Ερευνήτρια και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Χιούστον των ΗΠΑ, στο οποίο και κατέχει την έδρα της Μεταπτυχιακής Σχολής Κοινωνικής Εργασίας που έχει επιχορηγήσει το Ίδρυμα Huffington προς τιμήν της, η Μπρενέ Μπράουν έχει γράψει τέσσερα βιβλία που κατέκτησαν την κορυφή της λίστας των New York Times: «Braving the Wilderness», «Rising Strong» (αμφότερα υπό έκδοση από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος), «Ζήσε τη ζωή σου με τόλμη» και «The Gifts of Imperfection».
Διάσημη στο ευρύ κοινό από την εκπομπή της στο Netflix, με τίτλο «Μπρενέ Μπράουν: Ζήσε με τόλμη», μία εκπομπή για θέματα ενδυνάμωσης και προσωπικής βελτίωσης, η Μπράουν έχει αφιερώσει τις τελευταίες δύο δεκαετίες μελετώντας τα συναισθήματα και τις εμπειρίες που δίνουν νόημα στη ζωή μας, και τα τελευταία επτά χρόνια δουλεύοντας με προοδευτικούς ηγέτες και ομάδες σε ολόκληρο τον κόσμο.
Η ίδια ανακάλυψε ότι, από τις μικρές start-up και τις οικογενειακές επιχειρήσεις μέχρι τους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς και τις μεγαλύτερες εταιρείες διεθνώς, οι ηγέτες θέτουν όλοι την ίδια ερώτηση: Πώς διαμορφώνουμε πιο γενναίους και τολμηρούς ηγέτες και πώς ενσωματώνουμε την αξία του θάρρους στην κουλτούρα κάθε οργανισμού;
Στο βιβλίο της με τίτλο «Τόλμησε να ηγηθείς» (μετάφραση Στέλλα Κάσδαγλη, εκδόσεις «Κλειδάριθμος»), που κυκλοφορεί στις 18 Οκτωβρίου, η Μπρενέ Μπράουν συμπυκνώνει μαθήματα ηγεσίας από προηγούμενα βιβλία της, δημιουργώντας έναν «οδηγό» για ένα νέο πρότυπο ηγέτη -στο χώρο των επιχειρήσεων, αλλά και της δημόσια διοίκησης, των μη κερδοσκοπικών οργανισμών κλπ-, που αναγνωρίζει την αξία της ευαλωτότητας, της εμπιστοσύνης, της επικοινωνίας και του θάρρους.
Η HuffPost Greece προδημοσιεύσει απόσπασμα από τη νέα έκδοση.
Φιλοπεριέργεια και προσγειωμένη αυτοπεποίθηση
«Προσγειωμένη αυτοπεποίθηση είναι η δύσκολη διαδικασία να μάθουμε και να ξεμάθουμε, να εφαρμόσουμε και να αποτύχουμε, να επιβιώσουμε ακόμα και έπειτα από αρκετές αστοχίες. Αυτού του είδους η αυτοπεποίθηση δεν έχει καμία σχέση με την υπεροψία και την πόζα ούτε είναι βασισμένη σε ανοησίες. Είναι αληθινή, είναι στέρεη, είναι βασισμένη στην αυτεπίγνωση και στην εξάσκησή μας. Από τη στιγμή που θα βιώσουμε πώς το θάρρος μπορεί να μεταμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο ηγούμαστε, μπορούμε να ανταλλάξουμε τη βαριά, αποπνικτική θωράκιση, που μας κρατάει μικρούς, με την προσγειωμένη αυτοπεποίθηση, που μας ανυψώνει, υποστηρίζοντας τις προσπάθειές μας να αποδειχτούμε γενναίοι και γενναίες.
“Η προσγειωμένη αυτοπεποίθηση δεν έχει καμία σχέση με την υπεροψία και την πόζα ούτε είναι βασισμένη σε ανοησίες.”
