Όλοι μας θέλουμε περισσότερη Υγεία.
Η δυσκολία είναι ότι όσα χρήματα και να έχουμε δεν θα φτάνουν, γιατί πάντα θα θέλουμε ακόμη περισσότερη Υγεία. Όσο περισσότερο μεγαλώνει το προσδόκιμο ζωής μας, είναι προφανές πως θα αυξανονται και οι ανάγκες μας για διατηρηση της ποιότητας ζωής μέσα από υπηρεσίες Υγείας.
Είναι εξαιρετικά θετικά τα νέα της ψήφισης ενός αυξημένου προϋπολογισμού της Υγείας, αλλά και η συμβολή ενός επιπλέον προϋπολογισμού από το Ταμείο ανάκαμψης που θα μπορέσουν να αποτελέσουν μια μεγάλη ένεση οικονομικής ανακούφισης. Στο πανελλήνιο Συνέδριο Οικονομικών και πολιτικών Υγείας την προηγούμενη εβδομάδα, παρακολουθήσαμε μια σειρά εξαγγελιών για την διάθεση αρκετών εκατομμυρίων στην Υγεία: Κονδύλια στην πρόληψη με το πρόγραμμα «Δοξιάδη», στην αναβάθμιση των Κέντρων Υγείας, αυξήσεις της αποζημίωσης των αναισθησιολογων, ιατρών στις ΜΕΘ και προσωπικών γιατρών στην πρωτοβάθμια, στην αναδιοργάνωση του ΕΟΠΥΥ και μια προσπάθεια για εξορθολογισμό του clawback και ενσίσχυσης των κλινικο-εργαστηριακών εξετάσεων.
O ξεχωριστός προϋπολογισμός για την ψηφιοποίηση της Υγείας θεωρώ προσωπικά ότι είναι μια σημαντική δικλείδα ασφαλείας για την βιωσιμότητα του συστήματος αν αξιοποιηθεί στοχευμένα, καθώς είναι μια επένδυση στην τεχνολογία μέσω της οποίας μπορούμε με λιγότερο κόπο και πόρους να παράγουμε μεγαλύτερο, θετικό αποτέλεσμα.
Ωστόσο θα τομολούσα να πω, πως όσο και να αυξηθεί ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Υγείας, ποτέ δεν θα αρκεί.
Η βιωσιμότητα και η ανθεκτικότητα των συστημάτων Υγείας, είναι ένα από τα ζητούμενα που μας απασχολούν όλους. Δεν αρκεί να αυξάνεις τα χρήματα, αν δεν τα ξοδεύεις σοφά, δίκαια , δημοκρατικά και αποδοτικά. Αυτός είναι και ο βασικός άξονας που πραγματεύεται το Πανελλήνιο Συνέδριο για τα Οικονομικά και τις Πολιτικές της Υγείας 2022 που ολοκληρώθηκε την περασμένη εβδομάδα, με την συμμετοχή από πλήθος καθηγητών και Stakeholders.
Είναι ένας ετήσιος θεσμός όπου παρουσιάζονται εκτός των άλλων, νέα ευρήματα από έρευνες ώστε να συζητηθούν τάσεις, να εκφραστούν προβληματισμοί αλλά και χρήσιμα συμπεράσματα για την επόμενη μέρα της Υγείας.
Ήταν και δική μου χαρά, να διατυπώσω κάποιες σκέψεις εκπροσωπώντας την «Ένωση Ασθενων Ελλάδος» συμμετέχοντας στο πάνελ συζήτησης μαζί με αγαπημένους καθηγητές. Με μια διαφορετική προσέγγιση - αυτην της οπτικής των πολιτών, τοι οποίοι δεν έχουν την συνεχή εμπειρία με το σύστημα περίθαλψης όπως εμείς οι χρόνιοι ασθενείς. Δεδομένου όμως ότι είναι οι πληρωτές του συστήματος υγείας, έχουν δικαίωμα να συμμετέχουν στην χάραξη πολιτικής Υγείας.
Το ζητούμενο λοιπόν που παρουσίασα με την σειρά μου στο συνέδριο και αφορά τον κάθε πολίτη σχετικά με τα οικονομικά της Υγείας, είναι ότι πέραν της βιωσιμότητας μας νοιάζει να τα μοιράζουμε τους πεπερασμένους πόρους της Υγείας δημοκρατικά και δίκαια. Στην εποχή που περνάμε στο Digital Health ολοένα και περισσότερο, προκύπτουν προκλήσεις που θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν ώστε να αξιοποιήσουμε αυτήν την μεγάλη ευκαιρία.
Η περίοδος της πανδημίας ανέδειξε κάποια σημεία τα οποία θα κληθούμε να επιλύσουμε στην ψηφιακή Υγεία.
Για παράδειγμα, οι ασθενείς με αναπνευστικά νοσήματα χρειάζεται να κάνουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα σπιρομέτρηση. Η συγκεκριμένη εξέταση γίνεται σε ένα μηχάνημα το οποίο μετράει την χωρητικότητα του πνεύμονα αλλά και την ευρύτερη αναπνευστική μας λειτουργία. Όταν μοιράσαμε ατομικά σπιρόμετρα τσέπης (Pocket health devices) σε ασθενείς μας, διαπιστώσαμε ότι προέκυψαν εμπόδια στην χρήση τους.
