Πόσα βιβλία διαβάζουν οι Έλληνες τον χρόνο και ποιο το προφίλ των αναγνωστών; Ελληνικές ή ξένες οι υπογραφές που σκαρφαλώνουν στα best seller; Ποιά η σχέση νέων τίτλων / τζίρου και ποιός αναδεικνύεται «νικητής» στη «μάχη» βιβλιοπωλείου και e-shop;
Πέντε Έλληνες εκδότες απαντούν στις (κοινές προς όλους) ερωτήσεις της HuffPost Greece, με «φόντο» το 47ο Φεστιβάλ Βιβλίου, που άνοιξε τις πύλες του στο Ζάππειο, αλλά και την αναγγελία της επανίδρυσης του ΕΚΕΒΙ από τη νέα υπουργό Πολιτισμού, Μυρσίνη Ζορμπά.
Σήμερα, ο εκδότης Αργύρης Καστανιώτης.
-Πόσα βιβλία διαβάζουν οι Έλληνες τον χρόνο και ποιο είναι το προφίλ των Ελλήνων αναγνωστών;
Η τελευταία μεγάλη έρευνα που ασχολήθηκε με το προφίλ των Ελλήνων αναγνωστών εκπονήθηκε από την Metron Analysis για το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου το 2010. Σύμφωνα με αυτήν το 25,2% των αναγνωστών βρίσκεται μεταξύ των 35 και 54 χρόνων (στην πλειονότητά τους γυναίκες).
Από τους ερωτώμενους που απάντησαν στην έρευνα, το 34,2% είχαν διαβάσει 1-9 βιβλία ετησίως, το 6,6% 10-24 βιβλία και το 1,6% από 25 βιβλία και άνω. Επίσης το 16,9% απάντησαν ότι διάβασαν βιβλία για ειδικούς λόγους (σπουδές, επάγγελμα κτλ). Το ποσοστό όσων δήλωσαν ότι δεν είχαν διαβάσει κανένα βιβλίο βρισκόταν στο 40,7% (κυρίως άντρες).
Από τότε βέβαια πολλά στοιχεία θα έχουν αλλάξει, καθώς μεσολάβησε η Κρίση, που επηρέασε τους περισσότερους κλάδους παραγωγής, μεταξύ αυτών και τον εκδοτικό χώρο.
-Ποιές οι προτιμήσεις τους;
Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, δημοφιλέστερες έρχονται κατά σειρά οι εξής κατηγορίες: 1. Ελληνική λογοτεχνία, 2. Ξένη λογοτεχνία, 3. Ιστορία, 4. Ψυχολογία, 5. Βιβλία θρησκευτικού περιεχομένου.
-Ελληνικές ή ξένες υπογραφές; Ποιοί σκαρφαλώνουν στα best seller;
Δεδομένου ότι διαβάζεται πιο πολύ η Ελληνική λογοτεχνία, ένας Έλληνας συγγραφέας έχει περισσότερες πιθανότητες να δει βιβλίο του στις λίστες με τα ευπώλητα. Είναι πολλοί οι λόγοι της εμπορικότητας ενός βιβλίου, τους οποίους δεν μπορούμε πάντα να προβλέψουμε, γιατί πολλές φορές συνδυάζονται και με μεταβλητούς παράγοντες. Μπορεί, για παράδειγμα, το θέμα ενός βιβλίου να αγγίζει δυνάμει πολλούς αναγνώστες, αλλά η επικαιρότητα τελικά να είναι αυτή που θα το απογειώσει εμπορικά ή θα το εξαφανίσει.
-Πόσο (δραματικά;) έχουν αλλάξει τα δεδομένα στις εκδόσεις τις τελευταίες δύο δεκαετίες -σχέση νέων τίτλων και τζίρου.
Στα τέλη της δεκαετίας του ’90 η βιβλιοπαραγωγή βρισκόταν σε άνθηση. Νέοι εκδότες έμπαιναν στον χώρο, ενώ άνοιγαν και πολλά βιβλιοπωλεία (μικρά βιβλιοπωλεία αλλά και αλυσίδες). Μετά την κορύφωση της Κρίσης, το 2012, ο τζίρος στον χώρο του βιβλίου συρρικνώθηκε αρκετά. Ωστόσο, παρατηρούμε μια άνοδο του ποιοτικού βιβλίου, γιατί οι αναγνώστες αλλά και οι εκδότες γίνονται πιο αυστηροί στις επιλογές τους.
-Πόσες φορές έχετε απορρίψει ένα καλό «χειρόγραφο» θεωρώντας ότι δεν θα πουλήσει; Και πόσες από αυτές ακολούθησε διάψευση;
Καμία. Η εμπορικότητα δεν είναι το πρώτο μας κριτήριο. Έχει συμβεί όμως το εξής: Κάκιστα χειρόγραφα, που απορρίψαμε ακριβώς λόγω της χαμηλότατης ποιότητάς τους, εκδόθηκαν αλλού και έγιναν ευπώλητα.
-Ποιό το μερίδιο του ηλεκτρονικού βιβλίου; Και ποιό ποσοστό του τζίρου αφορά το ηλεκτρονικό εμπόριο(ηλεκτρονικές παραγγελίες);
Είναι ακόμα νωρίς να μιλάμε για μερίδιο του ηλεκτρονικού βιβλίου γιατί δεν έχει ανοίξει ακόμα η αγορά, παρά την προβολή που κάνουμε και παρά τις επιπλέον δυνατότητες που διαθέτει ως μέσο. Το ηλεκτρονικό εμπόριο, μέσω των ιστοσελίδων, μπορεί να αγγίξει το 20%. Στο δικό μας κατάστημα το ποσοστό όσων προτιμούν την ηλεκτρονική παραγγελία βρίσκεται περίπου στο 10% των αναγνωστών μας.
