Η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου στον κόσμο, με κύριους αγοραστές την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων θητειών της Προεδρίας Putin από το 2000, η οικονομία της Ρωσίας αυξήθηκε κατά 70%, το ποσοστό της φτώχειας μειώθηκε στο μισό και το διαθέσιμο εισόδημα διπλασιάστηκε. Η δημοτικότητα του Putin φαίνεται να μεγαλώνει παράλληλα με τη ρωσική οικονομία, γεγονός που μένει να επιβεβαιωθεί την 18η Μαρτίου με την προσέλευση των πολιτών, η οποία υπολογίζεται να φθάσει το 69% (VTsIOM).
Μία αρχική εξέταση των υποψήφιων για τις Προεδρικές εκλογές του 2018 στη Ρωσία θα έδινε ενδεχομένως την εντύπωση ότι πρόκειται για μία ανοιχτή και πλουραλιστική διαδικασία: Όχι μόνο υπάρχουν 8 διαφορετικοί υποψήφιοι, αλλά οι 5 από αυτούς προέρχονται από εξωκοινοβουλευτικά κόμματα. Εντούτοις, με μια ενδελεχή προσέγγιση η κατάσταση διαφοροποιείται και αναδύεται το γενικό πλαίσιο εντός του οποίου πραγματοποιούνται οι επερχόμενες εκλογές. Οι πιθανοί συμμετέχοντες αντιμετώπισαν σοβαρά εμπόδια προκειμένου να φτάσουν μέχρι την επίσημη φάση της υποψηφιότητάς τους (Freedom of House, Report), ενώ πολλοί από αυτούς παραδέχτηκαν ότι δεν έχουν πιθανότητες να κερδίσουν. Ο στόχος των περισσότερων υποψηφίων για τις επερχόμενες εκλογές δεν είναι να επικρατήσουν, αλλά να επηρεάσουν την πολιτική ατζέντα.1
Οι εξωκοινοβουλευτικοί υποψήφιοι για τις Προεδρικές εκλογές όφειλαν να συγκεντρώσουν εκατοντάδες χιλιάδες υπογραφές από ολόκληρη τη Ρωσική επικράτεια και να μην έχουν προηγουμένως καταδικαστεί για σοβαρά εγκλήματα. Εκτός αυτού, η ιδιότητα του Vladimir Putin ως Προέδρου της χώρας του έδωσε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει το αξίωμά του ως εργαλείο της προεκλογικής του καμπάνιας. Από τις καθημερινές εμφανίσεις του στα μέσα επικοινωνίας, μέχρι την κινητοποίηση κρατικών πόρων για την προώθηση του, ο Πρόεδρος Putin διέθετε ένα κρίσιμο συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των αντιπάλων του.2
Η «στρατηγική» αυτή όμως προκάλεσε εκδηλώσεις διαμαρτυρίας πολιτών, οι οποίοι εκφράζουν δυσπιστία για την διαφάνεια των προεκλογικών διαδικασιών. Ήτοι, οι διαδηλωτές κατηγορούν το Ρώσο Πρόεδρο Vladimir Putin για εξαπάτηση και παραποίηση του εκλογικού αποτελέσματος, με σκοπό την επανεκλογή του στο αξίωμα του Προέδρου. Σημαντικό ρόλο στη διεξαγωγή των διαμαρτυριών διαδραμάτισε τόσο η φυλάκιση του αρχηγού της αντιπολίτευσης Alexei Navalny, όσο και η συνεχής παρεμπόδιση των αστυνομικών αρχών, οι οποίοι σύμφωνα με μαρτυρίες εισβάλλουν στις οικίες των πολιτών και τους εξαναγκάζουν να μη συμμετέχουν στις διαδηλώσεις. Πιο συγκεκριμένα, μετά την απαγόρευση του Navalny να θέσει υποψηφιότητα στις εκλογές και τη γενικότερη αρνητική αντιμετώπιση των