Το ημερολόγιο γράφει 27 Σεπτεμβρίου 2021 και ώρα 9:17, όταν ο Εγκέλαδος χτυπά το Αρκαλοχώρι του δήμου Μινώα Πεδιάδας, στο νομό Ηρακλείου.
Σεισμός 5,8 ρίχτερ, μετασεισμός 4,3 και εν συνεχεία άλλοι μικρότερης έντασης.
Ο απολογισμός γράφει 1 νεκρό, 11 τραυματίες και παραπάνω από 8.500 σπίτια επηρεασμένα από τον σεισμό, εκ των οποίων τα 5.000 ρημαγμένα.
Οικονομική και κοινωνική κατάπτωση, επιχειρηματικότητα δικαιολογημένα απούσα και πολίτες σε containers, μέχρι και σήμερα.
“...ακόμα κι αν κάποια οικογένεια έχει τα χρήματα να ανακατασκευάσει το σπίτι της, αν δεν αδειοδοτηθεί, δεν μπορεί να προβεί σε καμία απολύτως ενέργεια”
- Βασίλης Κεγκέρογλου, Δήμαρχος Μινώα Πεδιάδας
Χιλιάδες «κίτρινα» σπίτια - Άστεγοι κάτοικοι επ′ αόριστον
Οι 160 οικίσκοι, οι οποίοι στήθηκαν για την διαμονή πολιτών, των οποίων τα σπίτια είχαν κριθεί ακατάλληλα για χρήση, φιλοξενούν μέχρι και σήμερα, 3,5 χρόνια αργότερα, κατά προσέγγιση 400-500 ανθρώπους.
Υπάρχουν βέβαια και εκείνοι που επιλέγουν να παραμείνουν στα σπίτια τους, ακόμη και αν αυτά έχουν χαρακτηριστεί ως «κίτρινα» (σ.σ. ακατάλληλα για κατοίκηση - χρήζουν επισκευών), από τη Γενική Διεύθυνση Αποκατάστασης Επιπτώσεων Φυσικών Καταστροφών. Άλλοι πάλι φιλοξενούνται από συγγενικά τους πρόσωπα, μένουν σε μετόχια ή νοικιάζουν κάποιο κατάλυμα στην ευρύτερη περιοχή του δήμου Μινώα Πεδιάδας.
Ο Δήμαρχος, Βασίλης Κεγκέρογλου, κάνει τον δικό του απολογισμό, τονίζοντας πως «η Κυβέρνηση έδωσε πολύ γρήγορα τις προκαταβολές, μέσω του συστήματος της κρατικής αρωγής», όμως το σύστημα της αδειοδότησης για την ουσιαστική αξιοποίηση των προκαταβολών αυτών, προκειμένου να χτιστούν και πάλι τα σπίτια, «αποδείχθηκε αργόσυρτο και αναποτελεσματικό», όπως εξηγεί.
Συγκεκριμένα, μέχρι στιγμής έχουν εκδοθεί μόλις 240 άδειες για επισκευές ιδιωτικών κτιρίων και, απουσία οικονομικής δυνατότητας, έχουν χτιστεί στην πραγματικότητα πολύ λιγότερα από 240. Όπως εξηγεί ο Βασίλης Κεγκέργολου «ακόμα κι αν κάποια οικογένεια έχει τα χρήματα να ανακατασκευάσει το σπίτι της, αν δεν αδειοδοτηθεί, δεν μπορεί να προβεί σε καμία απολύτως ενέργεια».
“...εάν κάποιος δεν έχει λάβει την άδεια να ανακατασκευάσει το σπίτι του, πώς θα μπορέσει να συμμετάσχει στο πρόγραμμα;”
- Βασίλης Κεγκέρογλου, Δήμαρχος Μινώα Πεδιάδας
«Εικονική χρηματοδότηση» από τις τράπεζες
Το ερώτημα όμως τίθεται και ανάποδα. Ακόμη και αν κάποιος καταφέρει να πάρει αυτή -την πολυπόθητη- άδεια, και δεν είναι σε θέση να υποστηρίξει την ανέγερση του σπιτιού του εξ ολοκλήρου, τί ισχύει με τη χρηματοδότηση από το Κράτος;
Όπως εξηγεί ο Δήμαρχος, το ποσό της κρατικής αρωγής δεν αρκεί και ως επί το πλείστον, ο κόσμος αναγκάζεται να βάλει το χέρι στη τσέπη.
