Ενισχύονται οι αμφιβολίες σε Καναδά και Ευρώπη για τις αγορές υψηλής τεχνολογίας αμερικανικών οπλικών συστημάτων – όπως το F-35- δεδομένων των κινήσεων της κυβέρνησης Τραμπ στην εξωτερική πολιτική.
Μέσα σε λιγότερο από δύο μήνες, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει κάνει πολλά μέλη του ΝΑΤΟ να αμφιβάλλουν για το κατά πόσον οι ΗΠΑ θα τηρούσαν τη δέσμευσή τους για συλλογική άμυνα σε περίπτωση ρωσικής επίθεσης σε ευρωπαϊκή χώρα. Επίσης, έχει προβεί σε επανειλημμένες κινήσεις προσέγγισης της Μόσχας.
Όλα αυτά θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις πωλήσεις του F-35 της Lockheed Martin και άλλων σύγχρονων μαχητικών σαν το F-16. Καθώς συνεχίζεται ο πόλεμος στην Ουκρανία, έχει καταστεί προφανές πως μέλη του ΝΑΤΟ στην ανατολική Ευρώπη έχουν ακόμα μεγάλα αποθέματα σοβιετικής προέλευσης όπλων που δεν είναι διαλειτουργικά με δυτικής προέλευσης εξοπλισμό. Σε αυτό το πλαίσιο, κερδίζει έδαφος το μακροπρόθεσμο σχέδιο για υιοθέτηση κοινών πλατφορμών (οπλικών συστημάτων) σε όλο το ΝΑΤΟ, που θα είναι συμβατά μεταξύ τους- πχ αντικατάσταση παλιών σοβιετικών μαχητικών με δυτικά, όπως για παράδειγμα F-16 και F-35. Παρόλα αυτά, κάποιες χώρες του ΝΑΤΟ επανεξετάζουν την προοπτική απόκτησης αμερικανικής προέλευσης συστημάτων, στρεφόμενες σε ενδεχόμενες ευρωπαϊκές επιλογές.
F-35
Στον Καναδά, με τον οποίο ο Τραμπ έχει αρχίσει εμπορικό πόλεμο και έχει εκφράσει επιθυμία να τον κάνει 51η πολιτεία των ΗΠΑ, ο νέος πρωθυπουργός Μαρκ Κάρνεϊ ζήτησε από τον υπουργό Άμυνας Μπιλ Μπλερ να επανεξετάσει την προμήθεια F-35. Ο Καναδάς συμμετείχε, μαζί με τις ΗΠΑ, στο πρόγραμμα ανάπτυξης του μαχητικού. Ο Κάρνεϊ ανακοίνωσε επίσης την αγορά ενός συστήματος ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης από την Αυστραλία, αξίας 4,2 δισ. δολαρίων.
Στην Πορτογαλία, ο απερχόμενος υπουργός Άμυνας δήλωσε πριν λίγο καιρό ότι «πρόσφατες θέσεις» που έχει υιοθετήσει η Ουάσινγκτον οδήγησαν σε επανεξέταση της προμήθειας F-35 (η χώρα επιδιώκει να αντικαταστήσει τα F-16 της).
«Δεν αγοράζεις απλώς ένα αεροπλάνο, αγοράζεις μια σχέση με τις ΗΠΑ» είπε ο Γουΐνσλοου Γουΐλερ, που πέρασε τρεις δεκαετίες στο Κογκρέσο συνεργαζόμενος με Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικανούς πάνω σε θέματα άμυνας και εθνικής ασφάλειας. «Στο παρελθόν όχι απλά καλωσόριζαν, μα λαχταρούσαν μια τέτοιου είδους σχέση» πρόσθεσε.
Η Ολλανδία και η Νορβηγία, από την άλλη πλευρά, εξέφρασαν πρόσφατα τη στήριξή τους στο πρόγραμμα του F-35, το οποίο πρόκειται να προμηθευτεί και η Ελλάδα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Ελληνικά F-35 απέναντι σε τουρκικά Eurofighter στο Αιγαίο: Πόσο πιθανό είναι (και πότε)
Το F-35 συνδυάζει stealth χαρακτηριστικά, ευελιξία και άνευ προηγουμένου δυνατότητες δικτυοκεντρικού πολέμου. Περίπου 1.100 έχουν κατασκευαστεί ως τώρα, για 16 πελάτες ανά τον κόσμο. Το πρόγραμμά του ήταν το πιο ακριβό στην ιστορία των ΗΠΑ- ωστόσο η στάση των ΗΠΑ ως προς τον πόλεμο Ρωσίας- Ουκρανίας έχει προκαλέσει ανησυχίες πως η Ουάσινγκτον θα μπορούσε να ασκήσει πιέσεις σε χώρες που το χρησιμοποιούν εάν εμπλακούν σε σύγκρουση την οποία δεν «εγκρίνουν» οι ΗΠΑ.
