Το μαγνητικό πεδίο της Γης παίζει καθοριστικό ρόλο στο να είναι ο πλανήτης μας κατοικήσιμος. Η προστατευτική «φούσκα» πάνω από την ατμόσφαιρα προστατεύει τον πλανήτη από την ηλιακή ακτινοβολία, τους ανέμους, τις κοσμικές ακτίνες και τις άγριες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας.
Ωστόσο, το μαγνητικό πεδίο της Γης σχεδόν κατέρρευσε πριν από 591 εκατομμύρια χρόνια και αυτή η αλλαγή, παραδόξως, μπορεί να έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην άνθηση της πολύπλοκης ζωής, σύμφωνα με νέα έρευνα.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Communications Earth & Environment στις 2 Μαΐου, διαπίστωσε ότι το μαγνητικό πεδίο της Γης ήταν σημαντικά ασθενέστερο από την τρέχουσα ισχύ του για μια περίοδο τουλάχιστον 26 εκατομμυρίων ετών. Η ανακάλυψη της συνεχούς αποδυνάμωσης του μαγνητικού πεδίου της Γης βοήθησε επίσης στην επίλυση ενός διαρκούς γεωλογικού μυστηρίου σχετικά με το πότε σχηματίστηκε ο συμπαγής εσωτερικός πυρήνας της Γης.
Αυτό το χρονικό πλαίσιο ευθυγραμμίζεται με μια περίοδο γνωστή ως Εντιακάρα, όταν τα πρώτα πολύπλοκα ζώα εμφανίστηκαν στον πυθμένα της θάλασσας καθώς αυξανόταν το ποσοστό οξυγόνου στην ατμόσφαιρα και τον ωκεανό. Αυτά τα παράξενα ζώα δεν έμοιαζαν σχεδόν σε τίποτα σε σχέση με τη ζωή σήμερα - όπως τα Proarticulata (αμφίπλευρα ζώα με άρθρωση), τα Petalonamae (ζώα που έμοιαζαν με στυλό), δισκοειδείς μορφές (ζώα με κυκλικό σώμα) και τα Trilobozoa (ζώα με τρι-ακτινική συμμετρία).
Πριν από αυτό το διάστημα, η ζωή ήταν σε μεγάλο βαθμό μονοκύτταρη και μικροσκοπική. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι ένα ασθενές μαγνητικό πεδίο μπορεί να οδήγησε σε αύξηση του οξυγόνου στην ατμόσφαιρα, επιτρέποντας την εξέλιξη της πρώιμης πολύπλοκης ζωής.
Οταν το μαγνητικό πεδίο σχεδόν κατέρρευσε
Η ένταση του μαγνητικού πεδίου της Γης είναι γνωστό ότι παρουσιάζει διακυμάνσεις με την πάροδο του χρόνου και οι κρύσταλλοι που διατηρούνται στι πέτρες περιέχουν μικροσκοπικά μαγνητικά σωματίδια που ουσιαστικά συνιστούν ένα αρχείο της έντασης του μαγνητικού πεδίου.
Η πρώτη απόδειξη ότι το μαγνητικό πεδίο της Γης εξασθενούσε σημαντικά κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου προήλθε το 2019 από μια μελέτη πετρωμάτων ηλικίας 565 εκατομμυρίων ετών στο Κεμπέκ, η οποία έδειξε ότι το πεδίο ήταν 10 φορές ασθενέστερο από ό,τι σήμερα σε εκείνο το σημείο.
Η τελευταία μελέτη συγκέντρωσε περισσότερα γεωλογικά στοιχεία που υποδεικνύουν ότι το μαγνητικό πεδίο αποδυναμώθηκε δραματικά, με πληροφορίες που περιέχονται σε βράχο ηλικίας 591 εκατομμυρίων ετών από τοποθεσία στη νότια Βραζιλία να υποδηλώνουν ότι το πεδίο ήταν 30 φορές ασθενέστερο από σήμερα.
Η ομάδα εξέτασε παρόμοιους βράχους από τη Νότια Αφρική που χρονολογούνται περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια χρόνια και διαπίστωσε ότι, σε εκείνη τη χρονική στιγμή, το μαγνητικό πεδίο της Γης ήταν τόσο ισχυρό όσο είναι σήμερα. Σε αντίθεση με τώρα, τότε το ενδότερο μέρος της Γης ήταν υγρό, όχι στερεό, επηρεάζοντας τον τρόπο που δημιουργήθηκε το μαγνητικό πεδίο.
Η εμφάνιση της πιο πρώιμης πολύπλοκης ζωής σχετίζεται με την αύξηση των επιπέδων οξυγόνου. Μερικά ζώα μπορούν να επιβιώσουν σε χαμηλά επίπεδα οξυγόνου, όπως τα σφουγγάρια και μικροσκοπικοί οργανισμοί, αλλά τα μεγαλύτερα ζώα με πιο πολύπλοκο σώμα, που κινούνται, χρειάζονται περισσότερο οξυγόνο.
Παραδοσιακά, η αύξηση του οξυγόνου κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου αποδίδεται σε φωτοσυνθετικούς οργανισμούς όπως τα κυανοβακτήρια, τα οποία παρήγαγαν οξυγόνο, επιτρέποντάς του να συσσωρεύεται στο νερό σταθερά με την πάροδο του χρόνου.
Ωστόσο, η νέα έρευνα προτείνει μια εναλλακτική ή συμπληρωματική υπόθεση, η οποία κάνει λόγο για αυξημένη απώλεια υδρογόνου στο διάστημα όταν το γεωμαγνητικό πεδίο ήταν αδύναμο.
Το μυστήριο του εσώτερου πυρήνα
Η γεωλογική ανάλυση αποκάλυψε επίσης λεπτομέρειες για το πιο εσωτερικό μέρος του κέντρου της Γης. Οι εκτιμήσεις για το πότε μπορεί να στερεοποιήθηκε ο εσώτερος πυρήνας του πλανήτη κάποτε κυμαίνονταν από 500 εκατομμύρια έως 2,5 δισεκατομμύρια χρόνια πριν.
Η νέα έρευνα υποδηλώνει ότι η ηλικία του εσωτερικού πυρήνα βρίσκεται στο πιο πρόσφατο άκρο αυτής της χρονικής κλίμακας, εκτιμώντας ότι στερεοποιήθηκε πριν από 565 εκατομμύρια χρόνια.
Οσο για τα παράξενα ζώα της περιόδου Εντιακάρα, είχαν εξαφανιστεί όλα την επόμενη Κάμβρια περίοδο, όταν η ποικιλομορφία της ζωής «εξερράγη» και τα κλαδιά του γνωστού σήμερα δέντρου της ζωής σχηματίστηκαν σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα.
(με πληροφορίες από CNN)