Όταν ο Στέλιος Ζομπανάκης παράτησε τη δουλειά του στην κεντρική τράπεζα της Ελλάδας για να δοκιμάσει την τύχη του στους αγώνες σκαφών, φίλοι και οικογένεια τον παρακάλεσαν να το ξανασκεφτεί.
Εννέα χρόνια αργότερα, περνά τα καλοκαίρια στο «Ikigai», ένα γιοτ 53 ποδιών που το ονόμασε έτσι από την ιαπωνική ιδέα περί εύρεσης της ευτυχίας μέσα από μια ζωή με νόημα.
Εβδομαδιαίες διακοπές με το γιοτ του σε μερικά από τα λιγότερο γνωστά ελληνικά νησιά - Μήλο, Σίφνο, Σέριφο, Κύθνο και πολλά άλλα - είναι κλεισμένες μέχρι τον Οκτώβριο.
«Η ζήτηση είναι τρελή», είπε ο Ζομπανάκης, ενώ περπατούσε ξυπόλυτος γύρω από το κατάστρωμα για να προσαρμόσει το πανί και να ελέγξει τους πίνακες οργάνων καθώς το σκάφος έπλεε κοντά στον Ναό του Ποσειδώνα.
Ο τουρισμός γύρω από τη Μεσόγειο ανθεί.
Με τη βοήθεια του ενισχυμένου δολαρίου Η.Π.Α. και την ανάγκη των Ευρωπαίων να βρουν μια παραλία μετά από χρόνια ταξιδιωτικών περιορισμών λόγω κορονοϊού, παρατηρείται μια δυνατή ”επιστροφή” μετά την ύφεση που έφερε η πανδημία.
«Οι άνθρωποι μετά τον COVID, μετά από δύο χρόνια απογοητεύσεων, μάλλον έβαλαν κάποια χρήματα στην άκρη και αποφάσισαν ότι χρειάζονταν διακοπές», λέει ο Ζομπανάκης. «Και νομίζω ότι τα έσοδα από τους προϋπολογισμούς τους που είναι διατεθειμένοι να ξοδέψουν αυξήθηκαν… και αυτό βοήθησε πολύ την Ελλάδα».
Η Ελλάδα πρόκειται να ξεπεράσει το ετήσιο ρεκόρ των εσόδων της από τον τουρισμό. Η Πορτογαλία προσβλέπει επίσης σε πλήρη ανάκαμψη, ενώ τα στοιχεία στα τέλη του καλοκαιριού υποδεικνύουν ότι η Ισπανία, η Ιταλία και η Κύπρος θα κλείσουν το έτος με μικρή απόκλιση, σε ό,τι αφορά το επίπεδο επισκεπτών, από τις χρονιές πριν την πανδημία.
Ανάσα για τον ευρωπαϊκό Νότο το ”μαξιλάρι” του καλοκαιριού
Ευλογία για τις οικονομίες του νότου της Ευρώπης, η ανάκαμψη μειώνει επίσης την ύφεση της ηπείρου που προκλήθηκε από την εκτόξευση των τιμών της ενέργειας, τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις διαρκείς αναταραχές που προκλήθηκαν από την πανδημία.
«Η τάση αυτή για χώρες όπως η Ελλάδα και άλλες όπως η Ιταλία και η Ισπανία, δημιούργησε μια ανθεκτικότητα κατά την διάρκεια του καλοκαιριού… παρά το τσουνάμι που προέρχεται από την κρίση κόστους ζωής και την ενεργειακή κρίση», σχολίασε ο Λορέντζο Κοντόνοεπικεφαλής οικονομολόγος στο LC Macro Advisors και επισκέπτης καθηγητής στο London School of Economics.
Οι ευρωπαϊκές ακτές της Μεσογείου προσφέρουν επίσης προορισμούς που είναι ασφαλείς και έχουν πολιτιστικό ενδιαφέρον, όπως λέει, αλλά τα καλά νέα μπορεί να μην έχουν συνέχεια.
Η οικονομική ανάπτυξη σε 19 χώρες που χρησιμοποιούν το νόμισμα του ευρώ πρόκειται να μειωθεί στο 0,5% το 2023 από 3,1% αύξηση φέτος, σύμφωνα με νέα πρόβλεψη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Η Ελλάδα, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ισπανία έχουν τα υψηλότερα επίπεδα χρέους στην Ευρωζώνη σε σχέση με το μέγεθος των οικονομιών τους και αντιμετωπίζουν επίσης αυξανόμενο κόστος δανεισμού.
