Με αφορμή τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Ρομά, στο άρθρο αυτό θα παρουσιάσω τo συμβάν στην συναυλία των Coldplay, όταν ο τραγουδιστής του συγκροτήματος Κρις Μάρτιν κάλεσε στη σκηνή τον διάσημο Ρουμάνο μουσικό Babasha.
Τον Ιούνη 2024 στο Βουκουρέστι 50.000 θεατές, την πρώτη βραδιά της συναυλίας, αντέδρασαν τόσο έντονα σε αυτή την κίνηση, που ο ήχος των μεγάφωνων σκεπάστηκε από τα υπερβολικά δυνατά γιουχαΐσματα τους. Αν ο Babasha δεν ήταν Ρομά, δεν θα είχε συμβεί τίποτα από όλα αυτά! Έκπληκτος είπε ότι ποτέ δεν περίμενε το κοινό να είναι διχασμένο.
Έχοντας εκατομμύρια θεάσεις στο YouTube ο τότε 22χρονος καλλιτέχνης νόμιζε πως για μια στιγμή θα ζούσε το όνειρο της ζωής του, τραγουδώντας στην ίδια σκηνή με το διάσημο βρετανικό συγκρότημα. Κι όμως το είδος της μουσικής του, το manele, ένα μείγμα δημοτικής μουσικής με ήχους ηλεκτρονικής, που φέρνει πολύ στην μουσική του ελληνικού σκυλάδικου, της γειτονικής Σερβίας και του Βουλγάρικου chalga (είδος ποπ μουσικής), προέρχεται από την παράδοση της κοινότητας των Ρομά από τον 18 αιώνα, όταν αυτοί ήρθαν στη Ρουμανία από την Κωνσταντινούπολη.
Το μίσος απέναντι στο συγκεκριμένο μουσικό είδος οδήγησε μερικές ρουμανικές πόλεις να το απαγορεύσουν, λόγω της σκληρής γλώσσας και των τετριμμένων στίχων του. Στην πόλη Κλουζ, για παράδειγμα, οι οδηγοί ταξί απαγορεύεται να το ακούνε στο ταξί τους. Το ίδιο συμβαίνει και με την ραπ και την ρέγκετον, είδη που θεωρούνται πολύ δημοφιλή, όμως λανσαρίστηκαν από μη προνομιούχες μουσικές ομάδες.
Η διαμαρτυρία του κοινού στην ουσία προερχόταν από το καταπιεσμένο μίσος εναντίον των Ρομά. Στο παρελθόν, όταν η Μαντόνα στη συναυλία της στη Ρουμανία είχε αποφασίσει να τα πει έξω από τα δόντια για την ρατσιστική διάκριση κατά των Ρομά, γιουχαΐστηκε επίσης.
Η πιο περιθωριοποιημένη μειοψηφία στον πλανήτη, θεωρείται στην Ρουμανία τόσο απαξιωμένη, που τους συμπεριφέρονται σαν να ήταν σκλάβοι. Θεωρώντας τους κατώτερα όντα και κατώτερους πολίτες και με την πολιτεία να σφυρίζει αδιάφορα ακόμη και για την παραμικρή αλλαγή της κατάστασης, επιτρέπουν η ρητορική μίσους εναντίον τους να θεριεύει και μάλιστα οι πολιτικοί φέρεται να αποκομίζουν οφέλη από αυτό.
Συγχέοντας οι περισσότεροι τη λέξη Ρομά με την χώρα της Ρουμανίας, έγιναν προσπάθειες να τους δοθεί κάποιο άλλο όνομα, επειδή οι κάτοικοι εξαγριώνονταν, προτείνοντας μάλιστα το επίσημο όνομά τους να αλλαχτεί με κάτι πιο υποτιμητικό.
Στην Ευρώπη οι περιορισμοί για αυτήν τη μειονότητα είναι πολλοί. Η ανάλυση δεδομένων δείχνει ότι οι συνθήκες διαβίωσης, καθώς δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό και με κάκιστες συνθήκες υγιεινής, είναι χειρότερες και από εκείνες της υποσαχάριας Αφρικής ή της Νότιας Ασίας.
Αν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ήταν υποστηρικτικά προς τους Ρομά, θα διευκόλυνε πάρα πολύ την κατάσταση, καθώς θα μπορούσε να μετασχηματιστεί υπέρ τους η γνώμη της νεότερης γενιάς. Επιπροσθέτως, εάν εκεί όπου διαμορφώνεται η κοινή γνώμη, δηλαδή τα σχολεία και τα πανεπιστήμια, εφαρμόζονταν διαφορετικές προσεγγίσεις και πολιτικές τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά.
Όσοι στάθηκαν στο πλευρό του Babasha τον συγχάρηκαν, επειδή κατάφερε να παραμείνει στη σκηνή παρά το γιουχάισμα, κάτι που θεωρήθηκε πολύ γενναίο εκ μέρους του, υπογραμμίζοντας ότι κάθε μουσικό είδος και κάθε καλλιτέχνης πρέπει να είναι σεβαστά από το κοινό.
Στο άνοιγμα της δεύτερης βραδιάς της συναυλίας, ο Κρις Μάρτιν είπε ότι ήταν σοκαρισμένος, λυπημένος και θυμωμένος. Οι άνθρωποι πρέπει να έχουν ίση μεταχείριση. Ζήτησε από το κοινό να τον γιουχάρει και μάλιστα περισσότερο από ότι τον Babasha, τον οποίο ανέβασε ξανά στη σκηνή. Όμως αυτή τη φορά το κοινό χόρεψε και τον χειροκρότησε ζεστά!
Κάθε άνθρωπος, όπου και να ζει έχει δικαίωμα στο όνειρο. Κάθε άνθρωπος δουλεύει νύχτα μέρα για να το δει να πραγματοποιείται. Είναι κρίμα να μην πετυχαίνει κάποιος μόνο και μόνο επειδή είναι Ρομά.
Η Γκέλη Ντηλιά είναι Καθηγήτρια Αγγλικών, ποιήτρια και συγγραφέας και επιμορφωμένη εκπαιδεύτρια ενηλίκων Σωφρονιστικών Καταστημάτων.