Στις 7 Δεκεμβρίου ο Ρώσσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν συναντήθηκε με τον Έλληνα Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στην εξοχική κατοικία του πρώτου στο Σότσι. Κατά την διάρκεια της συζήτησης ο Ρώσος πρόεδρος επανέλαβε την πάγια θέση της Ρωσίας όσον αφορά την λύση του Κυπριακού στα πλαίσια του διεθνούς δικαίου.
Η δήλωση του αυτή δικαιολογημένα δημιούργησε θετικές εντυπώσεις στην Ελλάδα, ιδιαίτερα αν αναλογιστεί κανείς την στενή σχέση που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια ανάμεσα στην Ρωσία και την Τουρκία.
Ωστόσο, μια πιο διεξοδική ανάλυση της Ρωσικής εξωτερικής πολιτικής, ιδιαίτερα όσον αφορά την πιθανότητα διχοτόμησης κρατών αποκαλύπτει πως η πάγια θέση της Ρωσίας δεν προκύπτει απαραίτητα ως αποτέλεσμα μια προσπάθειας αναθέρμανσης των σχέσεων με την Ελλάδα.
Η εξωτερική πολιτική των μεγάλων δυνάμεων χαρακτηρίζεται, σε μεγάλο βαθμό, από ιστορική συνέχεια (continuity) και δεν επηρεάζεται ιδιαίτερα από συμμαχίες. Στην περίπτωση της Ρωσίας, και την στάσης της όσον αφορά το Κυπριακό, η εξωτερική της πολιτική είναι ιστορικά ενάντια σε οποιαδήποτε απόπειρα διχοτόμησης κράτους εκτός αν αυτή η απόπειρα προέρχεται από την ίδια την Ρωσία.
Εξετάζοντας τα εμπειρικά δεδομένα της Ρωσικής εξωτερικής πολιτικής καθίσταται εμφανές πως η Ρωσία εμπλέκεται σε περιπτώσεις αποσταθεροποίησης κρατών ή σε περιπτώσεις εμφάνισης αυτονομιστικών κινημάτων για να εξασφαλίσει πως δεν θα υπάρξει διχοτόμηση.
Πιο συγκεκριμένα, στην περίπτωση της Συρίας η Ρωσία προσέφερε αμέριστη στήριξη στο καθεστώς Άσαντ με την παροχή στρατιωτικής βοήθειας, με άμεση συμμετοχή σε πολεμικές επιχειρήσεις, και με την άσκηση βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών σε ψηφίσματα που καλούσαν για την παραίτηση του Σύριου ηγέτη και την υιοθέτηση κυρώσεων έναντι της Συρίας.
Εξαίρεση στον κανόνα αποτελούν περιπτώσεις στις οποίες η ίδια η Ρωσία επιθυμεί να αποσταθεροποιήσει ένα κράτος όπως έγινε στην περίπτωση της Γεωργίας, με την αναγνώρισης από πλευράς Ρωσίας των κρατιδίων της Αμπχαζίας και την Νότιας Οσσετίας, και προσφάτως στην περίπτωση της προσάρτησης της Κριμαίας.
Οι λόγοι για τους οποίους η Ρωσία ακολουθεί αυτή την πολιτική σχετίζονται άμεσα με την ιστορική διαμάχη με την Τσετσενία και την προσπάθεια των τελευταίων για αυτονόμηση. Η Ρωσία έχει διεξάγει δύο πολέμους, από το 1991, για να αποτρέψει την δημιουργία αυτόνομου κράτους. Ο πρώτος πόλεμος έλαβε χώρα το 1994, αμέσως μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα από την αντιπολίτευση εναντίον του εκλεγμένου ηγέτη Ντουντάγιεφ. Οι Ρωσικές δυνάμεις ηττήθηκαν ωστόσο, η Τσετσενία υπέγραψε συνθήκη ειρήνης με την Μόσχα. Η δεύτερη κατά σειρά εισβολή έλαβε χώρα το 1999 ως αποτέλεσμα μιας σειράς βομβιστικών επιθέσεων στην Μόσχα που αποδόθηκαν σε Τσετσένους αυτονομιστές. Η δεύτερη εισβολή ήταν επιτυχημένη και οι ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν τον Φεβρουάριο του 2000 την πρωτεύουσα της Τσετσενίας, Γκρόζνυ.
Συμπερασματικά, η στάση της Ρωσίας όσον αφορά το Κυπριακό, παρά το γεγονός πως αναμφίβολα μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό όπλο στην φαρέτρα της ελληνικής διπλωματίας, είναι περισσότερο αποτέλεσμα της ιστορικής συνέχειας της εξωτερικής πολιτικής μιας μεγάλης δύναμης και λιγότερο μια προσπάθεια επαναπροσέγγισης μεταξύ της Ελλάδας και της Ρωσίας.
***
Δρ. Νικόλαος Λάμπας, Επίκουρος Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Deree, Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος. Μέλους του Συμβουλίου του Institute of Global Affairs.