Η ύπαρξη ρωσικής προέλευσης όπλων στο οπλοστάσιο των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων ήταν ανέκαθεν μια «ιδιαιτερότητα» μεταξύ των χωρών- μελών του ΝΑΤΟ- τουλάχιστον αυτών που δεν ανήκουν στην ανατολική Ευρώπη. Δεδομένου του πολέμου στην Ουκρανία και του «πάγου» στις σχέσεις με τη Ρωσία, τα ρωσικά όπλα της Ελλάδας αποτελούν μια μάλλον δύσκολη «εξίσωση», η επίλυση της οποίας αποτελεί σίγουρα προσεκτικούς χειρισμούς, καθώς τα οπλικά συστήματα αυτά εξακολουθούν να έχουν ρόλο στην αμυντική θωράκιση της χώρας.
Τι ρωσικής προέλευσης όπλα διαθέτει η Ελλάδα
Το πιο γνωστό ρωσικής προέλευσης όπλο που διαθέτει η Ελλάδα είναι μάλλον οι αντιαεροπορικοί πύραυλοι S-300, που είχαν αγοραστεί από την Κύπρο και βρέθηκαν στο επίκεντρο μιας «κρίσης πυραύλων» μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Τουρκίας στα τέλη της δεκαετίας του 1990, με τους πυραύλους να καταλήγουν στην Ελλάδα και να εγκαθίστανται στην Κρήτη, όπου βρίσκονται μέχρι σήμερα.
Άλλα ρωσικής προέλευσης αντιαεροπορικά συστήματα που υπάρχουν στο ελληνικό οπλοστάσιο είναι τα παλαιά, ανατολικογερμανικής προέλευσης, SA-8 (OSA-AK), που έχουν ρόλο στην αεράμυνα των νησιών, και τα TOR-M1, αυτοκινούμενο σύστημα μικρού βεληνεκούς, ικανό για αντιμετώπιση αεροπλάνων, ελικοπτέρων, drones και πυραύλων.
Μεταξύ των ρωσικής προέλευσης όπλων που υπάρχουν στις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις είναι επίσης τα (γνωστά πλέον, λόγω της συμφωνίας παραχώρησης ενός αριθμού στην Ουκρανία, με αντάλλαγμα γερμανικά Marder) παλιά ΤΟΜΑ (τεθωρακισμένα οχήματα μάχης) ΒΜΡ-1, οι κατευθυνόμενοι αντιαρματικοί πύραυλοι Kornet, αντιαρματικά RPG-18 και FAGOT και αντιαεροπορικά πυροβόλα ZU-23. Επίσης, στο ελληνικό οπλοστάσιο υπάρχουν και άλλα οπλικά συστήματα με ρωσικό «DNA», όπως τα χόβερκραφτ Zubr (ουκρανικής/ ρωσική προέλευσης) και οι πολλαπλοί εκτοξευτές πυραύλων (ΠΕΠ) RM-70, τσεχοσλοβακικής προέλευσης.
Τι συμβαίνει σήμερα
Όπως προαναφέρθηκε, δεδομένου του πολέμου στην Ουκρανία και του «πάγου» στις σχέσεις με τη Ρωσία, η υποστήριξη των ρωσικής προέλευσης όπλων αποτελεί δύσκολη «εξίσωση». Στο ευρύτερο πλαίσιο των προσπαθειών της Δύσης για αποστολή ρωσικής «καταγωγής» όπλων στην Ουκρανία για ενίσχυσή της (τα ρωσικά όπλα είναι γνωστά και οικεία στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις) επιδίωξη θα ήταν η αντικατάστασή τους από αντίστοιχα δυτικής προέλευσης, πιο σύγχρονα, όπως έγινε και με τα 40 BMP-1 για τα οποία παρελήφθησαν ισάριθμα Marder- ωστόσο στρατιωτικές πηγές, αλλά και επίσημα χείλη έχουν υπογραμμίσει επανειλημμένα πως οποιαδήποτε τέτοια κίνηση θα γίνεται μόνο εφόσον εξασφαλίζονται μέσα προς άμεση αντικατάστασή τους και δεν επηρεάζεται αρνητικά η αμυντική θωράκιση της χώρας, δεδομένου μάλιστα του σημαντικού ρόλου που εξακολουθούν να έχουν κάποια από αυτά τα συστήματα.