Ρώσων πολιτών, άρχισε να αμφισβητείται η εμπιστοσύνη στο πρόσωπο του Putin και να εμφανίζονται σημάδια πιθανής σαθρότητας του πολιτικού συστήματος. Το τελευταίο διάστημα, η σύλληψη του Alexei Navalny προκάλεσε αντιδράσεις, με την πραγματοποίηση διαδηλώσεων στις 18 Φεβρουαρίου 2018 σε αρκετές πόλεις της Ρωσίας.3 Ήδη από τον Μάρτιο του 2017 είχαν ξεκινήσει διαδηλώσεις, αποτελούμενες από νέους ανθρώπους, με συνθήματα κατά της διαφθοράς και εκφράζοντας «οργή για ένα σύστημα που προωθεί την ανισότητα». Έτσι, η ρωσική αντιπολίτευση καθώς και μία σημαντική μερίδα ανθρώπων επιθυμούν το Κρεμλίνο να αναλάβει τη λήψη μέτρων για την επανεξέταση των προϋποθέσεων υπό των οποίων θα διεξαχθούν οι Προεδρικές εκλογές αλλά και την παραίτηση του Putin από το αξίωμά του. Από την άλλη πλευρά, ο Putin δεν αποδέχεται τα αιτήματα των διαδηλωτών και χαρακτηρίζει παράνομες τις διαμαρτυρίες, διότι θεωρεί ότι αντιβαίνουν στο ρωσικό Σύνταγμα, συνεχίζοντας κατά αυτό τον τρόπο να θέτει εμπόδια στη διεξαγωγή τους, με τη χρήση ακόμα και παράνομων μέσων.4
Μια επερχόμενη επανεκλογή του Vladimir Putin θα είναι πιο ισχυρή, αν δεν συνοδευτεί με κατηγορίες παραποίησης των εκλογών όπως συνέβη το 2008 και 2012 αντίστοιχα. Οι διαμαρτυρίες που έλαβαν χώρα μετά τις εκλογές, στιγμάτισαν το αποτέλεσμα των εκλογών. Ορισμένοι αναλυτές ισχυρίστηκαν ότι η απάτη στις Προεδρικές εκλογές του 2012 αντιπροσώπευε το 14% της πλειοψηφίας του Putin και ότι έπρεπε να αντιμετωπίσει τον δεύτερο γύρο της ψηφοφορίας - στον οποίο δύσκολα θα έχανε, δεδομένου ότι το αντίπαλο κόμμα είχε συγκεντρώσει μόλις 17%.5 Αξίζει να σημειωθεί πως η αμφιβολία εγκυρότητας τόσο της διεξαγωγής, όσο και των αποτελεσμάτων προκαλεί διστακτικότητα στους ψηφοφόρους, με αποτέλεσμα να ελλοχεύει ο κίνδυνος να μειωθεί η συμμετοχή τους.
Στις Προεδρικές εκλογές του 2012, υπολογίζεται πως ψήφισαν τα 2/3 του εκλογικού σώματος, ενώ στις Βουλευτικές το 2016 το ποσοστό μειώθηκε στο 48%. 6 Ως επίρρωσιν του κλίματος δυσπιστίας είναι οι αντιδράσεις ένεκα της καταστολής των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης εκ μέρους της κυβέρνησης. Μολονότι οι δηλώσεις7 του Vladimir Putin αναφέρονταν στη σημασία της ελευθερίας των Μέσων ως ακρογωνιαίων λίθων της Δημοκρατίας, ο αυταρχισμός της εξουσίας, η οποία έχει επιβληθεί στην κοινωνία με τον ίδιο να κινεί τα νήματα του κράτους, δεν επιτρέπει κάτι διαφορετικό από τον έλεγχο των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας. Ο Ρώσος Πρόεδρος μοιάζει να πιστεύει πως όποιος κατέχει τα μέσα πληροφόρησης του λαού, έχει και τον έλεγχο της πληροφορίας που αυτά μεταδίδουν. Απόδειξη αυτού αποτελεί και το γεγονός πως οι τρεις βασικοί τηλεοπτικοί σταθμοί της χώρας, βρίσκονται υπό την κυριαρχία του.
