Η Σουηδία, μια χώρα γνωστή για τη σταθερή οικονομία, την υψηλή ποιότητα ζωής και την προοδευτική κοινωνία της που αγκάλιασε χιλιάδες πρόσφυγες που έφτασαν μαζικά το 2014.
Η Σκανδιναβική χώρα των 10,5 εκατομμυρίων ανθρώπων άνοιξε τα σύνορά της όταν οι αιτούντες άσυλο άρχισαν να φτάνουν μαζικά από τη Συρία και το Αφγανιστάν, χώρες που μαστίζονταν από πόλεμο και διώξεις.
Εκείνη την εποχή, ο τότε πρωθυπουργός της Σουηδίας Fredrik Reinfeldt παρακάλεσε τους Σουηδούς να «δείξουν ανοχή», λέγοντας στο κοινό: «Ξέρω ότι αυτό θα προκαλέσει τριβές. Ως εκ τούτου, καλώ τον σουηδικό λαό να δείξει υπομονή και να ανοίξει τις καρδιές του».
Το 2014 η Σουηδία κατέγραψε 81.301 αιτούντες άσυλο, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία και μέχρι το 2015, αυτός ο αριθμός είχε διπλασιαστεί σε σχεδόν 163.000.
Όμως η κατάσταση είχε ξεφύγει έως το 2021 και η τότε κυβέρνηση δήλωσε ότι χρειάζεται μια «ανάπαυλα». Η ανακοίνωση έγινε με «σουηδικό» τρόπο με τον πρωθυπουργό της χώρας να ζητά συγνώμη που η χώρα δεν μπορεί να δεχθεί άλλους πρόσφυγες και τον αντιπρόεδρο να ξεσπά σε κλάματα.
«Με πονάει που η Σουηδία δεν είναι πλέον σε θέση να δέχεται αιτούντες ασύλου στο υψηλό επίπεδο που κάνουμε σήμερα. Απλώς δεν μπορούμε να συνεχίσουμε» είχε πει σε μια μνημειώδη συνέντευξη ο τότε Σοσιαλιστής πρωθυπουργός Στέφαν Λόφβεν.
Η Σουηδία έχει σήμερα περίπου 2,1 εκατομμύρια πρόσφυγες, το 20% του πληθυσμού, κυρίως από τη Συρία, το Ιράκ, το Ιράν, τη Σομαλία και το Αφγανιστάν.
Ωστόσο, τα έκτοτε, η μεταναστευτική πολιτική της Σουηδίας άλλαξε. Έγινε πιο αυστηρή υπό την κεντροαριστερή κυβέρνηση συνασπισμού που ανέβηκε στην εξουσία μέχρι τα τέλη του 2022, και ακόμη πιο αυστηρή υπό την σημερινή συντηρητική κυβέρνηση του κεντροδεξιού Κόμματος των Μετριοπαθών που στηρίζεται από τους ακροδεξιούς «Σουηδούς Δημοκράτες».
Σκληρότεροι μεταναστευτικοί νόμοι
Υπό την αιγίδα του εθνικιστικού κόμματος, η κυβέρνηση της Σουηδίας έχει υιοθετήσει μια ολοένα πιο περιοριστική και - όπως λένε οι επικριτές της- εχθρική στάση απέναντι στους μετανάστες καταστρέφοντας μια φιλελεύθερη πολιτική που χαρακτήριζε τη χώρα.
Ο κυβερνητικός συνασπισμός υποστηρίζει ότι εφαρμόζει μια διαφορετική μεταναστευτική πολιτική που στοχεύει στη «βιώσιμη μετανάστευση».
Η κεντροδεξιά κυβέρνηση έχει ανακοινώσει μια σειρά από πρωτοβουλίες και πολιτικές που έχουν σχεδιαστεί για να μειώσουν την παράτυπη -ή χωρίς έγγραφα- μετανάστευση.
Αυτά περιλαμβάνουν, πολύ αυστηρότερη νομοθεσία για το άσυλο και αυστηρότερους κανόνες για τα μέλη οικογενειών που ενώνονται με πρόσφυγες και μετανάστες που βρίσκονται ήδη στη Σουηδία.
Επιπλέον, η κυβέρνηση έχει προτείνει την απέλαση ή τον επαναπατρισμό προσφύγων (συμπεριλαμβανομένης της χρήσης οικονομικών κινήτρων) και την αύξηση των εξουσιών της για ανάκληση αδειών διαμονής.
