Δύο περίπου εβδομάδες πριν τις ιταλικές εκλογές, ο ειδικός σύμβουλος του αμερικανικού κράτους και πρώην επικεφαλής του FBI, Robert Mueller, ανακοίνωσε πως τουλάχιστον 13 Ρώσοι υπήκοοι, εμπλέκονται σε παρεμβάσεις στις αμερικάνικές εκλογές του 2016. Με το Βρετανικό και το Ισπανικό Κοινοβούλιο να έχουν ήδη ξεκινήσει αντίστοιχες έρευνες για τις υποθέσεις του Brexit και του καταλανικού δημοψηφίσματος, ουδείς μπορεί να πει πως δεν υπάρχουν ενδείξεις ενός οργανωμένου σχεδίου εμπλοκής σε εκλογικές διαδικασίες των δυτικών χωρών. Αν μάλιστα, αποδεχθούμε πως πόλεμος τελικά είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα, τότε η συζήτηση για ένα νέο είδος υβριδικού πολέμου της Ρωσίας εις βάρος της Δύσης, είναι κάτι παραπάνω από υπαρκτή.
Το ΝΑΤΟ μάλιστα δημοσίευσε πρόσφατα έκθεση σύμφωνα με την οποία το 31% των tweets στις Βαλτικές χώρες και την Πολωνία με αναφορά στη βορειοατλαντική συμμαχία, ήταν προϊόν bots. Η υποψία πως η Μόσχα επιχειρεί να αποσταθεροποιήσει εκ των έσω τη Δύση όμως, δεν εντυπωσιάζει πια κανένα αναλυτή. Αυτό που προκαλεί εντύπωση, είναι η ευθύτητα με την οποία οι δυτικοί θεσμοί μιλούν για αυτή την πραγματικότητα. Την επόμενη ημέρα των ιταλικών εκλογών για παράδειγμα, αναρτήθηκε σε επίσημο λογαριασμό του ΝΑΤΟ σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης, ανάλυση της ισπανικής εφημερίδας El Pais, σύμφωνα με το οποίο προκύπτει ρωσική εμπλοκή και στις ιταλικές εκλογές.
Πιο συγκεκριμένα, το κείμενο επικεντρώνεται στην εδώ και μήνες διασπορά ψευδών ειδήσεων και ρητορικής μίσους μέσω του ρωσικού δικτύου Sputnik γύρω από το προσφυγικό ζήτημα. Ο προφανής στόχος, σύμφωνα με το κείμενο της εφημερίδας, ήταν η αναρρίχηση της συζήτησης για τη διαχείριση του προσφυγικού στην κορυφή της εκλογικής ατζέντας και -μέσα από αυτό- η ενίσχυση των ακραίων και των ριζοσπαστικών κομμάτων. Βλέποντας, κανείς τα τελικά αποτελέσματα των εκλογών, μπορεί να συμπεράνει πως και οι δυο στόχοι επιτεύχθηκαν.
Έχει ενδιαφέρον όμως, να μελετήσει κάποιος τα στοιχεία που η El Pais παραθέτει. Έπειτα την ανάλυση «1,055,774 posts από 98,191 social media προφίλ», προκύπτει πως τα κείμενα του Sputnik και η διασπορά τους μέσω δευτερευόντων καναλιών επικοινωνίας στόχευαν κυρίως να στοχοποιήσουν τους πρόσφυγες για την ανεργία και τον πληθωρισμό, με επιχειρήματα όπως ότι το «2065, οι μετανάστες θα φτάσουν το 40% του πληθυσμού» της γειτονικής χώρας, αλλά και ότι προκαλούν στην Ιταλία το χάος και την κοινωνική αποσύνθεση.
Η επιδραστικότητα των ειδήσεων του Sputnik βάση επισκεψιμότητας, είναι τεράστια και η μέθοδος που υιοθετήθηκε, αρκετά οικεία και στην ελληνική πραγματικότητα των μνημονικών χρόνων. Αμφιλεγόμενες πηγές, θολά στοιχεία, στρατευμένοι «ειδικοί» και παιχνίδι με το θυμικό των πολιτών, σε βαθμό που να καταλήγει σε ολική άρνηση της πραγματικότητας. Και όλα αυτά στραμμένα να εξυπηρετήσουν συγκεκριμένα ριζοσπαστικά κόμματα. Γιατί όμως οι πολίτες αποδέχονται μια τέτοιου είδους επιχειρηματολογία;
Αν επικεντρωθούμε στη χώρα μας, κάνοντας παράλληλα συνειρμούς για άλλα κράτη, καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως το αίσθημα αδικίας, το άγχος και η ανασφάλεια για το μέλλον οδηγούν τους πολίτες στην επίμονη αναζήτηση απαντήσεων για το «ποιος φταίει» που η καθημερινότητα τους απειλείται να αλλάξει προς το χειρότερο. Έτσι, οι απλοϊκές απαντήσεις σε συνήθως σύνθετα προβλήματα, προσφέρουν ένα αίσθημα αυτοπεποίθησης στο ευρύ κοινό, το οποίο αισθάνεται ότι μπροστά του αποκαλύπτεται μια ευρύτερη θεωρία συνωμοσίας, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις κοινωνιών που δοκιμάζονται από κρίσεις αντιπροσώπευσης. Αυτό το συναίσθημα αποκλεισμού εντός κομματιού των πολιτών από τη λήψη αποφάσεων, οδηγεί όλο και περισσότερους στο ριζοσπαστικό λόγο, υπονομεύοντας ουσιαστικά τα ίδια τα θεμέλια του σύγχρονου δυτικού κράτους.
Και όσο οι ηγεσίες δεν επενδύουν στη λογοδοσία, τη διαφάνεια και τη μείωση των ανισοτήτων, τόσο περισσότερο τα κράτη των οποίων ηγούνται γίνονται ευάλωτα σε έξωθεν παρεμβάσεις και υπονομεύεται η ίδια η εθνική τους κυριαρχία. Μπορεί να φανταστεί άραγε κανείς ότι συμβαίνουν τέτοια πράγματα και στην Ελλάδα;