Σε μια δύσκολη γεωπολιτική συγκυρία και μόλις δύο χρόνια μετά το Qatargate πραγματοποιείται σήμερα (16 Οκτωβρίου) η πρώτη σύνοδος κορυφής μεταξύ των ηγετών της ΕΕ και των χωρών του Συμβουλίου Συνεργασίας του Περσικού Κόλπου στις Βρυξέλλες. Η Μέση Ανατολή και η Ουκρανία αναμένεται να απασχολήσουν, όπως επίσης και η ανάγκη της Ένωσης για ενεργειακή στήριξη δεδομένου ότι από το 2020, οι εισαγωγές καυσίμων από τις χώρες του Κόλπου έχουν υπερτριπλασιαστεί, λόγω της απότομης μετατόπισης στις πηγές εφοδιασμού της ΕΕ, η οποία οφείλεται στον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.
Παράξενες εμφανίσεις
Στη σύνοδο θα συμπροεδρεύσουν ο απερχόμενος Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ και ο Εμίρης του Κατάρα, ο Σεϊχης Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ-Θάνι. Ωστόσο αίσθηση έχει προκαλέσει η συμμετοχή του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, του Διαδόχου του θρόνου και πρωθυπουργού της Σαουδικής Αραβίας, ο οποίος φέρεται να ήταν εκείνος που είχε δώσει την εντολή για τη δολοφονία και τον διαμελισμό του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι το 2018 στο προξενείο της χώρας στην Κωνσταντινούπουλη. Η παρουσία του Μπιν Σαλμάν σύμφωνα με αναλυτές είναι μέρος των προσπαθειών της Σαουδικής Αραβίας να αποκαταστήσει την εικόνα της στην παγκόσμια σκηνή,
Η συμμετοχή του Σαλμάν είναι μια επιτυχία του Σαρλς Μισέλ ο οποίος το καλοκαίρι που μας πέρασε επισκέφθηκε τη Σαουδική Αραβία και πρωτοστάτησε για τη διενέργεια της Συνόδου καθώς όπως λέγεται ήθελε να αφήσει μια παρακαταθήκη πριν από την αποχώρησή του από το Συμβούλιο, τη θέση του οποίου θα πάρει ο Πορτογάλος Αντόνιο Κόστα.
Τα φανερά θέματα προς συζήτηση
Τα κράτη μέλη του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου είναι το Μπαχρέιν, το Κουβέιτ, το Ομάν, το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. H συμφωνία συνεργασίας με την ΕΕ υπεγράφη το 1989 και η σημερινή σύνοδος κορυφής είναι η πρώτη που λαμβάνει χώρα. Όπως αναφέρει το Συμβούλιο στην ανακοίνωσή του αποτελεί ευκαιρία για την ΕΕ να αναπτύξει στενότερη εταιρική σχέση με τα κράτη μέλη του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου που είναι γεωστρατηγικοί εταίροι σε μια δύσκολη γεωπολιτική συγκυρία.
Τα κύρια θέματα προς συζήτηση είναι η περαιτέρω συνεργασία όσον αφορά:
κοινές βασικές παγκόσμιες προκλήσεις
οικονομική συνεργασία, που περιλαμβάνει το εμπόριο και τις επενδύσεις
ενέργεια
βιωσιμότητα και κλίμα
συνδεσιμότητα
επαφές μεταξύ των λαών
Τα αγκάθια: Μέση Ανατολή και Ουκρανία
Όμως ένας από τους βασικούς στόχους της ΕΕ για τη συνάντηση με τα έξι αραβικά κράτη είναι ότι αναγνωρίζει πως η περιοχή του Κόλπου βρίσκεται στο σταυροδρόμι μεταξύ Ασίας, Ευρώπης και Αφρικής, όπως τονίζουν διάφορες πηγές και τα κράτη του Κόλπου μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο σε πολλές από τις σημερινές κρίσεις.
Έτσι τη συνάντηση είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα μονοπωλήσει η κρίση στη Μέση Ανατολή, το ενδεχόμενο επίθεσης του Ισραήλ στο Ιράν και οι δυνατόττες αποτροπής μιας διάχυσης του πολέμου στην ευρύτερη περιοχή. Όμως πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι στα κράτη του Κόλπου η άποψη για το Ισραήλ διαφέρει αρκετά από αυτή των περισσότερων κρατών μελών της ΕΕ.
Επιπλέον, εκτός από τη Μέση Ανατολή αναμένεται να τεθεί και το ζήτημα της Ουκρανίας όπου και πάλι οι χώρες του Κόλπου είναι εγγύτερα με τις θέσεις της Ρωσίας αντί της κυρίαρχης δυτικής προσέγγισης.
Δεν είναι τυχαίο που τα δύο μέρη δεν έχουν συμφωνήσει σε μια κοινή δήλωση καθώς σύμφωνα με πληροφορίες η ΕΕ θέλει μια αυστηρή τοποθέτηση σε σχέση με τη Ρωσία και υπέρ της Ουκρανίας.
Συμφωνία μπορεί να υπάρξει σε ό,τι αφορά τη Μέση Ανατολή και το Παλαιστινιακό ζήτημα καθώς και τα δύο μέρη συμφωνούν στη δημιουργία Παλαιστινιακού κράτους, τη λύση δηλαδή των δύο κρατών, αλλά και την ανάγκη κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα.
Ο φόβος γενικευμένου πολέμου στη Μέση Ανατολή τρομάζει τους πάντες και περισσότερο την ΕΕ η οποία βλέπει μεταξύ άλλων ένα νέο ξέσπασμα μεταναστευτικών ροών και ελπίζει να προλάβει τα χειρότερα.
Ενεργειακό, εμπόριο και βίζες
Ένα ακόμη αγκάθι στις σχέσεις των δύο οντοτήτων θα μπορούσε να είναι το ενεργειακό – περιβαλλοντικό δεδομένου ότι οι χώρες του Κόλπου είναι κυρίαρχοι εξαγωγείς πετρελαίου και φυσικού αερίου ενώ η ΕΕ έχει θέσει ξεκάθαρους στόχους για την πράσινη μετάβαση.
Ωστόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος των χωρών του Κόλπου, με 170 δισ. ευρώ σε εμπορικές συναλλαγές το 2023. Το 2023, οι εισαγωγές ορυκτών καυσίμων αποτελούσαν πάνω από το 75% των εισαγωγών της ΕΕ από τις χώρες του Κόλπου σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Σύμφωνα με την ίδια πηγή από το 2020, οι εισαγωγές καυσίμων έχουν υπερτριπλασιαστεί, λόγω της απότομης μετατόπισης στις πηγές εφοδιασμού της ΕΕ, η οποία οφείλεται στον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.
Η βαρύτητα της όποια κοινής ανακοίνωσης μπορεί να εξαρτηθεί από τις παραχωρήσεις που είναι διατεθιμένη να κάνει η ΕΕ καθώς οι χώρες του Κόλπου εδώ και καιρό ζητούν απελευθέρωση της βίζας για τους πολίτες τους, ενώ οι 27 χώρες μέλη της ΕΕ επιδιώκουν να θέσουν και πάλι σε τροχιά τους οικονομικούς τους δεσμούς με τις έξι χώρες του Κόλπου καθώς οι συζητήσεις για τη σύναψη συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου που ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1990, εξακολουθούν να είναι ανενεργές.