Δεν είναι ρεαλιστικό να πιστεύουμε ότι μπορούμε, έτσι απλά, να πετάξουμε τους μηχανισμούς της αυτοπροστασίας μας και να περάσουμε βολίδα μέσα απ’ το γραφείο. Οι περισσότεροι από εμάς χτίζουμε από νωρίς τη θωράκισή μας, γιατί, ως παιδιά, ήμασταν αναγκασμένοι να το κάνουμε για να επιβιώσουμε. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η θωράκιση αυτή μας προστάτευσε από τον πόνο ή την απογοήτευση και δεν μας άφησε να νιώσουμε αόρατοι ή ανάξιοι να αγαπηθούμε. Σε ορισμένες καταστάσεις, αναγκαστήκαμε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας, προκειμένου να παραμείνουμε σωματικά ή συναισθηματικά ασφαλείς. Η ευαλωτότητα είναι το μεγαλύτερο θύμα του ψυχικού τραύματος. Όταν μεγαλώνουμε μέσα σε μη ασφαλή περιβάλλοντα, όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με τον ρατσισμό, τη βία, τη φτώχεια, τον σεξισμό, την ομοφοβία και την πανταχού παρούσα ντροπή, η ευαλωτότητά μας μπορεί να συνιστά απειλή και η θωράκιση μας να αποτελεί την ασφάλεια μας.
Όταν, άλλωστε, σκεφτόμαστε πώς μεγάλωσαν τα παιδιά της δεκαετίας του ’80, οι λεγόμενοι μιλένιαλς, ή και η γενιά που τους ακολούθησε, καταλαβαίνουμε ότι πολλοί από τους γονείς τους μεγάλωσαν τα παιδιά τους οχυρωμένα, λόγω της έλλειψης αυτοπεποίθησης που τους χαρακτήριζε ως γονείς και ως ανθρώπους. Όσο περισσότερη προσγειωμένη αυτοπεποίθηση έχει ένας γονιός, τόσο πιθανότερο είναι να προετοιμάσει και το παιδί του να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο, διδάσκοντάς του θάρρος, επαινώντας την προσπάθειά του και δίνοντάς του το παράδειγμα της ανθεκτικότητας –αντί να προσπαθήσει να προετοιμάσει έναν τέλειο δρόμο για το παιδί του, διορθώνοντας τα πάντα, επαινώντας μονάχα τα αποτελέσματα και κάνοντας ατελείωτες παρεμβάσεις.
Έχουμε αφιερώσει δυσανάλογα πολύ χρόνο στις συζητήσεις με ευαλωτότητα για έναν πολύ απλό λόγο: πρόκειται για τη θεμελιώδη δεξιότητα για την ενίσχυση του θάρρους. Όταν κάποιος χτίζει την αυτοπεποίθηση που χρειάζεται για να κάνει συζητήσεις με ευαλωτότητα και να αντέχει τη δυσφορία, αντί να οχυρώνεται, να το βάζει στα πόδια, να κατεβάζει ρολά ή να στρέφει αλλού την προσοχή του, προετοιμάζεται με τον καλύτερο τρόπο για να ζήσει με βάση τις αξίες του, να χτίσει εμπιστοσύνη και να μάθει να ξανασηκώνεται.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε γιατί οι συζητήσεις με ευαλωτότητα είναι η μία θεμελιώδης δεξιότητα της τολμηρής ηγεσίας. Μια καλή αναλογία μάς δίνει το χτίσιμο των δεξιοτήτων μας στον αθλητισμό.
Όλα τα αθλήματα βασίζονται σε ορισμένες βασικές δεξιότητες-κλειδιά, αυτές στις οποίες εκπαιδεύονται όλοι οι παίκτες από την πρώτη μέρα που γράφονται σε κάποιο άθλημα ή μπαίνουν σε κάποια ομάδα. Όταν ανακαλώ τις δικές μου εμπειρίες από την εποχή που ασχολούμουν με το τένις και την κολύμβηση, θυμάμαι να σκέφτομαι πάντα «Άντε, πότε θα πάμε σε αγώνες; Βαρέθηκα να κάνω πενήντα φορές την κάθε άσκηση!» ή «Δεν θέλω να ξανακάνω τον γύρο του γηπέδου κρατώντας τη ρακέτα μου σε θέση βολέ, ας παίξουμε επιτέλους!». Όμως αυτή ακριβώς η ανάπτυξη θεμελιωδών δεξιοτήτων μέσα από την πειθαρχημένη εξάσκηση είναι εκείνο που δίνει στους παίκτες τη γειωμένη αυτοπεποίθηση που χρειάζονται για να τολμήσουν να κάνουν κάτι μεγάλο.
Το ίδιο ισχύει και για τους ηγέτες: Όταν αναπτύξει ένας ηγέτης μια ρουτίνα εξάσκησης στις συζητήσεις με ευαλωτότητα, θα έχει τη δύναμη και τη συναισθηματική αντοχή που χρειάζεται για να τολμήσει κάτι μεγάλο.
