Η ευρωζώνη φαίνεται να βρίσκεται στη μέση μιας ακόμη ύφεσης, αλλά οι ανησυχίες για το εάν τα οριστικά μεγέθη ανάπτυξης που θα ανακοινωθούν στις αρχές του επόμενου έτους θα έχουν θετικό ή αρνητικό πρόσημο χάνουν τη μεγαλύτερη εικόνα.
Τα καλά νέα, όπως αναφέρει στην ανάλυση του το Reuters, είναι ότι η νομισματική ένωση των 20 εθνών πρόκειται να αποφύγει μια βαθιά συρρίκνωση που θα μπορούσε να πληγώσει τις εταιρείες, τα νοικοκυριά και τις τράπεζες για χρόνια. Τα κακά νέα είναι ότι η ανάπτυξη αιωρείται γύρω από το μηδέν, χωρίς πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για μια ουσιαστική ανάκαμψη.
Ο οικονομικοί κόντρα άνεμοι είναι τόσο ισχυροί που το επόμενο έτος εκτιμάται ότι θα είναι εξίσου δύσκολο ενώ η εξασθένιση της δυναμικής για ανάπτυξη υποδηλώνει ότι η ευρωζώνη θα δυσκολευτεί να επεκταθεί πολύ περισσότερο από 1% - ακόμη και με μια ισχυρή ανάκαμψη.
Εγγύς μέλλον
Οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές δεν είναι εξαιρετικές - αλλά ούτε και φρικτές. Τα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν την Τρίτη δείχνουν ότι το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν συρρικνώθηκε 0,1% το 3μηνο Ιούλιο-Σεπτέμβριο σε σχέση με τους προηγούμενους τρεις μήνες, υποδεικνύοντας μια «ρηχή» ύφεση, εάν ακολουθήσει ένα αδύναμο τέταρτο τρίμηνο, όπως υποδηλώνουν οι πρώτοι δείκτες.
Ωστόσο, η ανάπτυξη ήταν γενικά σταθερή όλο το χρόνο και τα υψηλά επιτόκια - απόρροια της έκρηξης του πληθωρισμού - μαζί με τις αυστηρότερες σφικτότερες δαπάνες θα περιορίσουν την ανάπτυξη σε μόλις 0,6% το επόμενο έτος, σύμφωνα με έρευνα του Reuters.
Οι αισιόδοξοι, συμπεριλαμβανομένου του επικεφαλής οικονομολόγου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Φίλιπ Λέιν, λένε ότι η ζήτηση θα ανακάμψει καθώς οι εργαζόμενοι απολαμβάνουν αυηξένους μισθούς που θα τονώσουν την οικονομία.
Η αγορά εργασίας παραμένει σφικτή και η παγκόσμια οικονομία ανακάμπτει, επομένως η εξωτερική ζήτηση είναι επίσης πιθανό να είναι πιο υγιής.
Αλλοι, όμως, λένε ότι δεν υπάρχει κάτι που να υποδηλώνει ανάκαμψης της εμπιστοσύνης, επικαλούμενοι το υψηλό κόστος δανεισμού που συγκρατεί τις επενδύσεις, τη χαλάρωση της αγοράς εργασίας και τη ζήτηση στο εξωτερικό που υπολείπεται του αναμενομένου.
«Η Ευρώπη πέρασε ένα έτος μηδενικής ανάπτυξης και τώρα οδεύει σε ένα έτος κατά το οποίο τόσο η νομισματική όσο και η δημοσιονομική πολιτική έχουν σχεδιαστεί για να βάλουν φρένο στην ανάπτυξη», εξηγεί ο οικονομικός σύμβουλος της UniCredit, Ερικ Νίλσεν. «Η ευρωπαϊκή οικονομία παραμένει σταθερή για ένα χρόνο (και) τα σχέδια νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής για το 2024 φαίνεται να αποδέχονται την υψηλή πιθανότητα ενός ακόμη χαμένου έτους», προσθέτει.
Δυσοίωνο μέλλον
Οι προοπτικές παραμένουν κακές και μετά το επόμενο έτος. Ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας της Ευρώπης πρόκειται να συρρικνωθεί ενώ τα κέρδη παραγωγικότητας είναι μικρά. Οι επιχειρήσεις παραπονιούνται ότι η γραφειοκρατία αυξάνεται, καθιστώντας τις λιγότερο ανταγωνιστικές, ενώ η μεταβολή της ευρωζώνης σε μια οικονομική ένωση έχει σταματήσει με ελάχιστη προφανή πολιτική βούληση να προχωρήσει.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τοποθετεί τώρα τη δυνητική ανάπτυξη του μπλοκ σε λιγότερο από 1,5%, συρρικνούμενη στο 1,2% έως το 2027 - πτώση από το 2%-2,5% στις αρχές του αιώνα.
«Πολλές βρίσκονται πιο πίσω και από εκεί που ήταν τη δεκαετία του 1990. Δεν υπήρξε πρόοδος - υπήρξε οπισθοδρόμηση», δήλωσε πρόσφατα ο Λέιν της ΕΚΤ. «Με την πάροδο του χρόνου, διάφορα είδη μεταρρυθμίσεων ακυρώθηκαν, αυτό είναι ένα αυτογκόλ που μπορούας να αποφευχθεί» τόνισε.
Εν τω μεταξύ, η πιθανή ανάπτυξη στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι περίπου 1,8% και παραμένει σταθερή.
Η μείωση του «εργασιακού» πληθυσμού της Ευρώπης θα μπορούσε επίσης να συνοδεύεται από μια ιδιορρυθμία. Υπό τον φόβο ότι θα είναι δύσκολο να προσλάβουν στο μέλλον, οι εταιρείες «κρέμονται» από τους εργαζομένους, δημιουργώντας ακόμη μεγαλύτερη στενότητα στην αγορά εργασίας, τροφοδοτώντας ενδεχομένως την αύξηση των μισθών και αποδυναμώνοντας την παραγωγικότητα.
«Μια διαρθρωτική έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού, που επιδεινώνεται από τη δημογραφική μετάβαση και τις αναντιστοιχίες δεξιοτήτων, ωθεί τις εταιρείες να συσσωρεύουν εργατικό δυναμικό παρά τις αυξανόμενες πιέσεις κόστους και την οικονομική αβεβαιότητα», διευκρινίζει ο οικονομολόγος της UBS, Ράιχαρτ Κλούζε.
Η Γερμανία φαίνεται να είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα. Οι ενεργοβόρες βαριές βιομηχανίες της βασίζονται στην εξωτερική ζήτηση για ανάπτυξη, με αποτέλεσμα να είναι ελάχιστα προετοιμασμένη για τη νέα πραγματικότητα της ακριβής ενέργειας και των εμπορικών εντάσεων. Ο δυνητικός ρυθμός ανάπτυξης για τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης είναι τώρα κάτω από το 1%.
Οι κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης παλεύουν εν τω μεταξύ να καταλήξουν σε συναίνεση για μεγαλύτερα ζητήματα που θα βοηθήσουν στη διαμόρφωση του μέλλοντος. Αυτά περιλαμβάνουν τον ρόλο που πρέπει να παίξει η μετανάστευση στην άμβλυνση των ελλείψεων εργατικού δυναμικού, εάν θα σχηματιστεί μια πραγματική τραπεζική ένωση και εάν θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν συγκεντρωτικές δαπάνες για την αντιμετώπιση προβλημάτων σε όλο το μπλοκ των 27 εθνών.