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, η οποία αφορά τους πληγέντες από φυσικές καταστροφές, το πλαίσιο της αποζημίωσης προβλέπει ότι θα πρέπει να ενισχύονται (σ.σ. οι πληγέντες) οικονομικά από την κρατική αρωγή σε ένα ποσοστό 80% και το υπόλοιπο 20% από τράπεζες.
Εδώ λοιπόν γίνεται το εξής απίστευτο: το ποσό της κρατικής βοήθειας δεν ανταποκρίνεται στις πραγματικές τιμές της αγοράς, ενώ οι τράπεζες αρνούνται να επιχορηγήσουν τους πληγέντες!
Το κράτος ενέταξε τον δήμο στο πρόγραμμα «Εξοικονομώ 2025» (σ.σ. για την επιδότηση ενεργειακής αναβάθμισης ακινήτων και τον άτοκο δανεισμό για την κάλυψη των ιδίων κεφαλαίων). Μια πρωτοβουλία την οποία ο Δήμαρχος της περιοχής χαιρετίζει, εκφράζοντας όμως έναν βασικό προβληματισμό: «εάν κάποιος δεν έχει λάβει την άδεια να ανακατασκευάσει το σπίτι του, πώς θα μπορέσει να συμμετάσχει στο πρόγραμμα;». Φτου και από την αρχή...
Οι πλειοψηφία των πολιτών έχει λάβει προς το παρόν, μόνο την προκαταβολή από το ποσό που του αναλογεί. Με την έκδοση της άδειας και την αποκατάσταση, θα χορηγηθεί και το υπόλοιπο ποσό, το οποίο από δικαιούχο σε δικαιούχο διαφέρει. Όπως τόνισε ο Βασίλης Κεγκέρογλου: «Οι προκαταβολές δόθηκαν από την αρχή, πριν ακόμη γίνει ο διαχωρισμός των σπιτιών από την Γ.Δ.Α.Ε.Φ.Κ. σε πράσινα, κίτρινα ή κόκκινα».
Το Αρκαλοχώρι ξαναχτίζεται από την αρχή αλλά σε ρυθμούς χελώνας
Αναφορικά με τις δημόσιες υποδομές, όπως δρόμοι, κοινόχρηστοι χώροι, δημόσια και δημοτικά κτίρια, πλατείες, ο Δήμαρχος λέει πως «δεν υπήρξε μέριμνα από την πλευρά του κράτους προκειμένου να εκπονηθεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ανασυγκρότησης και ο δήμος με τα προβλήματα του πελαγοδρομούσε ανάμεσα στην ανάγκη να υπάρξει άμεση στήριξη στους σεισμοπαθείς και στην ανάγκη να υπάρξει αυτός ο σχεδιασμός και η προετοιμασία ώστε να αποκατασταθούν οι υποδομές».
Συγκεκριμένα, μένει πολύς δρόμος, μέχρι την πλήρη αντικατάσταση των ζημιών του σεισμού του 2021. Οι οδικές υποδομές έχουν υποστεί σοβαρή ζημιά. Το σχέδιο ανασυγκρότησης, σύμφωνα με τον κ. Κεγκέρογλου, αποτελεί προτεραιότητα της δημοτικής αρχής και πραγματοποιείται σε συνεργασία με την κυβέρνηση.
“Έχουμε ζητήσει να υπάρξει συνολική αναστολή, ειδικά για τα σεισμόπληκτα κτίρια. Από την πλευρά της κυβέρνησης, μας διαβεβαιώνουν ότι κανείς δεν θα χάσει το σπίτι του. Δεν νομίζω όμως ότι μπορούμε να βασιστούμε σε αυτό.”
- Βασίλης Κεγκέρογλου, Δήμαρχος Μινώα Πεδιάδας
Όσον αφορά τα σχολεία της περιοχής, τα οποία επλήγησαν - 2 στον αριθμό - εκπονήθηκε το πρόγραμμα της σχολικής στέγης. Συγκεκριμένα, για το πρώτο (δημοτικό - γυμνάσιο), προβλέπεται η κατεδάφιση των - χτυπημένων από τα 5,8 ρίχτερ - κτιρίων και η ανέγερση άλλου, καθώς και ταυτόχρονη αγορά νέου οικοπέδου και ανέγερση κτιρίων εκεί.