Αναμένεται επιβράδυνση το 2023 λόγω πληθωρισμού
Ο Στίβεν Ρούνεϊ, ανώτερος οικονομολόγος στο Oxford Economics με ειδίκευση στον τομέα του τουρισμού, λέει ότι οι χώρες που εξαρτώνται από τον τουρισμό θα δουν τελικά τις βιομηχανίες τους να πλήττονται σκληρότερα το επόμενο έτος από την κρίση κόστους ζωής που οφείλεται στην εκτόξευση του πληθωρισμού και τους υψηλούς λογαριασμούς ενέργειας.
«Υπάρχει μια εκτίμηση ότι αυτές οι προκλήσεις θα είναι μεγαλύτερες καθώς προχωράμε στο τελευταίο τρίμηνο του τρέχοντος έτους και στο 2023», είπε. «Δεν αναμένουμε ότι η ταξιδιωτική ανάκαμψη θα σταματήσει το 2023, αλλά αναμένουμε ότι θα επιβραδυνθεί κάπως, σύμφωνα με τη γενική οικονομική επιβράδυνση, πριν επιταχυνθεί ξανά το 2024».
Στην ιστορική συνοικία της Πλάκας της Αθήνας, οι τουρίστες εξακολουθούσαν να μαζεύονται στα στενά δρομάκια κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών Οκτωβρίου που ο καιρός ήταν ακόμη γλυκός, συνωστίζονταν σε παγωτατζήδες και σταματούσαν σε καταστήματα που πουλούσαν δερμάτινες τσάντες, κοσμήματα, καπέλα και αναμνηστικά.
Στην Loom Carpets, ο συνιδιοκτήτης Βαζαν Απικιάν, δίπλωσε και στοίβαξε χαλιά και άπλωσε τσάντες ώμου για τους πελάτες, χαρούμενος που η ζήτηση παρέμεινε υψηλή μέχρι το φθινόπωρο.
«Οι δουλειές έχουν πάει πολύ καλά: Είχαμε πολύ περισσότερους επισκέπτες από το 2019, που ήταν έτος ρεκόρ. Φέτος ήταν ακόμα καλύτερα», είπε.
Καθώς οι μέρες μικραίνουν και οι οι προοπτικές σε χώρες της ΕΕ σκοτεινιάζουν, η Ελλάδα και άλλα κράτη-μέλη του Νότου έχουν ανανεώσει τις εθνικές τους προσπάθειες στην δημιουργία προορισμών διακοπών όλο το χρόνο, ελπίζοντας ότι μονοπάτια πεζοπορίας, αναρρίχηση σε βράχους και επισκέψεις σε ιστορικές εκκλησίες μπορούν να περιορίσουν τη χειμερινή πτώση στις αφίξεις.
Ο ”τουρισμός όλο το χρόνο” μαρτυρά τις ελλείψεις στον σχεδιασμό
Αλλά ο ”τουρισμός όλο το χρόνο” προδίδει τις ελλείψεις στην ικανότητα των κυβερνήσεων σε σχεδιασμό και συντονισμό, σχολιάζει ο ο Παναγιώτης Καρκατσούλης, ανώτερος αναλυτής πολιτικής στο Ινστιτούτο Ρυθμιστικής Έρευνας που εδρεύει στην Αθήνα, ο οποίος έχει συμβουλέψει τις κυβερνήσεις της Νότιας Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής για μεταρρυθμίσεις.
«Δεν έχει νόημα να διαφημίζεις ένα μονοπάτι σε ένα ιστορικό μοναστήρι που κλείνει στις 3 μ.μ. ή να προσπαθείς να φέρεις τους ηλικιωμένους σε έναν προορισμό με κακούς δρόμους και χωρίς πρόσβαση σε νοσοκομείο… ο τουρισμός αποκαλύπτει κάθε αδυναμία μιας διοίκησης».
Τα απροσδόκητα έσοδα αυτόν τον χειμώνα, υποστήριξε, θα πρέπει να χρηματοδοτήσουν τη συνεχιζόμενη κρατική βοήθεια για τις προβληματικές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά αντί να προχωρήσουν σε μακροπρόθεσμες βελτιώσεις.
«Οτιδήποτε, όπως ο τουρισμός, που παράγει πλούτο είναι αναμφισβήτητα θετικό», είπε.«Αλλά το πώς ξοδεύονται αυτά τα χρήματα...αυτό είναι μια άλλη συζήτηση».