Στόχος της είναι επίσης να μειώσει σημαντικά τον αριθμό των εργατών χαμηλής ειδίκευσης και να εισάγει έναν νέο νόμο που θα δίνει άδειες εργασίας μόνο σε πρόσφυγες και μετανάστες που κερδίζουν μηνιαίο μισθό τουλάχιστον το 80% του μέσου σουηδικού μισθού, ο οποίος σήμερα ανέρχεται σε 35.600 σουηδικές κορώνες (περίπου 3.133 ευρώ).
Η Στοκχόλμη δεν έχει κρύψει ότι αναθεωρεί την πολιτική της για τη μετανάστευση, λέγοντας ότι θέλει να καταπολεμήσει την «σκιώδη κοινωνία» μεταναστών που δεν έχουν νόμιμο δικαίωμα να μείνουν στη χώρα.
Με αυτόν τον τρόπο, ελπίζει να αντιμετωπίσει ένα κύμα βίας μεταξύ συμμοριών και οργανωμένου εγκλήματος που μαστίζει τις κοινότητες χαμηλού εισοδήματος, μεταναστών στη Σουηδία τα τελευταία χρόνια.
Η Στοκχόλμη επιμένει ότι «θα συνεχίσει να έχει αξιοπρεπή πρότυπα υποδοχής», αλλά λέει ότι «όσοι δεν έχουν λόγους προστασίας ή άλλο νόμιμο δικαίωμα να παραμείνουν στη Σουηδία πρέπει να απελαθούν».
Αντιδράσεις
Τα συνδικάτα έχουν εκφράσει ανησυχίες ότι ορισμένες από τις προτάσεις της κυβέρνησης είναι υπερβολικές και θα δημιουργήσουν ελλείψεις εργατικού δυναμικού σε πολλούς κλάδους, ενώ οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων λένε ότι τα μέτρα προκαλούν περιθωριοποίηση και καθιστούν τους ανθρώπους ευάλωτους.
Μια πρόταση, που ονομάστηκε «νόμος του snitch(καρφιού)», έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη καθώς θα ανάγκαζε τους εργαζόμενους του δημόσιου τομέα να «καρφώνουν» πρόσφυγες και μετανάστες που δεν έχουν έγγραφα στις αρχές.
Ο Τζέικομπ Λιντ, ειδικός σε θέματα διεθνούς μετανάστευσης στο Πανεπιστήμιο του Μάλμε στη Σουηδία, είπε στο CNBC ότι «η γρήγορη αλλαγή της μεταναστευτικής πολιτικής από την κυβέρνηση έχει αναστατώσει τους Σουηδούς που είχαν υποδεχτεί πρόσφυγες πριν από μια δεκαετία ενώ έχει αφήσει πολλούς σε αδιέξοδο».
«Μετά το 2015, υπήρξε μια τεράστια κινητοποίηση της κοινωνίας για να βοηθήσει αυτούς τους ανθρώπους. Στη συνέχεια, πολλοί από αυτούς ένιωσαν εξαιρετικά προδομένοι όταν ξαφνικά, οι πολιτικές άλλαξαν», είπε ο Lind.
Μείωση ρεκόρ των μεταναστών
Όμως η αλλαγή αυτή πέρασε και στην κοινωνία, όχι μόνο στη Σουηδία αλλά σε όλη της Ευρώπη.
Πριν από μια δεκαετία, τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενθαρρύνθηκαν να δεχθούν αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες που φτάνουν στην Ευρώπη από εμπόλεμες περιοχές.
Μέχρι το τέλος του 2016, σχεδόν 5,2 εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες είχαν φτάσει στην Ευρώπη, σύμφωνα με την υπηρεσία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, με τη Γερμανία να υποδέχεται πάνω από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες.
Αυτό δημιούργησε έντονο αντιμεταναστευτικό αίσθημα μεταξύ των ευρωπαίων που αποτυπώθηκε στις κάλπες με την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων που ζητούν αυστηρά όρια μετανάστευσης.
Η κυβέρνηση της Σουηδίας υποστηρίζει ότι η νέα μεταναστευτική πολιτική κατάφερε να μειώσει τους μετανάστες. Φυσικά σε αυτό φαίνεται ότι συνέβαλλε και το γεγονός ότι παρέχει 34.000 δολάρια σε κάθε πρόσφυγα που θέλει η επιστρέψει στη χώρα του.
Τον Αύγουστο, το Υπουργείο Δικαιοσύνης ανακοίνωσε ότι «για πρώτη φορά εδώ και μισό αιώνα η Σουηδία έχει περισσότερους μετανάστες που έφυγαν από τη χώρα από μετανάστες που ήρθαν στη χώρα» καθώς έχει μειώσει την παροχή ασύλου και άδειας παραμονής. Είναι η πρώτη φορά από 1997 που έχει μειωθεί και ο αριθμός των αιτούντων άσυλο.
Πηγή: CNBC