Παρά το αβάσιμο του «μύθου» περί ύπαρξης «killswitch» στο F-35, που υποτίθεται ότι θα επέτρεπε αχρήστευσή του εξ αποστάσεως (το F-35 Lightning II Joint Program Office προέβη μάλιστα σε κατηγορηματική διάψευση, τονίζοντας πως «παραμένουμε δεσμευμένοι στο να παρέχουμε σε όλους της χρήστες την πλήρη λειτουργικότητα και υποστήριξη που απαιτούν»), δεν θα χρειαζόταν κάτι τέτοιο για να επηρεαστούν τα αμερικανικά όπλα κάποιου συμμάχου. Για παράδειγμα, το F-35 χρειάζεται συνεχείς αναβαθμίσεις/ ενημερώσεις λογισμικού και υποστήριξη από τις ΗΠΑ σε επίπεδο συντήρησης (ανταλλακτικά, εξαρτήματα κλπ). Εάν οι ΗΠΑ τα σταματούσαν αυτά, τότε τα F-35 κάποια στιγμή εκ των πραγμάτων δεν θα ήταν σε θέση να επιχειρούν ή θα επιχειρούσαν με υποβαθμισμένες δυνατότητες, καθώς λόγω της υψηλής τεχνολογίας του αεροσκάφους θα ήταν πολύ δύσκολο έως αδύνατον να βρεθούν εναλλακτικές πηγές. Η Lockheed Martin από πλευράς της διαβεβαίωσε πως παρέχει «όλες τις υποδομές συστημάτων και δεδομένα που απαιτούνται για όλους τους πελάτες του F-35 ώστε να διατηρήσουν το αεροσκάφος».
Ευρωπαϊκές εναλλακτικές
Τρία ευρωπαϊκά μαχητικά, το Saab Gripen, το Eurofighter Typhoon και το Dassault Rafale θα μπορούσαν να επωφεληθούν σημαντικά, μέσω αύξησης πωλήσεων, εάν άλλες χώρες εγκαταλείψουν τις προοπτικές προμήθειας F-35. Ωστόσο τα μαχητικά αυτά είναι 4ης- 4,5 γενεάς, ενώ το F-35 είναι 5ης: Κύρια διαφορά είναι τα stealth χαρακτηριστικά (το F-35 είναι stealth, τα άλλα όχι) και η δυνατότητα του F-35 να λειτουργεί ως «ιπτάμενο στρατηγείο» ή «υπολογιστής», συγκεντρώνοντας δεδομένα από ένα μεγάλο εύρος προηγμένων αισθητήρων, συνδυάζοντάς τα και μοιράζοντάς τα σε συμμαχικές δυνάμεις.
Το σουηδικής προέλευσης Saab Gripen χρησιμοποιείται από τις ένοπλες δυνάμεις της Σουηδίας, της Τσεχίας, της Ουγγαρίας, της Νότιας Αφρικής, της Βραζιλίας και της Ταϊλάνδης. Το Eurofighter Typhoon (κατασκευάζεται από μια κοινοπραξία των Airbus, BAE Systems και Leonardo) το χρησιμοποιούν η Βρετανία, η Γερμανία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Αυστρία, το Κουβέιτ, το Ομάν, το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία. Μεταξύ των χρηστών του Rafale (εννοώντας χώρες που είτε έχουν ήδη το αεροσκάφος, είτε πρόκειται να το αποκτήσουν) είναι η Γαλλία, η Ελλάδα, η Αίγυπτος, η Ινδία, το Κατάρ, η Κροατία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ινδονησία και η Σερβία.
Όπως σημειώνει ο Ντέιβιντ Τζόρνταν, λέκτορας αμυντικών σπουδών στο King’s College London και συν-διευθυντής του Freeman Air and Space Institute, μέχρι πρόσφατα οι Ευρωπαίοι ηγέτες θεωρούσαν πως ήταν ευκολότερο και πιο συμφέρον να στρέφονται στις αμερικανική αμυντική βιομηχανία για να να αποκτούν πρόσβαση σε προηγμένα οπλικά συστήματα. Ωστόσο, όπως τόνισε ο Τζόρνταν, οι κινήσεις Τραμπ αλλάζουν τα δεδομένα και πλέον η Ευρώπη θα πρέπει να αφιερώσει πόρους και χρήματα σε έρευνα και ανάπτυξη, κατασκευή και επιμελητεία. Κατά τον ίδιο, «η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία είναι παραπάνω από ικανή να κατασκευάζει αυτά που χρειάζεται» εντός μιας δεκαετίας. Ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν ήδη κάνει προσπάθειες να πείσει συμμάχους να στραφούν σε ευρωπαϊκές εταιρείες και οπλικά συστήματα, προτιμώντας για παράδειγμα τα Rafale από τα F-35.
Ο Τζόρνταν υπογραμμίζει πως, αν οι Ευρωπαίοι αυξήσουν την παραγωγή τους, θα επηρεάζονταν σημαντικά τα κέρδη αμερικανικών εταιρειών του χώρου της αμυντικής βιομηχανίας όπως η Lockheed Martin- και από αυτή την άποψη φαίνεται πως οι αμερικανικοί αμυντικοί κολοσσοί πιθανότατα ανησυχούν για την επόμενη κίνηση του Τραμπ. «Σε ποιο σημείο θα πουν “δεν μας αρέσει αυτό, μιλάμε για ρίσκο δισεκατομμυρίων δολαρίων εδώ”;» προσθέτει σχετικά.
Με πληροφορίες από Associated Press