Δεν θέλω να με πείτε υπερβολική, αλλά δεν νομίζω ότι θα υπάρξει άνθρωπος που θα μπει στα γραφεία αυτής της εταιρείας και δεν θα αναφωνήσει, σχεδόν ενστικτωδώς, «εδώ θα ήθελα να δουλεύω!».
Με το που περνάς την πόρτα, νομίζεις ότι πέρασες και τα σύνορα, άλλαξες χώρα και βρίσκεσαι πλέον σε μια από αυτές τις εταιρείες που διαβάζεις σε ξένα site με διθυραμβικά σχόλια για το εργασιακό τους περιβάλλον. Πολλά χρώματα, φως, μοντέρνα διακόσμηση, δύο υπέροχες κουζίνες σαν αυτές που θα ήθελες να έχεις και σπίτι σου, με καφέ, φρούτα, δημητριακά, open space με ευρύχωρα γραφεία –όχι σαν αυτά που αν απλώσεις έστω και λίγο το χέρι σου θα σκουντήσεις τον διπλανό σου - κλειστοί χώροι που μπορείς να απομονωθείς για να μιλήσεις με την ησυχία σου στο τηλέφωνο, σκάκι (!), βιβλία (!), κάπου πήρε το μάτι μου και ένα τραπέζι για πινγκ πονγκ. Συνολικά 3.000 τ.μ.
Την εταιρεία την ξέρουμε όλοι μας. Σίγουρα σε κάποια φάση της ζωής μας, μας έχει βοηθήσει να βρούμε ποιο κατάστημα έχει την πιο φθηνή κουζίνα, το πιο φθηνό κινητό, ή έστω μια οθόνη υπολογιστή.
Δημοσιογραφικά όμως μου κέντρισε το ενδιαφέρον όταν έμαθα ότι το Skroutz είναι η πρώτη ελληνική εταιρεία που εφαρμόζει τους καλοκαιρινούς μήνες το τετραήμερο εργασίας, για όλους τους εργαζόμενους. Τέσσερις ημέρες δουλειάς, τρεις ημέρες ξεκούρασης. Όμως πηγαίνοντας εκεί και μιλώντας με τον Γιώργο Χατζηγεωργίου, έναν εκ των ιδρυτών της, κατάλαβα ότι αυτό είναι ένα μόνο κομμάτι από όσα κάνουν στο πλαίσιο της γενικότερης φιλοσοφίας που έχει η εταιρεία: να είναι οι εργαζόμενοι χαρούμενοι.
Από το 0 στις 40 νέες προσλήψεις το χρόνο
«Πόσους εργαζόμενους έχει η εταιρεία;», είναι η πρώτη από τις ερωτήσεις που θα κάνω για να δω πόσους ανθρώπους θα πρέπει να ζηλέψω που έρχονται καθημερινά σε αυτά τα γραφεία (ακόμη και με τις φόρμες τους, να προσθέσω, αφού η φιλοσοφία της εταιρεία στηρίζεται στο μότο «come as you are»).
«Τώρα έχουμε περίπου 190 ανθρώπους. Έχουμε κάποιες προσλήψεις σε εξέλιξη», μου απαντάει ο Γιώργος Χατζηγεωργίου. «Γενικά πλέον κάνουμε περίπου 40 με 50 προσλήψεις το χρόνο».
«Μιλάμε για νέες προσλήψεις ή και για κάλυψη θέσεων από αποχωρήσεις», ρωτάω γιατί αρχικά το «40 με 50 προσλήψεις» μου φαίνεται πολύ καλό για να είναι αληθινό.
«Όχι, μιλάμε για νέες προσλήψεις. Γενικά έχουμε πολύ λίγες αποχωρήσεις. Συνολικά όλα αυτά τα χρόνια να έχουν φύγει 20 άνθρωποι».
“Απλά θέλουμε να είναι χαρούμενοι οι άνθρωποι που δουλεύουν εδώ”
- Γιώργος Χατζηγεωργίου
Όλα αυτά τα χρόνια που αναφέρει ο Γιώργος είναι 13. Η εταιρεία ξεκίνησε το 2005 «ως ένα παιχνίδι» όπως θα μου πει ο ίδιος.
Όταν αυτό άρχισε να γίνεται απαιτητικό και να μην προλαβαίνει με την πρωινή του δουλειά, μπήκε στο παιχνίδι ο Βασίλης Δήμος, που ασχολήθηκε κι εκείνος με τον προγραμματισμό και μετά ήρθε ο Γιώργος Αυγουστίδης που ασχολήθηκε με το επιχειρηματικό κομμάτι. «Από τότε δηλαδή ξεκίνησε να είναι και σοβαρό», μου λέει ο Γιώργος.
