Την ανάγκη επείγουσας μεταρρύθμισης των οικονομικών της ΕΕ ζητεί με ψήφισμά του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τους ευρωβουλευτές να προειδοποιούν ότι τίθενται σε κίνδυνο κομβικά προγράμματα της ΕΕ εξαιτίας της αύξησης του κόστους αποπληρωμής των δανειοληπτικών ενισχύσεων της ΕΕ για την ανάκαμψη λόγω της αύξησης των επιτοκίων. Μάλιστα όπως τονίζουν οι ευρωβουλευτές, οι πρόσθετοι πόροι που είναι συνήθως διαθέσιμοι έχουν ήδη εξαντληθεί λόγω των πολλαπλών κρίσεων που αντιμετωπίζει η Ένωση.
Οι ευρωβουλευτές εκφράζουν τη βαθύτατη ανησυχία τους για το γεγονός ότι, χωρίς τα απαραίτητα μέτρα, το αυξανόμενο κόστος δανεισμού για το Μέσο Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (European Union Recovery Instrument, EURI) είναι πιθανό να περιορίσει σοβαρά την ικανότητα του προϋπολογισμού της ΕΕ να χρηματοδοτεί τις προτεραιότητες και τις πολιτικές της Ένωσης και να ανταποκρίνεται στις αναδυόμενες ανάγκες.
Σημειώνεται ότι το ψήφισμα του εισηγητή Johan Van Overtveldt (Συντηρητικοί, Βέλγιο), προέδρου της Επιτροπής Προϋπολογισμών, εγκρίθηκε την Τετάρτη με 434 ψήφους υπέρ, 99 κατά και 89 αποχές.
Επιτόκια υψηλότερα από τις προβλέψεις του 2020
Όπως επισημαίνεται σε ανακοίνωση του Κοινοβουλίου το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) για την περίοδο 2021-2027 προέβλεπε 12,9 δισ. ευρώ σε τιμές 2018 (15 δισ. ευρώ σε τρέχουσες τιμές) κατά την επταετή περίοδο για την κάλυψη του κόστους δανεισμού για το EURI. Το ποσοστό αυτό βασίστηκε στην υπόθεση ότι τα επιτόκια θα αυξηθούν σταδιακά από 0,55% το 2021 σε 1,15% το 2027, αλλά ήδη υπερβαίνουν το 3%.
Η εξέλιξη αυτή, υπογραμμίζεται θα έχει σοβαρές συνέπειες για κομβικά προγράμματα της ΕΕ όπως το Erasmus+.
Πιο συγκεκριμένα οι ευρωβουλευτές προειδοποιούν ότι εάν δεν αναληφθεί δράση, προγράμματα όπως το Erasmus+, το πρόγραμμα EU4Health, το πρόγραμμα για την ιθαγένεια, την ισότητα, τα δικαιώματα και τις αξίες, το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» και άλλα είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν περικοπές, ενώ ο υψηλός πληθωρισμός μειώνει την πραγματική αξία ολόκληρου του προϋπολογισμού της ΕΕ.
Οι πρόσθετοι πόροι που είναι συνήθως διαθέσιμοι έχουν ήδη εξαντληθεί λόγω των πολλαπλών κρίσεων, όπως αυτές που προκάλεσε ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και η πανδημία COVID-19. Χωρίς μια ταχεία και αποφασιστική απάντηση, θα είναι αδύνατη η χρηματοδότηση σημαντικών νέων πρωτοβουλιών, όπως η νομοθετική πρόταση για τα μικροκυκλώματα, που στόχο έχει να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα και την ανθεκτικότητα της Ευρώπης σε τεχνολογίες και εφαρμογές ημιαγωγών, ενώ θα συμβάλει στην επίτευξη τόσο της ψηφιακής, όσο και της πράσινης μετάβασης. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την ενίσχυση της τεχνολογικής υπεροχής της Ευρώπης χωρίς να περικόπτονται τα υφιστάμενα βασικά προγράμματα ή κονδύλια, τονίζει το Κοινοβούλιο.
