Οι επικείμενες ευρωεκλογές αναμένεται να αποτελέσουν άλλη μία από τις πολλές «κρίσιμες» στροφές στις πολιτικές εξελίξεις των τελευταίων ετών. Σε πρώτη ανάγνωση, για άλλη μία φορά, οι Ευρωπαίοι πολίτες μοιάζουν να μην έχουν συνειδητοποιήσει ή να μη γνωρίζουν ακόμη ότι έχουμε ευρωεκλογές φέτος. Αυτό από μόνο του είναι σοβαρό πρόβλημα για την ποιότητα και το βάθος των ευρωπαϊκών δημοκρατιών.
Παράλληλα, όμως, οι πολυεπίπεδες και επάλληλες κρίσεις δεν άφησαν χώρο για μία αμιγώς ευρωπαϊκή συζήτηση. Αυτό δεν συμβαίνει για πρώτη φορά. Τα σημαντικά περιφερειακά γεγονότα κινδυνεύουν όμως και πάλι να μην αφήσουν χώρο για επιλογή κατάλληλων υποψηφίων ως εκπροσώπων των Ευρωπαίων πολιτών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Σταθερό πρόβλημα η πιθανή επιλογή από τα κόμματα συγκεκριμένων προσώπων με κριτήρια «περιτυλίγματος» και δημοσιότητας. Όπως θα λέγαμε σε… απλά «ελληνικά», celebrities.
Για το λόγο αυτό έχει αξία μία εσωτερική κοινωνική συζήτηση που θα έπρεπε να είχε ήδη αρχίσει γύρω από τα θέματα αυτά, σε κάθε κράτος μέλος και εν προκειμένω στην Ελλάδα.
Πριν απ’ όλα, όμως, πρέπει να υπογραμμισθεί η διεθνής συγκυρία στην οποία λαμβάνουν χώρα ευρωεκλογές του 2024. Μία συγκυρία πολέμου και περιφερειακής ανασφάλειας.
Αν κάποιος επιθυμούσε να σταχυολογήσει τις δύο μεγαλύτερες προκλήσεις με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπη αυτή τη στιγμή η Ευρώπη – και η Δύση ευρύτερα – αυτές είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία και η διαρκώς σοβούσα μεταναστευτική κρίση.
Ο μεν πόλεμος μετρά ήδη δύο χρόνια. Είναι χρόνια σκληρής δοκιμασίας για τον ουκρανικό λαό απέναντι στην ολοκληρωτική επίθεση της Ρωσίας του Βλαντιμίρ Πούτιν. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι για κάθε Έλληνα και Ευρωπαίο δημοκράτη η εθνική μάχη της Ουκρανίας είναι μία μάχη του ελεύθερου κόσμου απέναντι στον ολοκληρωτισμό. Μία μάχη υπεράσπισης του κράτους δικαίου στην πράξη και όχι στα λόγια απέναντι στην αναθεωρητική αντίληψη της ιστορίας. Αντίληψη η οποία προωθεί τη διά της βίας επιβολή της αλλαγής των συνόρων, τις μετακινήσεις πληθυσμών, τη «φινλανδοποίηση» γειτονικών κρατών και εν τέλει τον εξανδραποδισμό όποιου αλλόφυλου «ενοχλεί» με την παρουσία του τις μεγαλεπίβολες εθνικές φαντασιοπληξίες των δικτατόρων της εποχής μας.
Το δεύτερο μεγάλο ζήτημα, η μεταναστευτική κρίση, εξακολουθεί να αποτελεί βόμβα στα θεμέλια της κοινωνικής συνοχής της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και κάθε ευρωπαϊκής κοινωνίας. Η διαχείριση του ζητήματος αποκτά διαρκώς νέες διαστάσεις, καθώς νέες περιοχές του πλανήτη γεννούν μεταναστευτικές κρίσεις. Πλέον πρόσφατο παράδειγμα, η κρίση στη Γάζα μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς κατά του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023 και τη συνακόλουθη σκληρή αντίδραση των Ισραηλινών, η οποία εξελίσσεται μέχρι σήμερα.
Η αλλαγή του ευρωπαϊκού πλαισίου για το άσυλο και τη μετανάστευση αποτέλεσαν βήματα προς την κατεύθυνση μίας πιο ορθολογικής διαχείρισης των δευτερευόντων προβλημάτων της κρίσης. Ωστόσο, το κύριο επίδικο παραμένει το ίδιο: Η Ευρώπη έχει σύνορα και τα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης είναι τα ανατολικά σύνορα της Ελλάδας. Η πίεση που προκύπτει είναι πίεση προς την Ευρώπη και η Ελλάδα επ’ ουδενί δεν πρέπει και δεν μπορεί να αφεθεί ξανά μόνη της να αντιμετωπίσει ανεξέλεγκτες ροές εργαλειοποιημένων ανθρώπων, σε μια επανάληψη του Μαρτίου του 2020.
Ενώπιον της ανωτέρω κατάστασης, αλλά και με πολλά καθημερινά προβλήματα να σωρεύονται, με μεγαλύτερα αυτό της ακρίβειας και της μεγάλης ανασφάλειας και εγκληματικότητας, οι Έλληνες εκλογείς θα προσέλθουν στις κάλπες της 9ης Ιουνίου.
Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές τα κόμματα ακόμη δεν έχουν ανακοινώσει τα ευρωψηφοδέλτιά τους, εξαιρουμένων κάποιων λίγων ονομάτων. Καθώς αναμένεται να επαναληφθεί το φαινόμενο της ψήφου με βάση την εσωτερική πολιτική ατζέντα, ο συσχετισμός των δυνάμεων δεν αναμένεται να αλλάξει ριζικά. Παρά ταύτα, το πολιτικό γεγονός των ευρωεκλογών κυοφορεί συχνά πολιτικά μηνύματα.
Το τοπίο που προέκυψε από τις εθνικές εκλογές του καλοκαιριού του 2023 είναι ένα τοπίο ενός μονοκράτορα, της Νέας Δημοκρατίας, και μερικών αντιπολιτευόμενων μικρομεσαίων κομμάτων χωρίς κυβερνητική προοπτική, τα δύο μεγαλύτερα εκ των οποίων – ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ – είτε ταλαιπωρούνται επανειλημμένα από εσωτερικές κρίσεις είτε αδυνατούν να απευθυνθούν στο παραδοσιακό κεντρώο ακροατήριο, κρίνοντας εσφαλμένα ότι μια πιθανή στροφή προς τα αριστερά θα τους αποφέρει πολιτικά οφέλη απέναντι στους υπόλοιπους διεκδικητές του ίδιου αριστερού χώρου.
Στο πλαίσιο αυτό είναι κρίσιμη η εμφάνιση κομμάτων και δυνάμεων του παραδοσιακού κεντρώου χώρου. Ενός χώρου που κατακτήθηκε από τη Νέα Δημοκρατία του Κυριάκου Μητσοτάκη σχεδόν χωρίς πόλεμο, σε μια ιδιαιτέρως πιστή εφαρμογή της γνωστής στρατηγικής επιταγής του Σουν Τζου από την κλασική «Τέχνη του Πολέμου»: «Η μεγαλύτερη τέχνη στον πόλεμο είναι να υποτάξεις τον εχθρό χωρίς μάχη».
Για πολύ καιρό - πιθανότατα από τη διάλυση του ατυχούς εγχειρήματος του Ποταμιού του Σταύρου Θεοδωράκη - το πολιτικό Κέντρο έμεινε ανέστιο.
Φέτος εμφανίστηκε μία… εκ των ενόντων παρουσία και υποψηφιότητα. Το κόμμα «Δημοκράτες» του Ανδρέα Λοβέρδου. Δεδομένου ότι ακόμη δεν έχουν γίνει γνωστά άλλα πρόσωπα πέριξ του προέδρου, η κριτική μπορεί να γίνει μόνο επί των διακηρυκτικών αρχών και θέσεων. Οπωσδήποτε πρόκειται για μια προσπάθεια ανθρώπων με πολιτική και επαγγελματική εμπειρία, η οποία κινείται κινούμενη στο χώρο του μετριοπαθούς αλλά και πατριωτικού κέντρου. Του περίφημου χώρου «χωρίς τα εύκολα συνθήματα».
Μία πολιτική δύναμη υπεράσπισης των εθνικών θεμάτων και στήριξης της ελεύθερης οικονομίας οπωσδήποτε απουσιάζει από το προσκήνιο. Επιπλέον, απουσιάζει δραματικά μία δύναμη υπεύθυνης αντιπολίτευσης απέναντι σε σωρεία προβληματικών κυβερνητικών πρωτοβουλιών, αλλά και τραγικής διαχείρισης δυστυχημάτων. Ένα πολιτικό κόμμα που δεν θα βρίσκει ως σημαία ευκαιρίας οποιοδήποτε ανύπαρκτο ζήτημα προκειμένου να λαϊκίσει και να αποκομίσει πρόσκαιρα πολιτικά οφέλη βολεμένο στα ασφαλή ορεινά έδρανα του κοινοβουλίου.
Προκειμένου, ωστόσο, να γίνουν τα παραπάνω πράξη, χρειάζεται κάτι θεμελιώδες. Η επιλογή κατάλληλων προσώπων τόσο από τα κόμματα όσο και από τους ψηφοφόρους. Κατάλληλα πρόσωπα το 2024 δεν μπορούν να είναι άλλα από πρόσωπα με επάγγελμα. Ανθρώπους που δεν μπαίνουν στην πολιτική για να ζήσουν από αυτή, αλλά που μπαίνουν για να την αναζωογονήσουν με τις ιδέες και κυρίως με τις εμπειρίες τους από την πραγματική ζωή.
Η χώρα και η κοινωνία πλήρωσαν και πληρώνουν καθημερινά το ανυπολόγιστο κόστος της αναρρίχησης σε μεσαία ή υψηλά πόστα ανθρώπων χωρίς επαγγελματικά προσόντα και εμπειρία ζωής, αλλά με μεγάλα κομματικά «ένσημα» και ήθη μικροπολιτικής.
Είναι η ώρα - άλλη μία ώρα - να κάνει κάτι σημαντικό ο Έλληνας ψηφοφόρος για τον ίδιο και τα παιδιά του πριν πάει να ψηφίσει.
Να διαβάσει τα βιογραφικά των υποψηφίων και ανεξαρτήτως κομματικής προτίμησης να επιλέξει εκείνους που ξέρουν και μπορούν. Ειδικότερα, εκείνους που ο ίδιος ο ψηφοφόρος θα γνωρίζει εκ των προτέρων ότι, αν χάσουν, έχουν και άλλη δουλειά να κάνουν.
Τη δουλειά στην πραγματική ζωή.
Τη μεγαλύτερη πολιτική πράξη.