Οι τρεις τους ήταν αυτοί που ίδρυσαν το Skroutz.gr και αυτοί που το διοικούν μέχρι και σήμερα.
Άφησαν τις πρωινές δουλειές τους το 2007 («ο πρώτος μας μισθός από την εταιρεία ήταν 500 ευρώ με μπλοκάκι, εμένα με την ασφάλεια μου έμεναν 150 ευρώ»), άρχισαν να παίρνουν κόσμο (το 2009 στην ομάδα ήταν 9 άτομα σε έναν χώρο περίπου 15 τ.μ., όπου έτρωγαν τα μπιφτέκια του Χρήστου ή το φαγητό που έφερνε η Αλεξία) έγιναν τα γραφεία στο Μενίδι και το 2013 (που πλέον δεν χώραγαν) μεταφέρθηκαν στο μεγαθήριο της Νέας Ιωνίας. Το 2013 ήταν που έγινε και η επέκταση στην Τουρκία (με το Alve) ενώ το 2015 έφτασαν Αγγλία με το Scrooge (που είναι και η σωστή ορθογραφία του ονόματος του γνωστού τσιγκούνη Μακ Ντακ).
Η τετραήμερη εβδομάδα και το όραμα να γίνει μόνιμη
Η ιδέα για την τετραήμερη εβδομάδα ήρθε από μια εταιρεία της Αμερικής. Το ονομάζουν summer days. Από τις 15 Ιουνίου μέχρι το τέλος Ιουλίου (τον Αύγουστο ξεκινάνε οι άδειες) οι εργαζόμενοι δουλεύουν τέσσερις ημέρες την εβδομάδα και κάθονται τρεις, Παρασκευή ή Δευτέρα και το Σαββατοκύριακο. «Για να μην λείπουν όλοι την ίδια ημέρα και δημιουργείται πρόβλημα στη λειτουργία της εταιρείας, έχουμε κανονίσει να σπάει σε δύο γκρουπ, κυλιόμενο, οι μισοί να παίρνουν την Δευτέρα και οι μισοί την Παρασκευή», μου εξηγεί ο Γιώργος Δημητρίου, επικεφαλής στο Marketing και την Επικοινωνία.
Το καλοκαίρι του 2018 έγινε για δεύτερη χρονιά. Είχε γίνει και το 2017, χωρίς όμως να ανακοινωθεί πουθενά.
-Γιατί δεν το είχατε ανακοινώσει από τότε;
-Δεν είναι πολύ στη φιλοσοφία μας να τα λέμε αυτά. Προτιμάμε να είναι ο κόσμος μας ευχαριστημένος και μέχρι εκεί. Κάποια εποχή λέγαμε ότι επειδή εμείς εδώ είμαστε καλά, δεν σημαίνει ότι είναι και οι υπόλοιποι, ήταν και πιο δύσκολες εποχές, οπότε δεν θέλαμε να προκαλούμε. Και μετά μας έμεινε αυτή η φιλοσοφία.
-Ναι, αλλά δεν θα μπορούσαν να ακολουθηθούν κάποιες πρακτικές ως παράδειγμα από άλλες εταιρείες;
- Ναι, γι’ αυτό είπαμε τώρα να μην τα κρύβουμε, αλλά και να μην το παρακάνουμε. Κάπου στη μέση.
Η ανακοίνωση στους εργαζόμενους έγινε με email. «Αρχικά αναρωτηθήκαμε αν είμαστε στην Ελλάδα! Και μετά αν είναι πραγματικότητα όλο αυτό ή είναι κάποιο τρολάρισμα, γιατί εδώ είναι συνηθισμένα τα πειράγματα», μου λέει η Δώρα Παπαδάκου, που θα τη συναντήσω λίγο αργότερα. Η Δώρα είναι στην εταιρεία επτά χρόνια. «Όταν τελικά έγινε πράξη, το χαρήκαμε όλοι πάρα πολύ. Μακάρι να μπορούσαν και άλλες εταιρείες να το κάνουν. Η αλήθεια είναι ότι περνάς ένα καλοκαίρι που πραγματικά μπορείς να χαλαρώσεις και παράλληλα να κάνεις και πιο ποιοτική δουλειά. Το είδα στον εαυτό μου αυτό. Έρχεσαι πολύ πιο ορεξάτος στο γραφείο».
