Οι διεθνείς εξελίξεις των τελευταίων ετών και οι κρίσεις με τους γείτονες ήταν αρκετές, ώστε η χώρα να αναθεωρήσει την στάση και τις απόψεις της για την Εθνική Άμυνα- Ασφάλεια και για την εξωτερική της πολιτική. Η Ελλάδα έχει ξυπνήσει από τον λήθαργο και έχει αρχίσει να εργάζεται, ώστε να γίνει «παίκτης» και να σταματήσει να είναι θεατής των εξελίξεων στην περιοχή της.
Στον τομέα της Άμυνας ο εκσυγχρονισμός, η αγορά νέων και η αντικατάσταση παλαιών οπλικών συστημάτων δίνει στις Ένοπλες Δυνάμεις το πλεονέκτημα τόσο σε τεχνολογικό όσο και σε τακτικό επίπεδο. Επίσης, η συμμετοχή ελληνικών εταιριών στα εξοπλιστικά προγράμματα προσφέρει τη δυνατότητα στην εγχώρια αμυντική βιομηχανία να βρει νέες αγορές, να εξοικειωθεί με νέες τεχνολογίες και ν’ αναπτύξει νέα προϊόντα. Επιπλέον, η συμμετοχή και η διοργάνωση ασκήσεων με συμμαχικές δυνάμεις συμβάλλει στην καλύτερη προετοιμασία των στελεχών των ΕΔ, ώστε ν’ αντιμετωπίσουν κάθε πρόκληση. Αυτό το απέδειξαν και με την επιτυχημένη επιχείρηση απομάκρυνσης Ελλήνων και ξένων πολιτών από το Σουδάν.
Η υπογραφή σειράς Συμφωνιών με μια σειρά κρατών δείχνει ότι η Ελλάδα θεωρείται ισχυρή χώρα και αξιόπιστος σύμμαχος και εταίρος, για την αντιμετώπιση κοινών και νέων κινδύνων. Οι συμφωνίες με τις ΗΠΑ, τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι μια επιβεβαίωση των καλών σχέσεων της χώρας με τους παραδοσιακούς συμμάχους και εταίρους. Η συμφωνία με τις ΗΠΑ θα συμβάλει και στην αναβάθμιση εγκαταστάσεων σε βάσεις που σταθμεύουν ή χρησιμοποιούν κατά διαστήματα οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις, όπως Σούδα, Αλεξανδρούπολη και Λάρισα [1]. Η συμφωνία με την Γαλλία είναι σημαντική, γιατί αναβαθμίζει τις διμερείς σχέσεις Ελλάδας-Γαλλίας σε στρατηγικό επίπεδο και αναφέρεται στην παροχή βοήθειας, εάν κάποιο από τα δύο μέρη δεχθεί ένοπλη επίθεση [2]. Ίδια πρόβλεψη υπάρχει και στην αμυντική συμφωνία με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα [3].
Από την άλλη πλευρά, οι συμφωνίες με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία δείχνουν ότι η Ελλάδα δεν είναι επικεντρωμένη στον γεωγραφικό της χώρο, αλλά επιδιώκει να συνεργαστεί και με χώρες της ευρύτερης περιφέρειάς της. Οι συνεργασίες αυτές έχουν ως στόχο να καταστεί η Ελλάδα συνδετικός κρίκος μεταξύ Ευρώπης και Μέσης Ανατολής [4].
Η υπογραφή συμφωνίας για την οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με την Ιταλία τον Νοέμβριο του 2020 είναι ένα ακόμα σημαντικό γεγονός. Με την συμφωνία αυτή έκλεισε μια εκκρεμότητα 40 και πλέον ετών και βοήθησε στην επανέναρξη των συνομιλιών με την Αλβανία για την οριοθέτηση ΑΟΖ. Μέχρι στιγμής δεν έχει σημειωθεί ιδιαίτερη πρόοδος, αλλά φαίνεται ότι οι δύο χώρες θα παραπέμψουν το θέμα στην Χάγη με συνυποσχετικό [5 & 6 ]. Μετά την Ιταλία ακολούθησε και η μερική οριοθέτηση με την Αίγυπτο. Μια κίνηση που αποτέλεσε και «απάντηση» στο Τουρκολιβυκό μνημόνιο, το οποίο στηρίζεται στις παράλογες αξιώσεις της Άγκυρας στην ανατολική Μεσόγειο [7].
Ο οριοθετήσεις ΑΟΖ συνέβαλαν και στην έναρξη των διαδικασιών για έρευνες στο Ιόνιο και νοτίως της Κρήτης για φυσικό αέριο και πετρέλαιο. Τα πρώτα αποτελέσματα δίνουν ελπίδες στους αναλυτές, οι οποίοι εκτιμούν ότι τα κοιτάσματα θα είναι μεγάλα. Ωστόσο, χρειάζεται να γίνουν και οι δοκιμαστικές γεωτρήσεις, για να πούμε με βεβαιότητα ότι η Ελλάδα έχει εμπορικά εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα.
Η επίσπευση των διαδικασιών για έρευνα και εκμετάλλευση των κοιτασμάτων ήταν και αποτέλεσμα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έφερε στην επιφάνεια το πρόβλημα της εξάρτησης πολλών ευρωπαϊκών κρατών από το ρωσικό φυσικό αέριο και τους κινδύνους που είχε για την Ευρώπη σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο. Έτσι, η ύπαρξη εμπορικά εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου στην Ελλάδα θα συμβάλει και στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Αυτό θ’ αναβαθμίσει την θέση της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην περιφέρειά μας γενικότερα.
Οι δράσεις της εξωτερικής μας πολιτικής τα τελευταία χρόνια είναι αποτέλεσμα των αλλαγών που έχουν συντελεστεί τόσο σε περιφερειακό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα τελευταία χρόνια η ισορροπία δυνάμεων στο διεθνές σύστημα έχει αλλάξει και συνεχώς μεταβάλλεται. Ο κόσμος έπαψε να είναι διπολικός και επικεντρωμένος στη Δύση. Νέοι πόλοι ισχύος εμφανίζονται και περιοχές που στο παρελθόν ήταν «ξεχασμένες» έρχονται στην επιφάνεια ως επίκεντρα νέων ανταγωνισμών ισχύος.
Η Ελλάδα, μέσα στο μεταβαλλόμενο διεθνές σύστημα και έχοντας αντιμετωπίσει επιτυχώς μια σειρά κρίσεων, δείχνει ότι θέλει ν’ αναλάβει νέους ρόλους και αρμοδιότητες και ν’ ακολουθήσει μια πιο αυτόνομη πορεία. Αυτό, βέβαια, δεν γίνεται από την μια μέσα στην άλλη. Χρειάζεται σχεδιασμός σε βάθος χρόνου και ισχυρή οικονομική βάση. Πάντως, μετά από μια δεκαετή οικονομική κρίση που μάς οδήγησε σε εσωστρέφεια, έχουμε κάνει καλή αρχή. Το ζήτημα είναι να συνεχίσουμε σ’ αυτόν τον δρόμο και να μην επαναπαυθούμε.