-Το top 5 των νέων τίτλων που θα βγάλετε μέχρι τα Χριστούγεννα;
Ετοιμάζουμε πολλά εξαιρετικά βιβλία αγαπημένων συγγραφέων. Από τον χώρο της ελληνικής λογοτεχνίας, για παράδειγμα, μπορώ να σας αποκαλύψω ενδεικτικά πέντε νέους τίτλους, όπως το μυθιστόρημα Χίλιες ανάσες της Ιωάννας Καρυστιάνη, τη συλλογή διηγημάτων του Ανδρέα Μήτσου Ο Ορφέας και ο Ανδρέας, το μυθιστόρημα του Αλέξη Σταμάτη Ο άντρας της πέμπτης πράξης, το μυθιστόρημα του Νίκου Χρυσού Καινούργια μέρα και το μυθιστόρημα του Αλέξη Πάρνη Τα όσια και τα ιερά (με το οποίο ολοκληρώνεται η μεγάλη τριλογία του που άρχισε με την Οδύσσεια των διδύμων και συνεχίστηκε με το Ο άλλος εμφύλιος).
Από τη σειρά της ξένης λογοτεχνίας επίσης θα εκδοθούν επίσης σπουδαία έργα. Μεταξύ αυτών τα Ελευθεριακά γραπτά του Αλμπέρ Καμύ (σε μετάφραση της Ρίτας Κολαΐτη), το μυθιστόρημα του Ντάνιελ Κέλμαν Τυλ, ο σαλτιμπάγκος (σε μετάφραση του Κώστα Κοσμά), το μυθιστόρημα Σάμα του Αντόνιο ντι Μπενεντέτο (μετάφραση Άννας Βερροιοπούλου), το μυθιστόρημα Βουδαπέστη του Σίκο Μπουάρκε (μετάφραση Μαρίας Παπαδήμα) και το βιβλίο με νουβέλες του Γιούρι Ερέρα Σημάδια πριν το τέλος του κόσμου (μετάφραση Μαργαρίτας Μπονάτσου).
* Σε ερώτηση της HuffPost όσον αφορά το ποιός θα βγει νικητής στη μάχη μεταξύ ψηφιακού και έντυπου βιβλίου, ο κ. Αργύρης Καστανιώτης απάντησε ότι «δεν υπάρχει κάποια μάχη. Το ένα συμπληρώνει το άλλο. Το ψηφιακό βιβλίο δεν υποκαθιστά το έντυπο βιβλίο, δεν έρχεται να το εκτοπίσει. Μπορεί κάποιος να βρίσκεται στον δρόμο και να διαβάζει από το κινητό του και όταν φτάσει στο σπίτι να συνεχίζει την ανάγνωση από το έντυπο. Θα καταναλώνουμε μαζικά ψηφιακά βιβλία, αλλά τα βιβλία που έχουμε αγαπήσει και μας έχουν ταξιδέψει θα συνεχίζουμε να τα αγοράζουμε και να τα έχουμε στη βιβλιοθήκη μας. Όπως θα συνεχίζουμε να παίρνουμε μία καρτ ποστάλ από ένα μέρος που επισκεπτόμαστε. Ό,τι δεν καταλαβαίνουμε το απωθούμε και το δαιμονοποιούμε. Το ίδιο συνέβη και με τη μηχανή εκτύπωσης του Γουτεμβέργιου. Δεν υπάρχει κάτι να φοβηθούμε, είναι έξτρα εργαλεία που έχουν όχι μόνο οι εκδότες για τη διακίνηση των βιβλίων τους, αλλά και οι ίδιοι οι δημιουργοί και μάλιστα, ακόμη το μέσο δεν έχει αξιοποιηθεί επαρκώς. Εάν σκεφτεί κανείς ότι ο αναγνώστης διαβάζει πλέον από μία συσκευή που έχει «αυτιά», «μάτια», «ομιλία» και γνωρίζει πού βρίσκεται στον πλανήτη, το μέσο μπορεί να αξιοποιηθεί για καινούργιους τρόπους αφήγησης και γραφής. Φανταστείτε ένα βιβλίο διαδραστικό, στο οποίο το κείμενο επηρεάζεται από τον ίδιον τον αναγνώστη. Πάντα λέμε ότι το κείμενο ξαναγράφεται όταν το διαβάζει κάποιος -καθένας από μας διαβάζει αλλιώς το ίδιο βιβλίο- πόσο μάλλον αν έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει τη δομή του κειμένου...» Όσον αφορά δε, στο ένα και μοναδικό βιβλίο που θα έπαιρνε μαζί του εάν βρισκόταν αίφνης σε ένα ερημονήσι, η απάντηση του ήταν το «το e-reader μου, που χωράει 3.000 βιβλία [...] Η μπαταρία θα κρατήσει έναν μήνα, αλλά εντάξει... Ρεύμα θα έχει εκεί που θα πάω; ... Είναι γνωστή η αγάπη μου για το e-book».
** Οι εκδόσεις Καστανιώτη ιδρύθηκαν από τον πατέρα του Αργύρη, Θανάση Καστανιώτη, το 1968 -συμπληρώνουν εφέτος 50 χρόνια δράσης. Η ετήσια βιβλιοπαραγωγή του εκδοτικού οίκου περιλαμβάνει κατά μέσο όρο περί τους 100 τίτλους.