιρανοί δεν έχουν επίσης ξεχάσει τη δολοφονία του Σουλεϊμανί.
«Είναι μια καλή στιγμή για το Ιράν να ανταποδώσει - ο δολοφόνος του ήρωά μας επέστρεψε», δήλωσε ο κάτοικος της Τεχεράνης Reza Solatani, 39 ετών. «Θα πρέπει τελικά να πληρώσει για το έγκλημά του».
Το ερώτημα τώρα είναι πώς θα τα πάει αυτή η σκληρή προσέγγιση εν μέσω της οικονομικής κρίσης και άλλων προκλήσεων.
Μια σειρά από μαζικές διαμαρτυρίες έχουν κλιμακωθεί τα τελευταία χρόνια, με πιο πρόσφατη τον θάνατο της Μαχσά Αμίνι το 2022 και τις γυναίκες που απορρίπτουν την υποχρεωτική από το κράτος μαντίλα, ή χιτζάμπ.
Το Ιράν παραμένει εγκλωβισμένο στους πολέμους της Μέσης Ανατολής που ταλανίζουν την περιοχή και οι ηγέτες του έχουν απειλήσει με αντίποινα μετά την επίθεση του Ισραήλ στις 26 Οκτωβρίου. Οι σύμμαχοί του είναι χτυπημένοι, συμπεριλαμβανομένων των μαχητικών ομάδων του αυτοαποκαλούμενου «Άξονα της Αντίστασης», όπως η Χαμάς, η Χεζμπολάχ του Λιβάνου και οι αντάρτες Χούθι της Υεμένης. Η υποστήριξη αυτών των ομάδων, ενώ οι Ιρανοί αγωνίζονται οικονομικά, αποτελεί έχει προκαλέσει διαμαρτυρίες.
Η εκλογή του Τραμπ σημαίνει ότι «η ειρήνη θα επιστρέψει στον Λίβανο και τη Γάζα και το Ιράν δεν θα ξοδεύει τα χρήματά μας εκεί», δήλωσε ο Zohreh Naghavi, ένας 36χρονος που εργάζεται σε ένα κατάστημα ρούχων. «Είναι καλά νέα».
Ο Ιρανός πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν, ο οποίος θα συμπληρώσει τις πρώτες 100 ημέρες της θητείας του την επόμενη εβδομάδα, έκανε προεκλογική εκστρατεία με την υπόσχεση της προσέγγισης της Δύσης για την άρση των κυρώσεων σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν - το οποίο εμπλουτίζει πλέον ουράνιο σε επίπεδα σχεδόν οπλικού βαθμού.
Την Πέμπτη, ο Πεζεσκιάν φάνηκε να παραμένει ανοιχτός σε συνομιλίες με την Ουάσινγκτον - ακόμη και μετά τη νίκη του Τραμπ - λέγοντας ότι «δεν έχει σημασία ποιος κέρδισε τις εκλογές στις ΗΠΑ».
«Επειδή ο Τραμπ είναι σόουμαν, μπορεί να ανακοινώσει ότι θέλει να μιλήσει προσωπικά με τον Πεζεσκιάν»
«Σε καμία περίπτωση δεν θα έχουμε μια κλειστή και περιορισμένη προσέγγιση στην επέκταση των δεσμών με άλλες χώρες», δήλωσε, σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων IRNA.
Αυτό αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο για διαπραγματεύσεις. Ο Τραμπ στην πρώτη του θητεία φημίζεται για το φλερτ του ηγέτη της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν. Ορισμένοι Ιρανοί έχουν φανταστεί τον Αμερικάνο πρόεδρο να κάνει το ίδιο στην Τεχεράνη.
«Επειδή ο Τραμπ είναι σόουμαν, μπορεί να ανακοινώσει ότι θέλει να μιλήσει προσωπικά με τον Πεζεσκιάν», δήλωσε ο αναλυτής Zeidabadi. «Δυστυχώς, το πρόβλημα είναι ότι (η κυβέρνηση) δεν μπορεί να το δεχτεί αυτό. Ακόμη και αν κάποιοι άνθρωποι στην κυβέρνηση ενδιαφέρονται να το κάνουν αυτό, η πλειοψηφία των σκληροπυρηνικών δεν θα το αφήσει να συμβεί και αυτό μπορεί να κάνει και τον Τραμπ πιο θυμωμένο».
Ωστόσο, ορισμένοι θεωρούν ότι το Ιράν βρίσκεται ήδη σε οριακό σημείο.
«Νομίζω ότι το Ιράν δεν έχει άλλη επιλογή από το να κάνει ειρήνη με τον Τραμπ, λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση του δολαρίου (συναλλαγματική ισοτιμία) και τα μέσα διαβίωσης των ανθρώπων και τις υψηλές τιμές», δήλωσε η Sina Khaledian, μια 32χρονη νοσοκόμα. «Υπάρχει έλλειψη φαρμάκων και υγειονομικής περίθαλψης. Πρέπει να το κάνουν αυτό. Νομίζω ότι η ικανότητα της χώρας να αντέξει έχει εξαντληθεί».