Το μήνυμα που έστειλαν οι επικεφαλής των κεντρικών τραπεζών το Σαββατοκύριακο, στην ετήσια σύνοδο της Αμερικανική Κεντρικής Τράπεζας στο Τζάκσον Χολ του Κάνσας είναι ηχηρό και ξεκάθαρο.
Ο αχαλίνωτος πληθωρισμός, που εκτροχιάζει την παγκόσμια οικονομία ήρθε για να μείνει ενώ θα οδηγήσει σε ύφεση και απώλεια θέσεων εργασίας και θα δώσει ένα γερό χαστούκι στην παγκοσμιοποίηση.
Αν και οι κεντρικές τράπεζες αναπροσαρμόζουν εδώ και δεκαετίες την πολιτική τους σε οικονικά σενάρια αντιμετώπισης πληθωρισμού, η απώλεια αυτής της μάχης σε έναν πραγματικό πόλεμο, θα είναι οδυνηρή και θα μπορούσε να κλονίσει τα θεμέλια της σύγχρονης νομισματικής πολιτικής.
«Η ανάκτηση και η διατήρηση της εμπιστοσύνης, που αποτελεί το θεμέλιο για τις ισχυρές οικονομίες, απαιτεί να επαναφέρουμε τον πληθωρισμό στον στόχο γρήγορα», δήλωσε το μέλος της ΕΚΤ, Ισαμπέλ Σνάμπελ.
«Όσο περισσότερο διάστημα παραμείνει υψηλός ο πληθωρισμός, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος να χάσει το κοινό την εμπιστοσύνη του στην αποφασιστικότητά μας και στην ικανότητά μας να διατηρήσουμε την αγοραστική δύναμη» τόνισε η Σνάμπελ.
Φόβοι για μεγάλες απώλειες θέσεων εργασίας
Όπως αναφέρει το Reuters, οι τράπεζες πρέπει να συνεχίσουν την προσπάθεια να επαναφέρουν τις οικονομίες στις ράγες, ακόμη κι αν η ανάπτυξη επιβραδυνθεί και οι άνθρωποι αρχίσουν να χάνουν τις δουλειές τους.
«Ακόμα κι αν εισέλθουμε σε ύφεση, έχουμε ουσιαστικά λίγες επιλογές από το να συνεχίσουμε την πολιτική μας πορεία», είπε ο Σνάμπελ. «Εάν αποφύγουμε να λάβουμε, ακόμη και επίπονα μέτρα για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, η επίδραση στην οικονομία θα ήταν ακόμη χειρότερη».
Να σημειωθεί οτι ο πληθωρισμός, είναι σχεδόν διψήφιος σε πολλές από τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου, επίπεδο που δεν έχει παρατηρηθεί εδώ και μισό αιώνα.
Όμως σήμερα οι κεντρικές τράπεζες αντιμετωπίζουν ένα σημαντικό παράγοντα δυσκολίας απέναντι στον πληθωρισμό.
Έχουν περιορισμένο έλεγχο στις αιτίες που τον προκαλούν.
Οι υψηλές τιμές της ενέργειας, ως αποτέλεσμα του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, δημιουργούν τεράστιο πρόβλημα στον ανεφοδιασμό για το οποίο μια νομισματική πολιτική, όσο καλή και αποτελεσματική κι αν είναι, δεν μπορεί να κάνει πολλά.
Οι υψηλές κυβερνητικές δαπάνες που δεν ελέγχονται από τις κεντρικές τράπεζες, επιδεινώνουν το πρόβλημα. Μελέτη που παρουσιάστηκε στο Τζάκσον Χόλ υποστηρίζει ότι ο μισός πληθωρισμός στις ΗΠΑ οφείλεται σε αυτές τις δημοσιονομικές παρεκκλίσεις και ότι η Αμερικανική κεντρική τράπεζα, θα αποτύχει να ελέγξει τις τιμές χωρίς κυβερνητική παρέμβαση.
Τέλος, μέσα σε αυτό το κλίμα μπορεί να δημιουργηθεί ένα νέο πληθωριστικό περιβάλλον που θα διατηρήσει την ανοδική πίεση στις τιμές, για μια μεγάλη περίοδο.
Η αποπαγκοσμιοποίηση, η μεταβολή των παγκόσμιων συμμαχιών λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, οι δημογραφικές αλλαγές και η αύξηση του κόστους των πρώτων υλών στις αναδυόμενες αγορές, θα μπορούσαν να καταστήσουν μόνιμα τα προβλήματα εφοδιασμού.
Στο κατώφλι ιστορικών αλλαγών
«Η παγκόσμια οικονομία φαίνεται να βρίσκεται στα πρόθυρα μιας ιστορικής αλλαγής, καθώς η κινητήριος δύναμη της εφοδιαστικής αλυσίδας, που συγκρατούσε τον πληθωρισμό, φαίνεται οτι βγαίνει εκτός ελέγχου», δήλωσε ο Αγκουστίν Κάρστεν, επικεφαλής της Bank of International Settlements, μιας ομάδας που συχνά αποκαλείται η κεντρική τράπεζα, των κεντρικών τραπεζών του κόσμου.
Όλα αυτά δείχνουν γρήγορες αυξήσεις των επιτοκίων, με τους επικεφαλής της Fed με της ΕΚΤ να προσπαθούν να καλύψουν τη διαφορά και τα ιδιαίτερα αυξανόμενα επιτόκια, τα επόμενα χρόνια.
