Σε έναν ενδιάμεσο συμβιβασμό κατέληξαν την Τρίτη οι Υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης, όσον αφορά τις λύσεις για την ενίσχυση των εθνικών οικονομιών από τις επιπτώσεις της κρίσης της πανδημίας του κορωνοϊού, προκρίνοντας κατ’ αρχάς την πρόταση για χρήση των κεφαλαίων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, αλλά απορρίπτοντας την έκδοση ευρωομόλογου.
Το αποτέλεσμα δεν είναι αυτό που ήθελε η Ιταλία και άλλες οκτώ χώρες του ευρωπαϊκού Νότου για την έκδοση ενός ομολόγου με κοινή εγγύηση των χωρών της Ευρωζώνης, αλλά η εμπλοκή του ESM μπορεί να αποδειχθεί εξίσου αποτελεσματική για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης. Η σχέδιο που προέκρινε τελικά το Eurogroup προβλέπει την ενεργοποίηση ενός σχεδίου με τον τίτλο “Ενίσχυση για την Πανδημική Κρίση (“Pandemic Crisis Support”), με χρήση προληπτικών πιστωτικών γραμμών μέχρι ύψους 2% του ΑΕΠ της κάθε χώρας-μέλους της Ευρωζώνης, στα πλαίσια του σχήματος Enhanced Conditions Credit Line (ECCL) του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας.
Σύμφωνα με την πρόταση του Eurogroup, η οποία θα συζητηθεί από τους Ευρωπαίους ηγέτες στη τηλεδιάσκεψη που θα έχουν σήμερα Πέμπτη, κάθε κράτος-μέλος θα μπορεί να αιτηθεί τη χορήγηση της προληπτικής πιστωτικής γραμμής βάσει εισήγησης των θεσμών, για να αντιμετωπίσει τα αυξημένα κόστη στην Υγεία και την Οικονομία από την πανδημία του κορωνοϊού. Παράλληλα όμως, με το πρόγραμμα ECCL του ESM θα ενεργοποιείται ένα σχετικό Μνημόνιο που θα παρέχει τη δεσμευτικότητα που χρειάζεται η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για να ξεκινήσει τις απεριόριστες αγορές κρατικών ομολόγων από χώρες που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τα επιτόκια των ομολόγων τους και τα spreads.
Αυτό το σχήμα δηλαδή μπορεί να πετύχει δυο στόχους μαζί: α) να επιτρέψει στις χώρες που έχουν μικρό δημοσιονομικό χώρο να δανειστούν από τον ESM με ευνοϊκούς όρους για να καλύψουν το κόστος αντιμετώπισης της πανδημίας, και β) να επιτρέψει στην ΕΚΤ να παρέμβει στην αγορά ομολόγων κάνοντας πράξη το περίφημο “whatever it takes” του Μάριο Ντράγκι από το 2012 με το πρόγραμμα “Outright Monetary Transactions” (OMTs).
Οι χώρες του Νότου πάντως θέτουν ως αντεπιχείρημα την έκδοση ενός ευρωομολόγου ειδικού σκοπού, ενός “κορωνομολόγου” δηλαδή, διότι με αυτόν τον τρόπο θα έμπαινε φρένο στις κερδοσκοπικές τάσεις στην αγορά ομολόγων, καθώς η φερεγγυότητα των χωρών του ευρωπαϊκού Βορρά θα κράταγε πολύ χαμηλά τα επιτόκια και θα μείωνε δραματικά τα spreads. Παράλληλα θα έβγαινε ένα πολύ ισχυρό μήνυμα προς τις αγορές, ότι η Ευρωζώνη είναι αποφασισμένη να αντιμετωπίσει ενωμένη αυτήν την κρίση και να μην την αφήσει να εξελιχθεί και σε κρίση χρέους. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά τη διάρκεια του Eurogroup της Τρίτης, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας υποστήριξε με θέρμη την πρόταση για το “κορωνομόλογο”, ως συμπληρωματική μάλιστα λύση προς την εμπλοκή του ESM και όχι ως εναλλακτική.
Οι αντιδράσεις όμως στις χώρες του Βορρά, και ειδικά στην Ολλανδία και τη Γερμανία είναι πολύ ισχυρές. Το θέμα της έκδοσης ενός ομόλογου με συνεγγύηση των κρατών-μελών της Ευρωζώνης αποτελεί ζήτημα ταμπού για τις πολιτικές ηγεσίες της Ολλανδίας και της Γερμανίας και είναι πολύ δύσκολο να γίνει αποδεκτό σε αυτήν τη φάση. Η απάντηση που έρχεται από τη Χάγη και το Βερολίνο είναι πως με το σχήμα “Πιστωτικές γραμμές του ESM συν πρόγραμμα OMT της ECB” μπορούν να καλυφθούν και οι ανάγκες των χωρών που έχουν άμεσες χρηματοδοτικές ανάγκες αλλά και να εξασφαλιστεί η ομαλότητα στις αγορές ομολόγων.
Σε κάθε περίπτωση η συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα είναι πολύ έντονη και πολύ ενδιαφέρουσα, καθώς σε αυτήν την πρωτόγνωρη κρίση, η οποία ανατρέπει στην πράξη κάθε κανόνα και οικονομικό δόγμα, οι Κυβερνήσεις είναι αναγκασμένες να χρησιμοποιήσουν κάθε δημοσιονομικό και νομισματικό εργαλείο που είναι διαθέσιμο για να αποτρέψουν τη μεγιστοποίηση της κρίσης και να καταφέρουν να διαθέσουν υπερπολύτιμους πόρους στα εθνικά συστήματα υγείας και την πραγματική Οικονομία.
Η λύση πάντως “ESM + ECB” μπορεί όντως να είναι αρκετή για να καλύψει τα άμεσα προβλήματα. Ένα ειδικό ευρωομόλογο όμως θα αποτελεί τη βέλτιστη απάντηση σε κάθε κερδοσκοπική προσπάθεια ή και σκέψη, καθώς θα έστελνε ένα αδιαμφισβήτητο μήνημα πως η Ευρωζώνη είναι πραγματικά αποφασισμένη να κάνει “whatever it takes”. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση όμως έχουμε μάθει πως οι πόλεμοι κερδίζονται με μικρά αλλεπάλληλα βήματα και μερικούς συμβιβασμούς. Ενδεχομένως η συμβιβαστική λύση “ESM + ECB” να είναι αυτό που χρειάζεται αυτήν τη στιγμή η Ευρωζώνη, διότι είναι και η μόνη πολιτικά εφικτή.
Πρώτη δημοσίευση στο kappanews.gr/