Ως ιδιαίτερα σημαντική εκλαμβάνεται η συμφωνία στην ΕΕ για την Πράξη για την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ, ή ΑΙ) που επετεύχθη την προηγούμενη εβδομάδα, που αφορά στους κανόνες περί της χρήσης της ΑΙ στην Ένωση.
Οι νέοι κανόνες θα εφαρμόζονται άμεσα και με ενιαίο τρόπο σε όλα τα κράτη μέλη με βάση έναν διαχρονικό ορισμό της τεχνητής νοημοσύνης και ακολουθούν μια προσέγγιση με βάση τον κίνδυνο (ελάχιστος κίνδυνος, υψηλός κίνδυνος, μη αποδεκτός κίνδυνος, ειδικός κίνδυνος διαφάνειας).
Πρόστιμα βαριά κι ασήκωτα
Τα πρόστιμα στις εταιρείες που δεν συμμορφώνονται θα κυμαίνονται ως εξής: 35 εκατ. ευρώ ή 7 % του συνολικού ετήσιου κύκλου εργασιών (όποιο είναι υψηλότερο) για παραβιάσεις απαγορευμένων εφαρμογών ΑΙ, 15 εκατ. ευρώ ή 3 % για παραβάσεις άλλων υποχρεώσεων και 7,5 εκατ. ευρώ ή 1,5 % για παροχή ανακριβών πληροφοριών. Για διοικητικά πρόστιμα εις βάρος ΜΜΕ και νεοφυών επιχειρήσεων σε περιπτώσεις παραβιάσεων της πράξης για την ΑΙ προβλέπονται πιο αναλογικά ανώτατα όρια.
Επίσης, η Πράξη για την Τεχνητή Νοημοσύνη θεσπίζει ειδικούς κανόνες για μοντέλα ΑΙ γενικού σκοπού, ενώ για πολύ ισχυρά μοντέλα που μπορεί να ενέχουν συστημικούς κινδύνους θα ισχύουν πρόσθετες δεσμευτικές υποχρεώσεις σχετικά με τη διαχείριση των κινδύνων και την παρακολούθηση των σοβαρών περιστατικών, με αξιολόγηση μοντέλων και ανταγωνιστικές δοκιμές. Οι νέες αυτές υποχρεώσεις θα τεθούν σε εφαρμογή με κώδικες ορθών πρακτικών που θα αναπτυχθούν από τον κλάδο, την επιστημονική κοινότητα, την κοινωνία των πολιτών και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, από κοινού με την Επιτροπή.
Όσον αφορά στη διακυβέρνηση, οι αρμόδιες εθνικές αρχές εποπτείας της αγοράς θα εποπτεύουν την εφαρμογή των νέων κανόνων σε εθνικό επίπεδο, ενώ η σύσταση μιας νέας ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Τεχνητής Νοημοσύνης εντός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα διασφαλίζει τον συντονισμό σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η νέα υπηρεσία θα εποπτεύει επίσης την εφαρμογή και την επιβολή των νέων κανόνων σχετικά με τα μοντέλα ΑΙ γενικού σκοπού. Μαζί με τις εθνικές αρχές εποπτείας της αγοράς, η υπηρεσία αυτή θα είναι ο πρώτος φορέας παγκοσμίως που θα επιβάλλει δεσμευτικούς κανόνες για την ΑΙ και, ως εκ τούτου, αναμένεται να καταστεί διεθνές σημείο αναφοράς. Όσον αφορά τα μοντέλα γενικού σκοπού, κεντρικό ρόλο θα έχει μια επιστημονική ομάδα ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων η οποία θα εκδίδει προειδοποιήσεις για τους συστημικούς κινδύνους και θα συμβάλλει στην ταξινόμηση και τη δοκιμή των μοντέλων.
Πώς επηρεάζει τον υπόλοιπο κόσμο
Η Πράξη για την Τεχνητή Νοημοσύνη θα ισχύει για τα περίπου 450 εκατομμύρια κατοίκους της ΕΕ, ωστόσο, όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Associated Press, θα έχει επιρροή και πέρα από τα σύνορά της, λόγω του σημαντικού ρόλου των Βρυξελλών στη διαμόρφωση κανόνων που λειτουργούν ως διεθνή πρότυπα- υπάρχουν και άλλα παραδείγματα από τον χώρο της τεχνολογίας, όπως η απόφαση που οδήγησε στην εγκατάλειψη του καλωδίου Lightning από την Apple.