Φυσικά δεν μειώθηκε ο μισθός των εργαζόμενων όταν εφαρμόστηκε το μέτρο. «Στην αρχή όλοι αυτό μας έλεγαν. Νόμιζαν ότι είχαμε μειώσει το μισθό, αλλά δεν ισχύει», μου λέει ο Γιώργος.
“Αυτό που κερδίζεις όταν ως εργοδότης δείξεις έναν καλό χαρακτήρα, είναι ότι στα δύσκολα οι εργαζόμενοι θα σου σταθούν περισσότερο. Σε μία εταιρεία που έχει πολύ κακή συμπεριφορά προς τους ανθρώπους, στα δύσκολα θα φύγουν τρέχοντας”
- Γιώργος Χατζηγεωργίου
«Βρέθηκαν άλλες εταιρείες να σας πουν “μα τι κάνετε, τους κακομαθαίνετε, χαλάτε την πιάτσα”;», ρωτάω, σχεδόν σίγουρη για την απάντηση που θα πάρω.
«Εννοείται πως βρέθηκε. Μεταξύ σοβαρού και αστείου, αλλά το είπαν», μου απαντάει ο Γιώργος Δημητρίου.
«Θεωρώ ότι επειδή έχουμε πάρα πολύ καλά παιδιά εδώ, τιμούν τη δουλειά τους έτσι και αλλιώς. Αυτό που νομίζω ότι κερδίζεις όταν ως εργοδότης δείξεις έναν καλό χαρακτήρα, είναι ότι στα δύσκολα οι εργαζόμενοι θα σου σταθούν περισσότερο. Σε μία εταιρεία που έχει πολύ κακή συμπεριφορά προς τους ανθρώπους, στα δύσκολα θα φύγουν τρέχοντας», συμπληρώνει ο Γιώργος Χατζηγεωργίου..
-Έχετε μετρήσει αποτελέσματα σε παραγωγικότητα και λοιπά μετά την εφαρμογή του τετραήμερου;
-Είναι πολύ δύσκολο να αξιολογηθεί αυτό. Αλλά να πω και την αλήθεια, δεν είχαμε ποτέ σκοπό να μετρήσουμε κάτι τέτοιο. Απλά θέλουμε να είναι οι άνθρωποι που δουλεύουν εδώ χαρούμενοι. Ένα πράγμα που μπορώ να πω σίγουρα είναι ότι έχει δώσει πολύ καλή δημοσιότητα. Ένα θετικό αποτέλεσμα μετά από αυτό ήταν ότι είχαμε πολύ περισσότερα βιογραφικά. Δεν ξέρω αν ήταν για τους σωστούς λόγους, αλλά προσμετράται στα θετικά.
-Σκέφτεστε να κάνετε το μέτρο του τετραήμερου μόνιμο; Μια εταιρεία στη Νέα Ζηλανδία το κάνει.
-Εγώ πιστεύω ότι κι εμείς μπορούμε να το κάνουμε, αλλά όχι ακόμη, γιατί δεν έχουμε αναπτυχθεί συμμετρικά. Για να γίνει αυτό πρέπει να είμαστε αρκετοί άνθρωποι στο κάθε τμήμα, ώστε να μην φαίνεται η διαφορά. Υπάρχουν και κάποιες πρακτικές δυσκολίες. Κάποιες ομάδες έχουν πιο operational ρόλο, σηκώνουν τηλέφωνα κτλ, ενώ οι προγραμματιστές είναι πιο εύκολο να φύγουν. Γι’ αυτό και την πρώτη χρονιά έγινε λίγο άνισα. Κάποια παιδιά, λόγω φόρτου και φύσης δουλειάς, δεν κατάφεραν να πάρουν όλες τις ημέρες εκείνο το διάστημα. Τις πήραν βέβαια μετά, αλλά χτύπησε πολύ άσχημα. Και σε εμάς, αλλά και στους ανθρώπους. Φέτος έγινε σωστά, για όλους ακριβώς το ίδιο. Και σήμερα θα μπορούσαν ενδεχομένως κάποιες ομάδες να έχουν μόνιμα το τετραήμερο, αλλά επειδή δεν μπορούν να το έχουν όλα τα τμήματα, δεν θα ήταν δίκαιο. Όταν γίνουμε ενδεχομένως 500 άνθρωποι και δεν έχουμε κανέναν investor που θα το ακούσει και θα πάθει τρία εγκεφαλικά, θα θέλαμε να το κάνουμε.