Ως προς την υποστήριξή τους, στρατιωτικές πηγές επισημαίνουν ότι προφανώς υπάρχουν αποθέματα ανταλλακτικών – αν και η υπάρχουσα κατάσταση, όπως έχει διαμορφωθεί, φαίνεται δυσκολότερη σε σχέση με τα μη ρωσικής «καταγωγής» όπλα. Ως προς πιθανούς εκσυγχρονισμούς, το κύριο οπλικό σύστημα της εν λόγω κατηγορίας για το οποίο έχουν υπάρξει συζητήσεις είναι οι ΠΕΠ RM-70, που συναντώνται στο ελληνικό πυροβολικό σε ικανούς αριθμούς και, σε κάθε περίπτωση, ως όπλο τσεχοσλοβακικής προέλευσης, δεν επηρεάζονται από την κατάσταση των σχέσεων με τη Ρωσία. Σχετικές προτάσεις/ παρουσιάσεις έχουν υπάρξει, μεταξύ των οποίων από τη Munitions India (αναβάθμιση στο πρότυπο PINAKA), από την Εxcalibur Army (σχετική δοκιμή το 2021) και την Πρίσμα Ηλεκτρονικά ΑΒΕΕ. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση τον Δεκέμβριο του 2023, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, είχε δηλώσει πως «η προτεραιοποίηση του προγράμματος εκσυγχρονισμού των Πολλαπλών Εκτοξευτών Πυραύλων (ΠΕΠ) RM-70 στον συνολικό εξοπλιστικό αμυντικό προγραμματισμό δεν δύναται να κοινοποιηθεί, καθόσον χαρακτηρίζεται ως “ΑΠΟΡΡΗΤΗ”».
Ως προς τα συστήματα TOR-M1 και OSA-AK (SA-8), απαντώντας σε σχετική ερώτηση τον Οκτώβριο του 2023, ο κ. Δένδιας είχε σημειώσει πως «η διακρατική συμφωνία για εν συνεχεία τεχνική υποστήριξη (FOS) των οπλικών συστημάτων TOR-M1 και OSA-AK (συμπεριλαμβανομένου και των επιμέρους συμβάσεων που σχετίζονται με αυτή), τελεί εν ισχύ, υπό τους περιορισμούς των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση στη Ρωσία». Σε αυτό το πλαίσιο, σημειώνεται πως ο υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Ιωάννης Κεφαλογιάννης είχε διευκρινίσει στη Βουλή πως ειδικότερα, «όσον αφορά στην υλοποίηση/ανανέωση των συμβάσεων για τη συνεχεία υποστήριξης στρατιωτικού εξοπλισμού που έχουν συναφθεί με την Ρωσική Ομοσπονδία, έχουν επιβληθεί κυρώσεις σε ρωσικές επιχειρήσεις, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται η JSC ROSOBORONEXPORT, επίσημος κρατικός διαμεσολαβητής της Ρωσίας για την εξαγωγή στρατιωτικών προϊόντων και αντισυμβαλλόμενος του Ελληνικού Δημοσίου».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
ΥΠΕΞ Ρωσίας: Εχθρική ενέργεια της Ελλάδας η αποστολή S-300 στην Ουκρανία
Στέιτ Ντιπάρτμεντ για S-300: Κάθε χώρα αποφασίζει τι είναι σε θέση να προσφέρει
Στέιτ Ντιπάρτμεντ: Κανένας κίνδυνος κυρώσεων για τους ελληνικούς S-300 στην Κρήτη
Ως προς τους ελληνικούς S-300, είναι γνωστό εδώ και καιρό πως έχουν ζητηθεί για αποστολή στην Ουκρανία, με την ελληνική κυβέρνηση να απαντά αρνητικά- ειδικότερα, δεν φαίνεται να έχει υπάρξει πρόταση σε αυτή την κατεύθυνση που να περιλαμβάνει άμεση αντικατάστασή τους από αντίστοιχα δυτικά συστήματα. Ως προς την υποστήριξή τους, αξίζει να σημειωθεί πως τον Φεβρουάριο του 2023 ο τότε υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Παναγιωτόπουλος, ερωτηθείς συγκεκριμένα για την τεχνική τους υποστήριξη δεδομένου του πώς διαμορφώνονται οι σχέσεις με τη Ρωσία, είχε απαντήσει «δεν θα είναι εύκολο κι αυτό θα μπορούσα να πω ότι ισχύει για όλα τα οπλικά συστήματα που είναι παραγωγής-κατασκευής ρωσικής ή σοβιετικής προηγουμένως. Γιατί δεν είναι μόνο οι S-300, είναι και κάποια μικρότερης εμβέλειας αντιαεροπορικά που είναι αναπτυγμένα στα νησιά[...] Σε κάθε περίπτωση η υποστήριξη αυτών των συστημάτων καθίσταται όλο και πιο δύσκολη. Εγώ πιθανολογώ ότι όσο προχωράει θα γίνεται δυσκολότερη».
