Το φαγητό έχει γίνει τόσο ακριβό στην Τουρκία που μερικοί άνθρωποι ξοδεύουν όσα χρήματα τους έχουν απομείνει για να αποθηκεύσουν ρύζι και ζυμαρικά, ώστε να γλιτώσουν την αγορά τους σε ακόμη υψηλότερες τιμές τους επόμενους μήνες.
Οι γονείς έχουν στραφεί στα μπισκότα που έχουν έκπτωση για τα παιδιά τους, το κόστος των αυγών σχεδόν διπλασιάστηκε σε ένα χρόνο και στο Twitter κυκλοφορεί μια χιουμοριστική φωτογραφία ενός γονατιστού άνδρα που αντί για δαχτυλίδι προσφέρει στην κοπέλα του έναν τενεκέ λάδι.
«Αγοράζουμε μόνο τα απολύτως απαραίτητα και όποια είναι φθηνότερα. Ολες οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται, αλλά ειδικά τα παρασκευάσματα για μωρά», δήλωσε ο Χουσεϊν Ντουράν, 43 ετών, από την Κωνσταντινούπολη - πατέρας τριών παιδιών και φρουρός ασφαλείας που λαμβάνει μερική κρατική αποζημίωση για την χαμένη του εργασία.
«Ανησυχώ για τα παιδιά μου», είπε. «Μπορούμε να πληρώσουμε μόνο το ενοίκιο, τα είδη παντοπωλείου και τις πληρωμές των δανείων» εξήγησε.
Σε έναν κόσμο σχεδόν μηδενικού πληθωρισμού και οικονομικών επιπτώσεων από τον κορονoϊό, η Τουρκία ξεχωρίζει με τις ετήσιες καταναλωτικές τιμές να ανεβαίνουν στο 15%.
Η άνοδος των τιμών του πετρελαίου και των λιπασμάτων και ο ξηρός καιρός είναι μερικοί από τους λόγους για τους οποίους ο πληθωρισμός των τροφίμων αυξήθηκε περισσότερο από 20% σε ένα χρόνο. Ωστόσο, οι οικονομολόγοι στέκονται επίσης στις κυβερνητικές πολιτικές αποφάσεις, που οδήγησαν την τουρκική λίρα σε ιστορικά χαμηλά πέρυσι, αυξάνοντας το κόστος των εισαγωγών σε περίπου 9 δισεκατομμύρια δολάρια μόνο για τρόφιμα.
Ο Τούρκος πρόεδρος, Ταγίπ Ερντογάν, αποδέχτηκε απρόθυμα τις απότομες αυξήσεις επιτοκίων που θα επιβραδύνουν την οικονομική ανάκαμψη, καθώς ξεκινούν οι εμβολιασμοί κατά της Covid-19.
Με τις έρευνες να δείχνουν ότι τα ντουλάπια των τροφίμων στα νοικοκυριά αδειάζουν, ο Ερντογάν μπορεί να χρειαστεί να κάνει περισσότερα για το βασικό κόστος διαβίωσης ακόμα και μετά την εγκατάσταση ενός νέου επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας, ο οποίος τον Νοέμβριο δεσμεύτηκε να ελέγξει τον πληθωρισμό.
Ενας υπεύθυνος χάραξης πολιτικής δήλωσε στο Reuters ότι η τουρκική κυβέρνηση αναμένει ότι ο πληθωρισμός θα είναι δύσκολος και το 2021.
Η Τουρκία «βυθίζεται σε έναν οδυνηρό στασιμοπληθωρισμό» ακόμη και εν μέσω απαγόρευσης κυκλοφορίας λόγω του κορονοϊού και υψηλού κόστους δανεισμού, δήλωσε ο Γιεσέν Ελ-Ραχντί ανώτερος αναλυτής της Capital Intelligence Ratings.
«Οι πληθωριστικές πιέσεις εξακολουθούν να είναι υψηλές λόγω της πρόσφατης αύξησης των παγκόσμιων τιμών των εμπορευμάτων και της καθυστερημένης επίδρασης από την απότομη υποτίμηση της λίρας», εξήγησε.
