Η επαναφορά του μέτρου της μάσκας έχει επανέλθει στη συζήτηση τόσο για τα νοσοκομεία και όσο και για τις μονάδες φιλοξενίας ατόμων με προβλήματα υγείας, με την Εθνική Επιτροπή Λοιμώξεων να συνεδριάζει επί του ζητήματος και να συστήνει χρήση μάσκας σε κλειστούς χώρους, νοσοκομεία και μέσα μαζικής μεταφοράς.
Η αύξηση κρουσμάτων κορονοϊού και γρίπης, που καταγράφεται τις τελευταίες εβδομάδες, έχει προβληματίσει τους ειδικούς, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι μόνο ένας στους δέκα που ανήκει στις ευπαθείς ομάδες έχει κάνει το επικαιροποιημένο εμβόλιο. Οι επιστήμονες εκφράζουν προβληματισμό και ανησυχία για τη χαμηλή προσέλευση για εμβολιασμό.
Σχετικά με το θέμα να επιστρέψει η υποχρεωτική χρήση μάσκας στις μονάδες υγείας, μέλος της επιτροπής ανέφερε ότι η επιτροπή δεν προτείνει υποχρεωτική χρήση μάσκας ούτε κάνει σύσταση. Υπενθυμίζει, μάλιστα ότι υπάρχει παλιά σύσταση στα νοσοκομεία, τα οποία μπορούν να επαναφέρουν το μέτρο ανάλογα με την επιδημιολογική κατάσταση.
Οι ειδικοί τονίζουν ότι ειδικά όσοι ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου θα πρέπει να χρησιμοποιούν μάσκα όπου υπάρχει συνωστισμός, όπως τα μέσα μαζικής μεταφοράς, κλειστοί χώροι, αλλά και κατά την επίσκεψή τους σε υγειονομικές μονάδες, για να προστατεύσουν τον εαυτό τους. Αυτό όμως δεν είναι υποχρεωτικό, ούτε συνιστά σύσταση.
Μέλος της επιτροπής εμπειρογνωμόνων ανέφερε στο ΑΠΕ ότι δεν υπάρχει γνωμοδότηση για τη λήψη επιπλέον μέτρων.
Αύξηση κρουσμάτων παγκοσμίως
Η υπομονάδα JN.1 του COVID αποτελεί το 39% έως το 50% των κρουσμάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες, ανακοίνωσε το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των Ηνωμένων Πολιτειών (CDC) την Παρασκευή. Οι προβλέψεις του οργανισμού οδηγούν στο συμπέρασμα ότι είναι η υποπαραλλαγή που κυκλοφορεί πιο ευρέως στις ΗΠΑ. Το CDC αναφέρει επιπλέον πως είναι «νωρίς για να γνωρίζουμε εάν και με ποιον τρόπο η JN.1 θα προκαλέσει νοσηλείες».
H Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, η Βιολόγος Παναγιώτα Ζαχαράκη και ο Καθηγητής Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και Αντιπρόεδρος του ΕΟΔΥ Δημήτρης Παρασκευής, συνοψίζουν τα νεότερα δεδομένα.
Υποπαραλλαγή που αποφεύγει το ανοσοποιητικό ή μεταδίδεται πιο εύκολα
Πρόκειται για αύξηση από το 15% έως 29% των κρουσμάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες, που είχε προβλέψει το CDC έως τις 8 Δεκεμβρίου. Η συνεχιζόμενη αύξηση υποδηλώνει ότι η υποπαραλλαγή είναι είτε πιο μεταδοτική είτε καλύτερη στο να αποφεύγει τα ανοσοποιητικά συστήματα, από άλλες υπομονάδες, πρόσθεσε το CDC.
Είναι νωρίς για να γνωρίζουμε εάν και με ποιον τρόπο η JN.1 θα προκαλέσει νοσηλείες, σύμφωνα το CDC, προσθέτοντας ότι τα υφιστάμενα εμβόλια, τα τεστ και οι θεραπείες λειτουργούν ακόμη καλά εναντίον αυτής.
Την Τρίτη, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ταξινόμησε τη JN.1 ως «υπομονάδα ενδιαφέροντος».