Όταν αναφέρει τον μέτοχο που θα μπορούσε να αντιδράσει, θυμάμαι που μου είχε πει νωρίτερα για την αντίδραση που συνάντησαν από τον τότε μέτοχο, όταν ήθελαν να φτιάξουν τα γραφεία. Τους είχε φανεί σπατάλη. «Αυτό είναι η διαφορά της παλιάς γενιάς με την καινούργια. Σιγά-σιγά όμως έβλεπαν ότι δεν έχουμε ζημιές και ότι γενικά δεν κάναμε σπατάλες, οπότε από κάποιο σημείο και μετά μας είχαν τυφλή εμπιστοσύνη. Νομίζω μάλιστα ότι μας είχαν και σαν παράδειγμα στο τέλος. Στις τελευταίες μας συζητήσεις φάνηκε ότι είχε αλλάξει και η δική τους αντίληψη για το πως συμπεριφέρεσαι στους εργαζόμενους».
Να πούμε εδώ ότι οι συνιδρυτές του Skroutz, πριν από λίγους μήνες, αγόρασαν το ποσοστό του μετόχου και απέκτησαν τον πλήρη έλεγχο της εταιρείας.
Πρωινό, μεσημεριανό, εκδρομές και benefits
Από τη συζήτηση καταλαβαίνω ότι η λογική των benefits (που τηρούνται) είναι κεντρική στη φιλοσοφία της εταιρείας για τους χαρούμενους εργαζόμενους.
Κάθε πρωί στις 9.30 θα είναι όλοι στην κουζίνα για να πάρουν το πρωινό τους. Εντελώς δωρεάν. Και για όποιον έχει ξεχάσει το ταπεράκι του, δεν χρειάζεται να παραγγείλει απ΄ έξω, γιατί το μενού έχει και μεσημεριανό, με μια μικρή συμμετοχή του εργαζόμενου.
«Σήμερα για παράδειγμα έχουμε κρέπες», μου λέει ο Γιώργος. Φυσικά στην κουζίνα υπάρχουν πάντα καφέδες και φρούτα για τις ενδιάμεσες λιγούρες.
Επίσης κάθε χρόνο πάνε μια διήμερη εκδρομή, όπου συμμετέχει όλη η εταιρεία. «Πέρσι πήγαμε στον Παρνασσό. Φέτος μάλλον θα πάμε καλοκαίρι γιατί δεν υπάρχουν πλέον χειμερινοί προορισμοί που να μας χωράνε», μου λέει ο Γιώργος.
«Έχουμε επίσης πάρα πολλές δραστηριότητες. Μαθήματα σκάκι, γυμναστική, ποδόσφαιρο, μπάσκετ, οργανώνουμε μπάρμπεκιου, χρηματοδότηση για συνέδρια (που είναι πολύ καλό team bonding), τρεις ημέρες έξτρα απουσίας το χρόνο χωρίς δικαιολογία, σαν personal day, οχτώ ημέρες έξτρα γονική άδεια και για τον πατέρα - το πρωί μου έλεγε ο Μάρκος ότι τον βοήθησε πάρα πολύ και γενικά θέλουμε να τις αυξήσουμε- ομαδικό πρόγραμμα ασφάλισης με πολλές παροχές για όλους, επιδότηση 150 ευρώ μηνιαίως ανά παιδί για τον παιδικό σταθμό, πέντε ημέρες το έτος εξ αποστάσεως εργασία», συμπληρώνει ο Γιώργος και πλέον θέλω να βάλω τα κλάματα.
-Εγώ πάντως θεωρώ ότι το καλύτερο benefit που μπορεί να έχει μία εταιρεία είναι να μην χρειάζεται να δουλεύεις παραπάνω από το ωράριο σου. Πλέον στην Αμερική έχουν πόλεμο με τα benefit, ποιος θα ακουστεί ότι έδωσε τα περισσότερα. Διάβασα μάλιστα για μια περίπτωση που δίνουν επίδομα κουρέματος σκύλου, 1600 δολάρια το χρόνο! Και καταλήγεις, σε αυτές τις εταιρείες, να πηγαίνεις το πρωί και να φεύγεις στις 12 το βράδυ.
-Και να μην προλαβαίνεις να δεις και τον σκύλο σου…
-Ε, ναι. Κι εδώ υπάρχει κόσμος που θα κάτσει παραπάνω, είμαστε μια εταιρεία που αν πέσουν πέντε server, δεν θα πει ο άλλος «εγώ πάω σπίτι μου». Αλλά στην καθημερινότητά μας δεν υπάρχει αυτή η απαίτηση.
Άλλωστε, είπαμε, θέλουν χαρούμενους εργαζόμενους. Και απ’ ότι είδα, το έχουν πετύχει.