Στον αθλητισμό, όταν βρίσκεται κανείς μέσα στον πυρετό του παιχνιδιού και σε συνθήκες πίεσης, πρέπει να μπορεί να βασιστεί στις δεξιότητες που έχει χτίσει, προκειμένου να καταφέρει να εκτελέσει, να φέρει αποτελέσματα και να αποδώσει. Αν έχει κάνει αρκετές ασκήσεις και έχει κάνει και τον γύρο του γηπέδου αρκετές φορές, τότε η μηχανική αυτών των κινήσεων έχει εντυπωθεί στη μυϊκή του μνήμη. Κι έτσι, έχοντας την προσγειωμένη αυτοπεποίθηση που του επιτρέπει να βασιστεί στις δεξιότητες που έχει κατακτήσει με τον καιρό, μπορεί να εστιάσει σε στόχους και προκλήσεις ανώτερου επιπέδου. Οι προσπάθειές μου στο μπιλιάρδο αποτελούν ένα καλό τέτοιο παράδειγμα.
Πάντα πίστευα ότι το μπιλιάρδο μοιάζει αρκετά εύκολο και απέδιδα τις κακές επιδόσεις που είχα όταν πήγαινα στο κολέγιο στο γεγονός ότι προσπαθούσα να ισορροπήσω μια μπίρα στο ένα μου χέρι και ένα τσιγάρο στο άλλο, ενώ ετοιμαζόμουν να χτυπήσω με τη στέκα. Όμως ο Τσαζ, τον οποίο σας σύστησα νωρίτερα, παίζει σε αγωνιστικό επίπεδο και με βοήθησε να παραιτηθώ από την εντύπωση ότι έφταιγαν τα πολλά πάρτι που δεν κατάφερα να κάνω καριέρα. Απ’ ό,τι φαίνεται, ο λόγος που ήμουν χάλια στο μπιλιάρδο είναι ότι έχω παίξει ελάχιστες φορές, ενώ οι παίκτες που το κάνουν να φαίνεται εύκολο έχουν κατακτήσει τις θεμελιώδεις δεξιότητες που είναι απαραίτητες στο συγκεκριμένο παιχνίδι.
Όταν οι παίκτες αυτοί σχεδιάζουν τα χτυπήματά τους, λαμβάνουν πάντα υπ’ όψιν τρία στοιχεία: τις γωνίες, την ταχύτητα και την περιστροφή. Η επιτυχία του χτυπήματος που έχουν σχεδιάσει εξαρτάται από τη θεμελιώδη δεξιότητα του να μπορούν, με διάρκεια και αξιοπιστία, να στοχεύσουν την άκρη της στέκας τους στο σημείο εκείνο της μπάλας που θα θέσει σε κίνηση το χτύπημά τους. Αυτό σημαίνει ότι οι καλοί παίκτες του μπιλιάρδου περνάνε εκατοντάδες ώρες χτίζοντας αυτή τη θεμελιώδη δεξιότητα. Για να μην αναφέρουμε την εξίσου κουραστική δουλειά που απαιτείται για να μάθουν να κάνουν σταθερές γέφυρες, να τελειοποιήσουν τη λαβή «εκκρεμές» και να σταθεροποιήσουν τη στάση τους. Μια θεμελιώδης άσκηση που κάνουν συχνά είναι η δοκιμασία του άδειου μπουκαλιού. Οι παίκτες ξαπλώνουν ένα άδειο γυάλινο μπουκάλι αναψυκτικού στο πλάι και προσπαθούν να χτυπήσουν με τη στέκα τους τον λαιμό του μπουκαλιού, χωρίς να κουνήσουν το μπουκάλι. Δεν έχουν και μεγάλο περιθώριο λάθους.
Φυσικά στα τουρνουά δεν βλέπεις ποτέ γυάλινο μπουκάλι επάνω στα τραπέζια του μπιλιάρδου. Μπορεί, όμως, οποιοσδήποτε να βάλει στοίχημα ότι οι καλύτεροι παίκτες έχουν περάσει ώρες ολόκληρες κάνοντας εξάσκηση στις κινήσεις, στα σπασίματα και στα χτυπήματά τους. Έτσι, όταν η πίεση ανεβαίνει, εκείνοι διαθέτουν ήδη την απαραίτητη δύναμη και αντοχή που θα τους επιτρέψει να υπομείνουν δέκα ώρες παιχνιδιού –έχουν μάλιστα και αρκετή αυτοπεποίθηση όσον αφορά τις θεμελιώδεις δεξιότητές τους, ώστε να μπορούν να εστιάσουν στη στρατηγική και στην επιλογή των χτυπημάτων τους».