Ποιές χώρες κινδυνεύουν περισσότερο
Η αύξηση των επιτοκίων στις ΗΠΑ, θα δημιουργήσει ένα ντόμινο επιπτώσεων και σε άλλες οικονομίες με τις αναδυόμενες αγορές να βρίσκονται στο μάτι του κυκλώνα, ειδικά εάν τα υψηλά επιτόκια διατηρηθούν για μεγάλο διάστημα, όπως εκτιμά ο επικεφαλής της Fed, Τζερόμ Πάουελ.
«Για τη Fed αυτή τη στιγμή – είναι ώρα κρίσης», δήλωσε ο Πίτερ ΜπράιανΜπλέρ Χένρρι, καθηγητής και ομότιμος κοσμήτορας του Stern School of Business του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
«Η αξιοπιστία των αγορών των τελευταίων 40 ετών είναι στο όριο, επομένως πρόκειται να μειώσουν τον πληθωρισμό ό,τι κι αν συμβεί, ακόμη και αν αυτό σημαίνει παράπλευρες ζημιές στον αναδυόμενο κόσμο».
Πολλές χώρες αναδυόμενων αγορών δανείζονται σε δολάρια και τα υψηλότερα επιτόκια της Fed τις πλήττουν σε πολλαπλά μέτωπα.
Αυτό αυξάνει το κόστος δανεισμού και εγείρει ζητήματα βιωσιμότητας του χρέους. Διοχετεύει επίσης ρευστότητα στις αγορές των ΗΠΑ, ωθώντας στα υψη τα ασφάλιστρα κινδύνου των αναδυόμενων αγορών και καθιστώντας τον δανεισμό ακόμη δυσκολότερο.
Τέλος, το δολάριο θα συνεχίσει να ενισχύεται έναντι των περισσότερων νομισμάτων, ωθώντας τον εισαγόμενο πληθωρισμό στις αναδυόμενες αγορές.
Μεγαλύτερες χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία αν και φαίνονται προστατευμένες θα αντιμετωπίσουν μεγάλο πιστωτικό κίνδυνο, ενώ χώρες από η Τουρκία, η Νότια Αφρική, η Ινδονησία και η Αργεντινή θα έχουν πολύ σοβαρότερα προβλήματα.
Το 60% των χωρών χαμηλού εισοδήματος και 20 αναδυόμενες οικονομίες βρίσκονται ήδη σε κατάσταση συναγερμού. Αν και έχουν ακόμη πρόσβαση στις αγορές, οι συνθήκες δανεισμού τους έχουν επιδεινωθεί πολύ.
Η S&P Global θεωρεί πλέον ότι το ρίσκο χρηματοδότησης σε χώρες όπως η Νότια Αφρική, η Αργεντινή και η Τουρκία είναι πολύ υψηλό ενώ ο πιστωτικός κίνδυνος, θα είναι πολύ υψηλός σε χώρες, όπως η Κίνα, η Ινδία και η Ινδονησία.
Η αισιόδοξη πλευρά
Μέσα στη δίνη των δυσμενών προβλέψεων υπάρχουν και χαραμάδες αισιοδοξίας. Αναλυτές της JPMorgan Chase & Co. μιλώντας στο Bloomberg, εκτιμούν ότι ο πληθωρισμός θα μειωθεί στο 5,1% το δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους — περίπου στο μισό από αυτό που ήταν τους πρώτους έξι μήνες έως τον Ιούνιο.
«Ο πυρετός του πληθωρισμού σπάει», εκτιμά ο Μπρούς Κάσμαν, επικεφαλής οικονομολόγος της Jp Morgan.
Όπως διευκρινίζει ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει πρόωρη επιστροφή στον υποτονικό πληθωρισμό, στην πρό κορονοιού και πολέμου στην Ουκρανία εποχή, ή στο τέλος της σφιχτής νομισματικής πολιτικής.
Ωστόσο, σύμφωνα με το Bloomberg, τις τελευταίες εβδομάδες παρατηρείται μείωση στις τιμές πετρελαίου, μετάλλων και προϊόντων, λόγω της χαμηλής ζήτησης γεγονός που συμβάλει στη μείωση των τιμών σε ολόκληρη την παγκόσμια οικονομία.
Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης του αργού πετρελαίου αναφοράς έχουν υποχωρήσει περίπου 20% από τις αρχές Ιουνίου ενώ οι τιμές για τα μέταλλα, την ξυλεία και τα τσιπ έχουν υποχωρήσει από τα υψηλά επίπεδά τους.
Τέλος, ο δείκτης των Ηνωμένων Εθνών για το κόστος των τροφίμων υποχώρησε σχεδόν 9% τον Ιούλιο, τη μεγαλύτερη πτώση από το 2008.
Παρόλα αυτά η Ευρώπη δεν θα αποφύγει την ύφεση τους επόμενους μήνες λόγω της ενεργειακής κρίσης, ενώ η αύξηση των μισθών θα μπορούσε να διατηρήσει τον πληθωρισμό για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
«Ανησυχούμε αρκετά γι αυτόν τον φαύλο κύκλο μεταξύ της αύξησης μισθών και τιμών», λέει ο Ρόμπερτ Ντεντ, ανώτερος οικονομολόγος της Nomura υπογραμμίζοντας οτι «κάτι τέτοιο μπορεί να συμβαίνει ήδη σε έναν βαθμό».