Το σημαντικό αποτύπωμα της διαδρομής που ακολούθησε η πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης από την 10ετία του ΄50 μέχρι τις ημέρες μας, καθορίζεται μέσα από συγκεκριμένες ημερομηνίες-ορόσημα, που έχουν κάθε μία την δική τους συμβολή στο πως έχουν διαμορφωθεί σε αυτές τις δεκαετίες οι πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές παράμετροι που την έχουν επηρεάσει. Είναι η ευρωπαϊκή ήπειρος, που έχοντας βιώσει δυο καταστροφικούς παγκοσμίους πολέμους, αναζήτησε την σύνδεση και πορεία των ευρωπαϊκών εθνικών κρατών μέσα από μια κοινή μοίρα, ένα κοινό πεπρωμένο.
Σε μια Ευρώπη, που είχε μόλις εξέλθει καθημαγμένη από τον τελευταίο καταστροφικό πόλεμο, από τα δεινά που προκάλεσε ο εθνικοσοσιαλισμός, μπήκαν τα θεμέλια για την δημιουργία της ενωμένης Ευρώπης, για την αναγέννηση του ευρωπαϊκού χώρου μέσα από την συνεργασία και την ειρηνική συνύπαρξη. Είναι αυτή η κοινή βούληση που οδήγησε το Βέλγιο, την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Δυτικής Γερμανίας, την Γαλλία, την Ιταλία, το Λουξεμβούργο, την Ολλανδία στην υπογραφή στις 25 Μαρτίου του 1957, της Συνθήκης της Ρώμης. Έχοντας προηγηθεί το 1951 η υπογραφή της Συνθήκης των Παρισίων, με την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, έχοντας μεσολαβήσει η απόρριψη στην Γαλλική Εθνοσυνέλευση το 1954, του προωθημένου σχεδίου της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Κοινότητας. Η Συνθήκη της Ρώμης δημιούργησε το πλαίσιο για την λειτουργίας μιας Κοινής Αγοράς η βάση της οποίας λειτουργεί στην τελωνειακή ένωση των έξι ιδρυτικών κρατών.
Λίγα χρόνια μετά το τέλος του πολέμου, με τις ευρωπαϊκές χώρες να προσπαθούν να αναστηλωθούν μέσα από τα ερείπια και τις καταστροφές, η υπόθεση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης αποτελεί μια διαρκή προσπάθεια, με πρώτο στάδιο αυτής την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης, ιδρύοντας την ΕΟΚ, το πρώτο θεσμικό κείμενο που θα οδηγούσε τρείς δεκαετίες μετά, στην Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι δεσμεύσεις που ανέλαβαν τα έξι ιδρυτικά κράτη-μέλη, για την σταδιακή κατάργηση των δασμών μέσα στον γεωγραφικό χώρο αυτής της κοινής αγοράς, την ενίσχυση του ελεύθερου εμπορίου μεταξύ τους, διαμόρφωσε μια ενιαία πολιτική εισαγωγικών δασμών για όλα τα εμπορεύματα που εισάγονται στην ευρωπαϊκή κοινή αγορά από τρίτες χώρες. Παράλληλα, δημιούργησε τις βάσεις για την ελεύθερη κυκλοφορία εμπορευμάτων, προσώπων, υπηρεσιών και κεφαλαίων, θεμελιώδεις ελευθερίες που έγιναν ένας εκ των βασικών πυλώνων της ευρωπαϊκής οικοδόμησης.
Το θαύμα της οικονομικής αναδιοργάνωσης της Ευρώπης στις δεκαετίες του ’60 και του ’70 βασίστηκε και στην εμβληματική Κοινή Αγροτική Πολιτική, που από τότε αποτελεί την πιο γνήσια κοινοτική πολιτική στην οποία κατευθύνονταν ένα πολύ μεγάλο ποσοστό από τον κοινοτικό προϋπολογισμό, με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τις τοπικές αναπτυξιακές δυνατότητες.
Αυτό που κόμισε η υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης, ήταν διαρκή εξελικτικά προγράμματα για τις φτωχότερες περιοχές της Κοινότητας/Ένωσης, δημιούργησε εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας, έβαλε τα θεμέλια για την Κοινωνική Ευρώπη, για την ισότητα των αμοιβών μεταξύ ανδρών και γυναικών. Σε αυτά τα 67 έτη η αρχική Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα διευρύνθηκε τόσο ως προς τα κράτη-μέλη που την αποτελούν και ως προς τα εκατομμύρια των πολιτών της. Η Συνθήκη της Ρώμης και τα πρώτα αρχικά επιτεύγματα, οδήγησαν και άλλες χώρες να αιτηθούν την εθελούσια συμμετοχή τους σε αυτό το υπερεθνικό εγχείρημα ενοποίησης. Η Συνθήκη για την ΕΕ, που υιοθετήθηκε και υπογράφηκε στην πόλη Μάαστριχτ της Ολλανδίας το 1992, ενίσχυσε την ευρύτητα των τεσσάρων θεμελιωδών ελευθεριών, με τον χώρο Σένγκεν να καταργεί τα εσωτερικά σύνορα.
Δέκα χρόνια μετά το Μάαστριχτ, η διαμόρφωση της οικονομικής ενοποίησης ενισχύθηκε από την παρουσίαση του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος το 2002, ενώ οι νέες παγκόσμιες προκλήσεις και κίνδυνοι, επιβάλλουν στην ΕΕ να διαμορφώνει ενιαία φωνή, να επιδιώκει βήμα προς βήμα νέες πολιτικές στους κρίσιμους τομείς της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας.
Μέσα σε αυτά τα 67 έτη ειρήνης και συνεργασίας, η Ευρώπη πορεύεται αντιμέτωπη με νέες, διαφορετικές προκλήσεις. Προκλήσεις γεωπολιτικές, οικονομικές και νομισματικές, περιφερειακές, περιβαλλοντικές, κοινωνικές. Και σε αυτές τις νέες προκλήσεις, η Ευρώπη καλείται να βρεί απαντήσεις, λύσεις πάνω στα κοινά προβλήματα που απασχολούν τις χώρες μας, επι της ουσίας την ευκαιρία που αναζητείται για να αναζωπυρωθεί η αισιοδοξία της αρχιτεκτονικής της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Αυτό το οποίο μας καθορίζει σήμερα, με πίστη στο πνεύμα των αναφορών της Συνθήκης της Ρώμης, είναι κάτι πολύ περισσότερο και βαθύτερο από μια κοινή αγορά και ένα ενιαίο νόμισμα. Έχουμε μπροστά μας μια ιστορική συγκυρία, για μια νέα επανεκκίνηση. Η υπογραφή της ιδρυτικής Συνθήκης της Ρώμης είναι ένα μοναδικό momentum για ένα νέο κοινοτικό προσδιορισμό που θα διαμορφώσει μια νέα εγγύτητα της Ευρώπης με τους πολίτες της. Έναν προσδιορισμό με περισσότερα κοινά σχέδια και προγράμματα, για μια Ευρώπη καλύτερη, περισσότερη, που θα ενδυναμώνεται από την ενότητα της.