Το σχέδιο για τον Επανεξοπλισμό της Ευρώπης (ReArm Europe), με στόχο την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας και την αύξηση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Ενωσης, παρουσίασε σήμερα το πρωί η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν λέγοντας ότι μέσω αυτού υπάρχει η δυνατότητα κινητοποίησης σχεδόν 800 δισ. ευρώ προς την ενίσχυση των δυνατοτήτων της ΕΕ.
«Ζούμε σε επικίνδυνες εποχές. Η ασφάλεια της Ευρώπης απειλείται με πολύ πραγματικό τρόπο» είπε λίγο πριν παρουσιάσει το «ReArm Europe» το οποίο το χαρακτήρισε ως ένα σχέδιο για μια πιο ασφαλή και ανθεκτική Ευρώπη.
Σύμφωνα με τις δηλώσεις τη φον ντερ Λάιεν το σχέδιο πέντε σημείων προτείνει:
Να δοθεί στα κράτη μέλη περισσότερος δημοσιονομικός χώρος για αμυντικές επενδύσεις,
Τη δημιουργία ενός νέου χρηματοδοτικού εργαλείου για την παροχή δανείων ύψους 150 δισ ευρώ,για κοινές επενδύσεις στην άμυνα.
Επιπλέον, θα επιδιώξει να κινητοποιήσει και ιδιωτικά κεφάλαια, με τη συνδρομή της Ένωσης Αποταμίευσης και Επενδύσεων.
Αξιοποίηση του προϋπολογισμού της ΕΕ και παροχή κινήτρων στα κράτη μέλη για να επενδύσουν στον τομέα των αμυντικών επενδύσεων.
Επέκταση του ρόλου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων στη χρηματοδότηση στρατιωτικών έργων.
«Το ερώτημα δεν είναι πλέον αν η ασφάλεια της Ευρώπης απειλείται με έναν πολύ πραγματικό τρόπο, την απάντηση την ξέρουμε όλοι. Το πραγματικό ερώτημα που έχουμε μπροστά μας είναι αν η Ευρώπη είναι έτοιμη να δράσει τόσο αποφασιστικά όσο επιβάλλει η κατάσταση» δήλωσε δήλωσε η φον ντερ Λάιεν διευκρινίζοντας ότι το σχέδιο περιλαμβάνεται στην επιστολή που έστειλε προς τους ηγέτες των 27 κρατών-μελών της ΕΕ, ενόψει της έκτακτης Συνόδου Κορυφής την Πέμπτη 6 Μαρτίου και σε αυτή υπάρχουν προτάσεις που περιλαμβάνουν την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής, ώστε οι χώρες να μπορούν να επενδύσουν στην άμυνά τους χωρίς να παραβιάζουν τους κανόνες περί ελλειμμάτων.
Η φον ντερ Λάιεν αναφέρθηκε στις διάφορες συναντήσεις των τελευταίων εβδομάδων - με πιο πρόσφατη την προχθεσινή στο Λονδίνο - λέγοντας ότι «η απάντηση από τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ήταν τόσο ηχηρή όσο και σαφής. Βρισκόμαστε σε μια εποχή επανεξοπλισμού. Και η Ευρώπη είναι έτοιμη να αυξήσει μαζικά τις αμυντικές της δαπάνες. Τόσο για να ανταποκριθεί στη βραχυπρόθεσμη επείγουσα ανάγκη να δράσει και να υποστηρίξει την Ουκρανία, όσο και για να αντιμετωπίσει τη μακροπρόθεσμη ανάγκη να αναλάβει πολύ μεγαλύτερη ευθύνη για τη δική μας ευρωπαϊκή ασφάλεια».
Η πρόταση όπως την περιέγραψε η φον ντερ Λάιεν
Το πρώτο μέρος αυτού του σχεδίου ReArm Europe είναι η απελευθέρωση της χρήσης της δημόσιας χρηματοδότησης στην άμυνα σε εθνικό επίπεδο.
«Τα κράτη μέλη είναι έτοιμα να επενδύσουν περισσότερα στην ασφάλειά τους, εάν έχουν το δημοσιονομικό περιθώριο. Και πρέπει να τους δώσουμε τη δυνατότητα να το πράξουν. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θα προτείνουμε σύντομα την ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να αυξήσουν σημαντικά τις αμυντικές τους δαπάνες χωρίς να ενεργοποιήσουν τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος. Για παράδειγμα: Εάν τα κράτη μέλη αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες κατά 1,5% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο, αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει δημοσιονομικό χώρο κοντά στα 650 δισ. ευρώ για μια περίοδο τεσσάρων ετών».