Οι προεκλογικές εκστρατείες του Vladimir Putin δεν εστιάζονται στην προβολή του στα Μέσα Ενημέρωσης. Αντιθέτως, οι λιγοστές εμφανίσεις του, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, γίνονται στο πλαίσιο της Προεδρικής του θητείας. Επομένως, τη στιγμή που ο Ρώσος Πρόεδρος φαίνεται να μην προτιμά τις δικές του εμφανίσεις στα Μέσα, παράλληλα η προβολή των αντιπάλων του είναι ελεγχόμενη, βάσει της κυβερνητικής κρίσης. Συνεπώς, προϋπόθεση της μετάδοσης κάθε πληροφορίας είναι η έγκρισή της από το Κρεμλίνο, σημείο στο οποίο αμφισβητείται ο βαθμός δημοκρατίας του κράτους, καθώς η έννοια της «λογοκρισίας» κλονίζει τα δημοκρατικά θεμέλια.
Οι Προεδρικές εκλογές, αποτελούν ένα ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός. Ίσως όχι για το αποτέλεσμα τους αυτό καθ’ αυτό, αφού η νίκη του προέδρου Putin είναι σχεδόν σίγουρη, αλλά για πολλούς άλλους λόγους που αφορούν τόσο το εσωτερικό κομμάτι της χώρας, όσο και την εξωτερική της πολιτική. Από την παραποίηση της εκλογικής διαδικασίας, μέχρι την καταστολή της αντιπολίτευσης και τη μεροληπτική χρησιμοποίηση των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, η εκλογική αναμέτρηση της 18ης Μαρτίου θα παίξει σημαντικό ρόλο στην χάραξη της ρωσικής πολιτικής τα επόμενα χρόνια, με τον Putin στην εξουσία -εκτός απροόπτου- ως το 2024.
1 Election Observation Mission: Russian Federation Presidential Election,18 March 2018 (2018). ‘Interim Report, 5 February- 1 March 2018’, OSCE Office for Democratic Institutions and Human Rights, 2 Μαρτίου, σελ. 5 επ.
2 Golos. (2017), ‘Analytical Report: On Crucial Changes in Legislation Regarding Russian Presidential Elections of 2018 as Compared to Elections of 2012’, Golos Movement for Protection of Voters’ Rights, 15 Δεκεμβρίου, σελ. 2-4.
3 Evans, G. (2018), Russia’s Youth takes the lead in countryside protests against Putin, The Moscow Times. Διαθέσιμο σε: https://themoscowtimes.com/articles/russias-youth-takes-the-lead-in-countrywide-protests-against-putin-60309 [τελευταία πρόσβαση: 2018-02-22].
4 Human Rights Watch. (2018) ’You’ve Been Warned’ – Protesting in Russia. Διαθέσιμο σε: https://www.hrw.org/news/2018/02/02/youve-been-warned-protesting-russia [τελευταία πρόσβαση: 2018-03-08].
5 Constitutional Rights Foundation (2016), Bill of Rights, Vol. 31 No 4, σελ. 3.
6 Troianovski, Α. (2018), Boycott or vote? Putin foes split as Russian election nears. The Washington Post. Διαθέσιμο σε: https://www.washingtonpost.com/world/europe/boycott-or-vote-putin-foes-split-as-russian-election-nears/2018/01/25/ff25b6ae-011c-11e8-93f5- 53a3a47824e8_story.html?utm_term=.78ffef61ad4e [τελευταία πρόσβαση: 2018-03-08].
7 Becker, J. (2004), Lessons from Russia: A Neo – Authoritarian Media System, European Journal of Communication. Διαθέσιμο σε: http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0267323104042908 σελ. 11 [τελευταία πρόσβαση: 2018-03-08].