Πολλές άλλες χώρες προσπαθούν να βρουν αν και κατά πόσον θα μπορούσαν ελέγξουν την ΑΙ, και οι κανόνες της ΕΕ αναμένεται να λειτουργήσουν ως προσχέδιο/ πρότυπο. «Η Πράξη για την Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ο πρώτος στον κόσμο αναλυτικός, οριζόντιος και δεσμευτικός κανονισμός για την ΑΙ που δεν θα είναι μόνο game changer στην Ευρώπη μα πιθανότατα θα συμβάλει σημαντικά στο παγκόσμιο momentum για τη ρύθμιση της ΑΙ ανά δικαιοδοσίες» είπε η Ανού Μπράντφορντ, καθηγήτρια στο Columbia Law School που ειδικεύεται στη νομοθεσία της ΕΕ και τους κανόνες σε ψηφιακά θέματα. «Φέρνει την ΕΕ σε μια μοναδική θέση να ηγηθεί του δρόμου και να δείξει στον κόσμο πως η ΑΙ μπορεί να κυβερνηθεί και η ανάπτυξή της μπορεί να υπόκειται σε δημοκρατική επίβλεψη» πρόσθεσε.
Σύμφωνα με οργανώσεις που ασχολούνται με θέματα δικαιωμάτων, και αυτά με τα οποία ο νόμος δεν καταπιάνεται θα μπορούσαν να έχουν παγκόσμιες επιπτώσεις: Μη επιδιώκοντας μια πλήρη απαγόρευση στη live αναγνώριση προσώπου οι Βρυξέλλες «πρακτικά έδωσαν πράσινο φως στη δυστοπική ψηφιακή παρακολούθηση στις 27 χώρες- μέλη, θέτοντας ένα καταστροφικό προηγούμενο παγκοσμίως» υποστήριξε η Διεθνής Αμνηστία. Η μερική απαγόρευση, πρόσθεσε, είναι μια «χαμένη ευκαιρία» για την αποτροπή «κολοσσιαίας ζημιάς στα ανθρώπινα δικαιώματα, τον χώρο των πολιτών και το κράτος δικαίου, που είναι ήδη υπό απειλή στην ΕΕ». Επίσης, η Διεθνής Αμνηστία αποδοκίμασε αυτό που χαρακτήρισε ως αποτυχία στην απαγόρευση της εξαγωγής τεχνολογιών που θα μπορούσαν να βλάψουν τα ανθρώπινα δικαιώματα- περιλαμβανομένης της χρήσης για σκοπούς «κοινωνικού σκορ», κάτι που γίνεται ήδη στην Κίνα.
Η εντυπωσιακή άνοδος το ChatGPT της OpenAI έδειξε πως η τεχνολογία της Τεχνητής Νοημοσύνης προχωρούσε ταχύτατα και οδήγησε σε επικαιροποίηση της σχετικής πρότασης της ΕΕ. Στην Πράξη για την Τεχνητή Νοημοσύνη υπάρχει μέριμνα για τα chatbots και τα συστήματα ΑΙ γενικού σκοπού που μπορούν να κάνουν πολλά διαφορετικά πράγματα, από σύνθεση ποιημάτων μέχρι δημιουργία βίντεο και σύνταξη κώδικα υπολογιστή.
Τι κάνουν οι άλλες χώρες
Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν υπέγραψε ένα εκτελεστικό διάταγμα ως προς την ΑΙ τον Οκτώβριο, που αναμένεται να ενισχυθεί μέσω νόμων και διεθνών συμφωνιών. Στο πλαίσιό του αυτοί που αναπτύσσουν ΑΙ θα πρέπει να κοινοποιούν αποτελέσματα δοκιμών και άλλες πληροφορίες στην κυβέρνηση. Επίσης, υπηρεσίες θα δημιουργούν πρότυπα για να διασφαλίζεται πως τα εργαλεία ΑΙ είναι ασφαλή πριν κυκλοφορήσουν δημοσίως και θα παρέχουν καθοδήγηση ως προς την υπόδειξη περιεχομένου που έχει παραχθεί μέσω ΑΙ.
Το διάταγμα Μπάιντεν βασίζεται σε δεσμεύσεις που είχαν γίνει προηγουμένως από εταιρείες τεχνολογίας, μεταξύ των οποίων οι Amazon, Google, Meta, Microsoft, για να διασφαλίζουν πως τα προϊόντα τους είναι ασφαλή πριν την κυκλοφορία τους.
Η Κίνα, από πλευράς τους, έχει παρουσιάσει «μεταβατικά μέτρα» για τη διαχείριση της generative (παραγωγική ή γενετική) ΑΙ, που ισχύουν για κείμενο, εικόνες, audio, βίντεο και άλλα είδη περιεχομένου που παράγονται για ανθρώπους εντός της Κίνας. Ο Κινέζος πρόεδρος, Σι Τζινπίνγκ, έχει επίσης προτείνει μια Παγκόσμια Πρωτοβουλία Διακυβέρνησης για την ΑΙ, ζητώντας ένα ανοιχτό και δίκαιο περιβάλλον για την ανάπτυξη της ΑΙ.
Με επιπλέον πληροφορίες από Associated Press