Η επίσκεψη στην μια αγορά - όπου οι τιμές της μελιτζάνας, του πορτοκαλιού και του ηλιελαίου αυξήθηκαν περισσότερο από 50% πέρυσι - έχει γίνει σοβαρό άγχος για τους Τούρκους εκτός από την πανδημία, η οποία έχει ήδη καταπιέσει τους εργαζόμενους και τα εισοδήματά τους.
«Κάθε φορά που ψωνίζω οι τσάντες γίνονται ελαφρύτερες, αλλά ο λογαριασμός γίνεται υψηλότερος», δήλωσε η Πινάρ, 31 ετών. «Αγοράζω χονδρικά πλέον, οπότε δεν χρειάζεται να ψωνίσω ξανά για τρεις ή τέσσερις μήνες», πρόσθεσε.
Η Πινάρ, ως σεφ, παίρνει μέρος του μισθού της λόγω της προσωρινής απαγόρευσης λειτουργίας των εστιατορίων. Οπως λέει, με το βοήθημα αυτό καλύπτει μόνο τα ενοίκια και τους λογαριασμούς κοινής ωφέλειας. «Είχα πολλές νύχτες χωρίς ύπνο (και) στο τέλος νομίζω ότι θα μείνω άνεργη», επισήμανε.
Ο υπερπληθωρισμός έπληξε την Τουρκία τη δεκαετία του 1990 και έληξε μόνο με ένα πρόγραμμα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το οποίο συγκράτησε τις τιμές ακριβώς όταν ο Ερντογάν ανέλαβε την εξουσία το 2003.
Ο πληθωρισμός, κυρίως στα τρόφιμα, ανέβηκε ξανά με την νομισματική κρίση του 2018 και έκτοτε παραμένει ως επί το πλείστον σε διψήφια ποσοστά. Οι οικονομολόγοι κάνουν λόγο για χρόνια εμπορική ανισορροπία και για δαπανηρές κρατικές παρεμβάσεις που εξάντλησαν τα αποθέματα.
Μια έρευνα της Metropoll τον περασμένο μήνα έδειξε ότι το 80% πιστεύει ότι ο πληθωρισμός είναι υψηλότερος από αυτόν που δηλώνεται επίσημα. Μια ξεχωριστή έρευνα από το δίκτυο Deep Poverty έδειξε ότι περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες στην Κωνσταντινούπολη βασίζονται στα τρόφιμα που τους δίνει ο δήμος.
Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, αρχηγός του αντιπολιτευόμενου Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, υπογράμμισε ότι η κατάσταση επιδεινώθηκε. «Δεν υπήρχε πείνα στην Τουρκία πριν. Αλλά η πείνα είναι η πραγματικότητα τώρα» τόνισε.
Η κυβέρνηση Ερντογάν έχει αρκετούς μοχλούς που μπορεί να τραβήξει για να μειώσει την πίεση στον λαό. Η Αγκυρα έχει ήδη μειώσει τους φόρους επί του καπνού, ο οποίος έχει μεγάλη βαρύτητα στον δείκτη τιμών καταναλωτή (CPI), και ενώ αύξησε τους δασμούς για το αλκοόλ και τα διόδια που έχουν μικρότερο αντίκτυπο στον αριθμό αυτό.
Τον περασμένο μήνα, αύξησε τον ελάχιστο μισθό κατά 16% για το 2021, σε 2.825 λίρες (315 ευρώ) το μήνα.
«Δεν μπορείς να λύσεις το πρόβλημα των τροφίμων με τα επιτόκια», ανέφερε ο Γκιζέμ Οζτόκ Αλτινσάκ, επικεφαλής οικονομολόγος της TUSIAD, κορυφαίου επιχειρηματικού οργανισμού στην Τουρκία.
«Το πρόβλημά μας με τον πληθωρισμό είναι πολύ μεγάλο, οπότε πρέπει να λάβουμε πιο στοχευμένα μέτρα για να το λύσουμε» κατέληξε.