Παρόλα αυτά, είχε προσθέσει πως «αν φτάσουμε σε ένα σημείο που θα είναι αδύνατη η υποστήριξη αυτών των συστημάτων, αν θέλουμε να έχουμε το όφελος θα πρέπει να δούμε πως θα λύσουμε το πρόβλημα υποστήριξής τους ή θα τα αντικαταστήσουμε. Δεν έχουμε φτάσει σε αυτό το σημείο τώρα, αλλά σε κάθε περίπτωση θέλουμε να έχουμε λειτουργικά και αξιόμαχα επιχειρησιακά οπλικά συστήματα».
Πιθανή βοήθεια από φιλικές χώρες
Αξίζει να σημειωθεί πως στον «γρίφο» των ρωσικής «καταγωγής» ελληνικών οπλικών συστημάτων σημαντικός παράγοντας μπορεί να είναι η πιθανή παροχή βοήθειας από άλλες χώρες με τις οποίες η Ελλάδα έχει καλές σχέσεις και οι οποίες έχουν εμπειρία/ τεχνογνωσία σχετικά με ρωσικής προέλευσης συστήματα, καθώς διαθέτουν ή διέθεταν αντίστοιχα συστήματα και οι ίδιες.
Ως χαρακτηριστικές περιπτώσεις μπορούν να αναφερθούν εν δυνάμει η Βουλγαρία, πρώην μέλος του Συμφώνου της Βαρσοβίας η οποία αποτελεί επίσης σύμμαχο στο ΝΑΤΟ, η Σερβία, η οποία έχει στενούς δεσμούς με τη Ρωσία αλλά παραδοσιακά έχει καλές σχέσεις και με την Ελλάδα, ενώ ακολουθεί μάλλον προσεκτική γραμμή ως προς τον πόλεμο στην Ουκρανία, και η Αρμενία- χώρα με παραδοσιακά στενούς δεσμούς με την Ελλάδα, η οποία διαθέτει ρωσικά όπλα στο οπλοστάσιό της και μάλιστα είχε πρόσφατα και την εμπειρία της σύγκρουσης στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, όπου οι αρμενικές δυνάμεις του θύλακα βρέθηκαν απέναντι στις δυνάμεις του υποστηριζόμενου από την Τουρκία Αζερμπαϊτζάν, οι οποίες διέθεταν και χρησιμοποιούσαν, μεταξύ άλλων, τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη.
Υπενθυμίζεται πως ο υπουργός Εθνικής Άμυνας πραγματοποίησε στις αρχές του Μαρτίου επίσκεψη στην Αρμενία, όπου συζητήθηκε, μεταξύ άλλων η συμμετοχή της Αρμενίας στο ελληνικό οικοσύστημα αμυντικής καινοτομίας. Όπως είπε ο κ. Δένδιας, κατά τις συνομιλίες με τον Αρμένιο ομόλογό του συμφωνήθηκαν «πρακτικοί τρόποι ενίσχυσης των μεταξύ μας διμερών αμυντικών σχέσεων» μετά την υπογραφή διμερούς συμφωνίας στρατιωτικής τεχνικής συνεργασίας και υπεγράφησαν προγράμματα αμυντικής συνεργασίας. Επίσης, υπενθύμισε πως ο αρμενικός στρατός και το αρμενικό αμυντικό σύστημα «έχει υποστεί επίθεση από ένα στρατό ο οποίος χρησιμοποιεί drones και ιδιαιτέρως drones Bayraktar.Οι στενές σχέσεις, λοιπόν, μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεων των δύο χωρών είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για μας. Μπορούν να προσφέρουν την μεταφορά τεχνογνωσίας άμυνας απέναντι σε ένα σύστημα το οποίο υφίσταται και το οποίο θα θέλαμε να γνωρίζουμε με επάρκεια».