Ανάγκη επείγουσας μεταρρύθμισης των οικονομικών της ΕΕ
Οι ευρωβουλευτές ζητούν μια επείγουσα και φιλόδοξη αναθεώρηση του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ), δηλ. του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού, με στόχο την μεταρρύθμιση της δομής και της χρηματοδότησής του για την αποτελεσματική διαχείριση του κόστους αποπληρωμής του EURI. ΤΟ ΠΔΠ θα πρέπει να διατηρήσει παράλληλα τα αναγκαία επίπεδα χρηματοδότησης για προγράμματα και πολιτικές, διασφαλίζοντας ότι η ΕΕ μπορεί επίσης να αντιμετωπίσει τις μελλοντικές ανάγκες και να ανταποκριθεί σε κρίσεις.
Το αναθεωρημένο ΠΔΠ θα πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή έως την 1η Ιανουαρίου 2024, σύμφωνα με το Κοινοβούλιο, το οποίο ζητά ακόμη την θέσπιση νέων ιδίων πόρων (Δείτε αναλυτικά εδώ) σύμφωνα με τον νομικά δεσμευτικό χάρτη πορείας, προκειμένου να εξασφαλιστεί ένα αξιόπιστο και επαρκές συνολικό επίπεδο πρόσθετων εσόδων, συμπεριλαμβανομένης της κάλυψης του κόστους δανεισμού του EURI.
Νέες ιδέες για πρόσθετες πηγές εσόδων
Δεδομένου ότι ο προϋπολογισμός της ΕΕ θα πρέπει να αποπληρώσει το χρέος που προέκυψε στο πλαίσιο του σχεδίου ανάκαμψης χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τις επενδύσεις και άλλα προγράμματα της Ένωσης, οι ευρωβουλευτές προτείνουν μια σειρά νέων πηγών εσόδων για τον προϋπολογισμό. Αυτές συμπεριλαμβανομένων των ιδίων πόρων της ΕΕ, βασίζονται:
στην εταιρική φορολογία
στον φόρο επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών
σε ένα νέο δίκαιο συνοριακού μηχανισμού προσαρμογής
σε έναν φόρο επί των κρυπτοστοιχείων
σε «πράσινους» ιδίους πόρους και
σε εθνικές συνεισφορές βάσει στατιστικών στοιχείων.
Η Επιτροπή έχει ήδη προτείνει μια πρώτη δέσμη νέων ιδίων πόρων το 2021.
Επόμενα βήματα
Οι ευρωβουλευτές καλούν την Επιτροπή να υποβάλει την επόμενη δέσμη προτάσεων το συντομότερο δυνατό και όχι αργότερα από το τρίτο τρίμηνο του 2023.
Η Επιτροπή αναμένεται να υποβάλει το σχέδιο ετήσιου προϋπολογισμού για το 2024 στα τέλη Μαΐου και να προτείνει επανεξέταση ή αναθεώρηση του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου τον Ιούνιο, καθώς και νέα δέσμη ροών εσόδων της ΕΕ εντός του 2023.
Υπενθυμίζεται ότι το 2021, η Επιτροπή άρχισε να δανείζεται κεφάλαια από τις χρηματοπιστωτικές αγορές για τη χρηματοδότηση του μέσου ανάκαμψης «NextGenerationEU». Κατά την έγκριση του ΠΔΠ, το Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η Επιτροπή συμφώνησαν ότι οι δαπάνες που καλύπτουν το κόστος χρηματοδότησης του μέσου ανάκαμψης δεν θα πρέπει να μειώνουν τα προγράμματα και τα κονδύλια της ΕΕ. Σύμφωνα με το άρθρο 311 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ένωση πρέπει να διαθέτει τα αναγκαία μέσα για την επίτευξη των στόχων της και την υλοποίηση των πολιτικών της.