Τα τελευταία σαράντα χρόνια ζήσαμε στον κόσμο και στην Ευρώπη κυρίως κοσμοϊστορικά γεγονότα: την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, το τέλος των ανελεύθερων ολοκληρωτικών καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού, την κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης, πρόσφατα το επιστέγασμα της Βρετανικής ιδιαιτερότητας σε σχέση με την ΕΕ, την οριστική έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου.
Η υγειονομική κρίση που έχει ενσκήψει σε παγκόσμιο επίπεδο, η ισχυρότερη από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, είναι μια πρωτόγνωρη απειλή για τα κράτη και τις κοινωνίες. Έρχεται να δημιουργήσει νέες ιεραρχήσεις στην κυβερνητική επάρκεια των κρατών, στην αποτελεσματικότητα τους, στο πως απαντήσεις από τα εθνικά κράτη αλλά και υπερεθνικές οντότητες όπως η ΕΕ, συμβάλλουν στην αντιμετώπιση προκλήσεων της διεθνούς κοινότητας.
Από την Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ της 23ης Απριλίου 2020, με τα ευρωπαϊκά κράτη να έχουν λάβει αυστηρά περιοριστικά μέτρα, κάποια εξ αυτών με καθυστερήσεις στον χρόνο εφαρμογής τους, η κοινοτική συγκρότηση, η πορεία της ΕΕ, επηρεάζεται με αργούς ρυθμούς και χαμηλές προσδοκίες. Η πανδημία συνιστά μια ακόμα απειλή που ξεπερνάει τα εθνικά σύνορα, όπως τα σύγχρονα οικονομικά προβλήματα, την τρομοκρατία, την περιβαλλοντική προστασία.
Απέναντι στην πανδημία που συνεχίζει να απειλεί την παγκόσμια κοινότητα, οι επιπτώσεις δεν είναι μόνον κοινωνικοοικονομικές, θνησιμότητας, ανταπόκρισης των δημοσίων δομών υγείας. Οι συνθήκες αυτές δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για την άνοδο του λαϊκισμού και του εθνικισμού, ριζοσπαστικοί λαϊκισμοί από την Αριστερά και την Δεξιά παρατάσσονται ξανά, επιδιώκοντας την ενίσχυση τους, απέναντι στις παγιωμένες αρχές της ευρωπαϊκής δημοκρατίας, των θεμελιωδών ελευθεριών, του κράτους δικαίου.
Η αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης, η λήψη μέτρων για την οικονομική ανάκαμψη, καθιστά αναγκαία την κοινή πολιτική δράση, την αλληλεγγύη, την συντονισμένη ενιαία βούληση, για να ξεπεράσουμε τις δοκιμασίες που συνιστούν μια απειλή για το σύνολο των κρατών και των κοινωνιών.
Κάθε δημοκρατική πολιτεία έλαβε τα δικά της μέτρα, όλες οι χώρες βίωσαν και βιώνουν σκληρές δοκιμασίες, ανθρώπινες ζωές χάθηκαν και χάνονται. Καθώς ο αγώνας όμως για την ζωή συνεχίζεται, οι προσπάθειες σε ευρωπαϊκό επίπεδο πρέπει να είναι πιο συντονισμένες.
Η επόμενη μέρα διαμορφώνει ένα νέο πλαίσιο για την ευρωπαϊκή ενότητα, η έκκληση του Ρομπέρ Σουμάν πριν από 70 χρόνια για να οικοδομήσουμε όλοι μαζί οι Ευρωπαίοι το κοινό μας μέλλον, επανέρχεται στην βάση της κοινής αλληλεγγύης, του αμοιβαίου ευρωπαϊκού συμφέροντος.,
Οι επάλληλες κρίσεις και η διάχυση του διακυβερνητισμού των Ευρωπαϊκών Συμβουλίων δεν βοηθούν την σημερινή ΕΕ, το μέλλον των κατοίκων της, ο Κοινοτικός Προϋπολογισμός δεν ανταποκρίνεται με την σημερινή του δομή στην αναγκαιότητα εμβάθυνσης της Ένωσης.
Αναζητώντας ξανά τις δυνατότητες του κοινού ευρωπαϊκού σπιτιού, η εξέλιξη αυτή δεν μπορεί παρά να προέλθει από την διατύπωση μιας νέας Ευρωπαϊκής Συνθήκης, που δεν θα είναι όμως προϊόν συμβιβασμών διακρατικού χαρακτήρα.
Η ΕΕ δεν είναι αμιγώς μια ένωση με πολιτικά, θεσμικά χαρακτηριστικά. Ο διακυβερνητισμός είναι έκδηλος και παρών μαζί με ένα μείγμα υπερεθνικής αναφοράς. Και όσοι εκφράζουν υστερόβουλο σκεπτικισμό ή αρνητισμό για τα πεπραγμένα κάθε Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, μειώνουν και την αξία, την σημασία, των διπλωματικών υποστηρίξεων, αναφορών και συμπερασμάτων, όπως γίνεται συχνά και για την Τουρκία.
Η αλλαγή στάσης της ΕΕ είναι μια διαρκής και διατηρήσιμη πολιτική, ναι, μέσα από συμβιβασμούς, που το διακρατικό/διακυβερνητικό δεν λειτουργεί με γνώμονα την πιο αποφασιστική Ευρώπη, που δεν είναι ακόμα πολιτική ένωση
Η έκφραση του ευρωπαϊσμού, των αρχών και των αξιών των πρώτων ενοποιητικών κειμένων, ήταν η απάντηση συνειδητοποιημένων προς την ειρήνη Ευρωπαίων που έζησαν την φρίκη των δυο παγκοσμίων πολέμων. Η απάντηση της αλληλεγγύης απέναντι στην οδύνη που προκάλεσε ο εθνικισμός, αλλά και στην ανάδυση του ολοκληρωτισμού του υπαρκτού σοσιαλισμού που διαμοίρασε δια της βίας την Ευρώπη, στερώντας από το ανατολικό τμήμα της την ελευθερία του λόγου, τον πολιτικό πλουραλισμό, την δημοκρατία.
Η σχηματοποίηση του ζωτικού ρόλου της ΕΕ, της υπερεθνικότητας και της ομοσπονδιακής προοπτικής, με ενίσχυση της δημοκρατίας και των θεσμικών διαδικασιών αποκτά ξανά στοιχεία αναγκαιότητας, κατεύθυνση που συνιστά την μοναδική πολιτική πρόταση για την αντιμετώπιση των κοινών προβλημάτων, αντιμετωπίζοντας τις δυνάμεις της εθνικής οπισθοδρόμησης, των διαιρέσεων, που επιδιώκουν της αποδόμηση του ενοποιητικού σχεδίου.