Είναι πολύ νωρίς για να γνωρίζουμε εάν και με ποιον τρόπο η JN.1 θα προκαλέσει αύξηση σε μολύνσεις ή νοσηλείες δήλωσε το CDC, προσθέτοντας ότι τα υφιστάμενα εμβόλια, τα τεστ και οι θεραπείες λειτουργούν ακόμη καλά εναντίον αυτής.
Αντίσταση στα αντισώματα
Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσίευση στο Lancet των Yang et al, η παλιότερη υποπαραλλαγή SARS-CoV-2 BA.2.86, η οποία γρήγορα τέθηκε ως παραλλαγή υπό παρακολούθηση μετά την εμφάνισή της, είχε συγκεντρώσει την παγκόσμια προσοχή. Αν και το BA.2.86 δεν έδειξε ουσιαστικό πλεονέκτημα χυμικής ανοσολογικής διαφυγής και ανάπτυξης σε σύγκριση με τις τρέχουσες κυρίαρχες παραλλαγές, έδειξε αξιοσημείωτα υψηλή συγγένεια δέσμευσης με την ACE2.
Αυτή η αυξημένη συγγένεια δέσμευσης, σε συνδυασμό με τη διακριτή αντιγονικότητά του, θα μπορούσε να επιτρέψει στο BA.2.86 να συσσωρεύσει μεταλλάξεις που αποφεύγουν το ανοσοποιητικό κατά τη διάρκεια της πληθυσμιακής μετάδοσης.
Με μόνο μία πρόσθετη μετάλλαξη του τομέα δέσμευσης υποδοχέα (L455S) σε σύγκριση με τον προκάτοχό της BA.2.86, η παραλλαγή JN.1 έγινε γρήγορα κυρίαρχη στη Γαλλία.
Φαίνεται να υπάρχει μια αξιοσημείωτη μείωση της συγγένειας δέσμευσης ACE2 στην υποπαραλλαγή JN.1, υποδεικνύοντας ότι οι ενισχυμένες ικανότητές της ανοσολογικής διαφυγής έρχονται σε βάρος της μειωμένης δέσμευσης ACE2.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι το L455 βρίσκεται κυρίως στον επίτοπο των αντισωμάτων Τάξης 1 της περιοχής δέσμευσης υποδοχέα, η μελέτη αυτή εξέτασε περαιτέρω τις δυνατότητες διαφυγής του JN.1 ως απόκριση σε οκτώ μονοκλωνικά αντισώματα κατηγορίας 1 εξουδετέρωσης XBB.1·5. Αυτή η μετάλλαξη αντιστάθμισε αποτελεσματικά την ευαισθησία του BA.2.86 σε αυτή την ομάδα αντισωμάτων. Μαζί, αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι το L455S ενίσχυσε σημαντικά την αντίσταση του JN.1 στη χυμική ανοσία μέσω της αντιστάθμισης της αδυναμίας του BA.2.86 στα αντισώματα κατηγορίας 1.
Συνοπτικά, το JN.1, κληρονομώντας την αντιγονική ποικιλομορφία του BA.2.86 και μαζί με την απόκτηση του L455S, πέτυχε γρήγορα εκτεταμένη αντίσταση στα αντισώματα κατηγορίας 1, 2 και 3 της περιοχής δέσμευσης υποδοχέα, και έδειξε υψηλότερη ανοσολογική διαφυγή σε σύγκριση με το BA.2.86 και άλλα ανθεκτικά στελέχη όπως τα HV.1 και JD.1·1, σε βάρος της μειωμένης δέσμευσης του ανθρώπινου ACE2.
Τέτοια στελέχη θα μπορούσαν να επιβιώσουν και να μεταδοθούν, καθώς η αντιγονική τους διαφορά θα τους επέτρεπε να στοχεύσουν διάφορους πληθυσμούς σε σύγκριση με τα κυρίαρχα στελέχη και θα είχαν τη δυνατότητα να συσσωρεύουν γρήγορα μεταλλάξεις υψηλής ανοσοαποφυγής με κόστος τις ικανότητες δέσμευσης του ανθρώπινου ACE2.
Πάντως, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει διατηρήσει την ταξινόμηση της JN.1 ως «υποπαραλλαγή ενδιαφέροντος» που σημαίνει χαμηλό κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, τουλάχιστον μέχρι τα σημερινά επιστημονικά δεδομένα.
(με πληροφορίες από ΑΠΕ, ΕΡΤ)