Η δεύτερη πρόταση θα είναι ένα νέο μέσο. Θα παρέχει δάνεια ύψους 150 δισ. ευρώ στα κράτη μέλη για αμυντικές επενδύσεις.
«Πρόκειται βασικά για καλύτερες δαπάνες - και για κοινές δαπάνες, για παράδειγμα στην αεράμυνα και την πυραυλική άμυνα, στα πυρομαχικά, στα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και συστήματα κατά των μη επανδρωμένων αεροσκαφών- αλλά και για την αντιμετώπιση άλλων αναγκών, από τον κυβερνοχώρο μέχρι τη στρατιωτική κινητικότητα».
Με αυτό τον τρόπο, όπως εξήγησε η πρόεδρος της Κομισιόν, τα κράτη μέλη θα μπορέσουν να εντείνουν μαζικά την υποστήριξή τους προς την Ουκρανία.
Επιπλέον η προσέγγιση αυτή θα βοηθήσει στη μείωση του κόστους, θα αντιμετωπίσει τον κατακερματισμό όσον αφορά την αμυντική βιομηχανία και παράλληλα θα βοηθήσει στη διαλειτουργικότητα, ενισχύοντας παράλληλα την αμυντική βιομηχανική της Ένωσης.
«Αυτή είναι λοιπόν η στιγμή της Ευρώπης και πρέπει να την αξιοποιήσουμε» τόνισε.
Το τρίτο σημείο, είπε η φον ντερ Λάιεν, είναι να χρησιμοποιήσουμε τον προϋπολογισμό της ΕΕ για να διοχετεύσουμε πόρους στον τομέα των αμυντικών επενδύσεων.
«Γι′ αυτό μπορώ να ανακοινώσω ότι θα προτείνουμε πρόσθετες δυνατότητες και κίνητρα για τα κράτη μέλη, ώστε να αποφασίσουν, αν θέλουν να χρησιμοποιήσουν τα προγράμματα της πολιτικής συνοχής, να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες».
Σύμφωνα με την ίδια, οι δύο τελευταίοι τομείς δράσης αποσκοπούν στην κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων με την επιτάχυνση της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων και μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.
«Η Ευρώπη είναι έτοιμη να αναλάβει τις ευθύνες της.
Το ReArm Europe θα μπορούσε να κινητοποιήσει σχεδόν 800 δισεκατομμύρια ευρώ για μια ασφαλή και ανθεκτική Ευρώπη. Θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε στενά με τους εταίρους μας στο ΝΑΤΟ. Αυτή είναι μια στιγμή για την Ευρώπη. Και είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε δράση» κατέληξε η πρόεδρος της Κομισιόν.
Χρήματα και διαφωνίες
Όσον αφορά το νέο χρηματοδοτικό μέσο για την παροχή δανείων με στόχο τις κοινές αμυντικές επενδύσεις, αναλυτές εκτιμούν ότι θα αξιοποιηθούν τα 93 δισ. ευρώ τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ που δεν έχουν αξιοποιηθεί μέχρι σήμερα.
Υπενθυμίζεται ότι το Ταμείο Ανάκαμψης, δημιουργήθηκε το 2021 για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας.
Η πρόεδρος της Κομισιόν δεν διευκρίνισε εάν η πρόταση για το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο θα αφορά τη μεταφορά αυτών των κεφαλαίων στην άμυνα.
Αξίζει δε να σημειωθεί ότι ο κοινός δανεισμός, η έκδοση των λεγόμενων ευρωομολόγων για την άμυνα, πρόταση που υποστηρίσει η Ελλάδα, μέχρι πρότινος προκαλούσε αντιδράσεις στα λεγόμενα «φειδωλά» κράτη, δηλαδή τις βόρειες χώρες όπως η Γερμανία, αλλά και η Ολλανδία, η Σουηδία, η Δανία και η Αυστρία.
Επίσης, με ενδιαφέρον αναμένεται η στάση της Σλοβακίας, υπό την κυβέρνηση του Ρόμπερτ Φίτσο και πολύ περισσότερο της Ουγγαρίας, υπό τον φιλορώσο Βίκτορ Ορμπάν, ο οποίος έχει επανειλημμένα καθυστερήσει ή μπλοκάρει κρίσιμες αποφάσεις της ΕΕ και διαφωνεί με τη στήριξη της Ουκρανίας από την ΕΕ.
Όπως και να έχει η πρόταση της φον ντερ Λάιεν θα συζητηθεί στο επερχόμενο συμβούλιο αν και δεν αναμένεται να ληφθούν και πάλι αποφάσεις, τουλάχιστον όχι πριν από το συμβούλιο της 20ης Μαρτίου όπου αναμένεται να παρουσιαστεί και η Λευκή Βίβλος για την ευρωπαϊκή άμυνα.