Το πρώτο ήταν ότι οι ασθενείς δεν ήταν εξοικειωμένοι με την χρήση μιας ιατροτεχνολογικής συσκευής. Έπρεπε κάποιος να τους δείξει πως λειτουργεί, πως συνδέεται με το smartphone - όσοι απο αυτούς είχαν. Στην συνέχεια παρότι διάβαζαν διάφορα αποτελέσματα και μετρήσεις, δεν ήξεραν ποιά η σημασία του αναφορικά με την δική τους πάθηση και λειτουργία. Είναι καλό το ποσοστό λειτουργίας 67%FEV1 η καλύτερος δείκτης η FEC; Όταν εξηγήσαμε τι ακριβώς σημαίνουν, προέκυψε ένα ακόμη ερώτημα. Ποιο από αυτά τα νούμερα ήταν φυσιολογικό και θα μας αρκούσε η απάντηση από ένα έξυπνο ρο-μποτάκι που έδινε τις πρώτες οδηγίες και πότε ήταν ανησυχητικό, ώστε να κλεισουμε άμεσα ραντεβού με τον γιατρό μας;
Για να μπορέσουν λοιπόν οι πολίτες / ασθενείς να ωφεληθούν από την ψηφιακή Υγεία, την τηλεϊατρική θα πρέπει να είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι. Θα πρέπει προηγουμένως να επενδύσουμε στην εγγραμματοσύνη Υγείας, στην τεχνολογική εγγραμματοσύνη και στην ευρύτερη ενδυνάμωση τους σε σχέση με την κριτική τους ικανότητα για καλύτερες αποφάσεις που αφορούν την Υγεία τους καθώς και ενημέρωση των δικαιώματων τους για την ευκολότερη περιήγηση στο σύστημα περίθαλψης.
Η μεγαλύτερη όμως πρόκληση προκύπτει από τα διαφορετικά χαρακτηριστικά και συμπεριφορές των ασθενών, ως χρήστες των ψηφιακών εφαρμογών.
Για παράδειγμα, διαφορετικό επίπεδο εξοικείωσης μια μια τεχνολογική συσκευή έχει έχει ένας ενήλικος ασθενής με διαβήτη με εμπειρία στα health devices που παιζει το smartphone στα δάχτυλα, σε σχέση με έναν 60 χρονο ΧΑΠ-ίτη με κινητό Nokia ή ένα παιδί με σπάνια πάθηση που ο χειριστής της συσκευής είναι πιθανότητα η μητέρα ή ο πατέρας του.
Οι διαφορετικές ανάγκες που υπάρχουν σε διαφορετικές θεραπευτικές κατηγορίες αλλά και η προϋπάρχουσα εμπειρία παίζουν ρόλο στην αποτελεσματική χρήση των συσκευών. Η μετάφραση των λειτουργιών στην συσκευή με τις κατάλληλες απλές και κατανοητές λέξεις στην γλώσσα του κάθε χρήστη, είναι ένα ακόμη εμπόδιο το οποίο θα πρέπει να έχει προβλεφθεί.
Η εξασφάλιση του χρόνου του θεράποντα ιατρού ώστε να μπορεί να ανταπεξέρχεται σε συνεχόμενες εξετάσεις που μπορεί να στέλνει πλέον ο ασθενής με το πάτημα ενος κουμπιού είναι παράγοντες οι οποίοι πολλές φορές προκύπτουν από την χρήση και δεν μπορουν να προβλεφθούν.
Όταν όμως οι ασθενείς συμμετέχουν από την αρχή του σχεδιασμού μιας συσκευής ή εφαρμογής μέσω της συμμετοχικής διαδικασίας σχεδιασμού design thinking, τότε μπορούν έγκαιρα να εντοπιστούν πιθανές αστοχίες ώστε να προκύψει μια πραγματικά καινοτόμα υπηρεσία ή συσκευή που εξυπηρετεί τις διαφορετικές ανάγκες κάθε χρήστη.
Έτσι λοιπόν η επένδυση στην εκπαίδευση των πολιτών και χρονίως ασθενών στην ψηφιακή εγγραμματοσύνη, στις βασικές αρχές που διέπουν τα συστήματα περίθαλψης, με βασικές γνώσεις σχετικά με το φάρμακο και την υγεία θα μας δώσει μια καλή βάση ώστε να μιλάμε την ίδια γλώσσα. Η ενδυνάμωση των ασθενών με την ενημέρωση των δικαιωμάτων τους, θα τους βοηθήσει στις συναλλαγές τους με το συστημα περιθαλψης, εξασφαλίζοντας τους το δικαίωμα στην Υγεία. Η συμμετοχή των εκπροσωπών ασθενών στην χάραξη πολιτικής Υγείας εξασφαλίζει την δημοκρατικότερη διανομή των πεπερασμένων πόρων του συστήματος Υγείας.
Η δημιουργία ενός ικανού αριθμού από patient experts, ανά θεματική στον χώρο της Υγείας και η συμμετοχή ως συν σχεδιαστές μέσω των αρχών του design thinking στον ψηφιακό μετασχηματισμό μπορούν να αποτελέσουν τον εγγυητή, για περισσότερη δικαιοσύνη στην Υγεία για κάθε πολίτη.