Η διαδικασία βρίσκεται στο στάδιο των μελετών, το οποίο και αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του χρόνου, σύμφωνα με τον Δήμαρχο. Για το δεύτερο σχολείο, χτισμένο από το 1930 και χαρακτηρισμένο ως «διατηρητέο» από την Μελίνα Μερκούρη, έχουν ολοκληρωθεί οι μελέτες και σύμφωνα με αυτές, οι επισκευές θα κοστίσουν περί τα 1.500.000 ευρώ.
Στο μεταξύ, οι μαθητές διδάσκονται μέσα σε containers.
Την ώρα που μιλάμε, δύο συνεργεία με μπουλντόζες βρίσκονται στο Αρκαλοχώρι για να προχωρήσουν τη διαδικασία των κατεδαφίσεων. Μέχρι στιγμής, έχουν κατεδαφιστεί 150 κτίρια και τα συνεργεία αναμένεται να κατεδαφίσουν άλλα 80, ενώ απομένων ακόμα 200, τα οποία χρήζουν κατεδάφισης. Μια διαδικασία, την οποία «τρέχει» και χρηματοδοτεί η Περιφέρεια.
«Τα συναρμόδια Υπουργεία είναι πολλά - Θέλουμε έναν κρατικό εκπρόσωπο»
Σύμφωνα με πληροφορίες, τις οποίες επιβεβαίωσε και ο Βασίλης Κεγκέρογλου, είχαν εκδοθεί επίσης 55 κατασχετήρια σπιτιών, αποθηκών και οικοπέδων στις πληγείσες περιοχές.
Ο πρώην βουλευτής του ΠΑΣΟΚ και σημερινός Δήμαρχος δηλώνει στη HuffPost ότι «είχαν γίνει κατά καιρούς κατασχετήρια και απόπειρες πλειστηριασμού, εκ των οποίων οι περισσότερες ανεστάλησαν. Έχουμε ζητήσει να υπάρξει συνολική αναστολή, ειδικά για τα σεισμόπληκτα κτίρια. Από την πλευρά της κυβέρνησης, μας διαβεβαιώνουν ότι κανείς δεν θα χάσει το σπίτι του. Δεν νομίζω όμως ότι μπορούμε να βασιστούμε σε αυτό. Ίσως, με την τελευταία πρωτοβουλία (σ.σ. προστασία της κατοικίας, εάν οι οφειλές δεν ξεπερνούν τα 300.000 ευρώ) να βοηθηθούν οι πολίτες».
Την Τρίτη 4 Φεβρουαρίου 2025, ο σύλλογος σεισμόπληκτων Δήμου Μινώα Πεδιάδας, «Η Ελπίδα» έστειλε επιστολή στον πρώην (μετά τη χθεσινή (6/2) παραίτηση του) Υφυπουργό Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Χρήστο Τριαντόπουλο, ζητώντας του να εφαρμοστεί το άρθρο 27 (σ.σ. ορισμός, από την Κυβέρνηση, ενός συντονιστή αποκατάστασης σε περιοχές, που έχουν υποστεί καταστροφή) και στον δήμο τους. Όπως εξηγεί ο Δήμαρχος, «είχαμε ζητήσει να εκπονηθεί άμεσα σχέδιο ανασυγκρότησης και να οριστεί ειδικός συντονιστής, που θα είναι από την μεριά της κυβέρνησης ο συνομιλητής με τους τοπικούς φορείς. Τα συναρμόδια Υπουργεία είναι πολλά. Εμείς ζητάμε να υπάρχει στην περιοχή ένας κρατικός εκπρόσωπος».
«Είναι σημαντικό η πολιτεία να μην εγκαταλείπει μια περιοχή που έχει χτυπηθεί από φυσική καταστροφή, όταν έρχεται μια νέα φυσική καταστροφή σε μια άλλη περιοχή. Και για να γίνει αυτό, θα πρέπει σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα να εκπονείται το σχέδιο ανασυγκρότησης, να εξασφαλίζεται η χρηματοδότηση του και να υπάρχει ένας συντονιστής από την πλευρά της κυβέρνησης. Πιστεύω πως, εάν δεν δώσουν βάση (σ.σ. η Κυβέρνηση) και δεν αλλάξουν τακτική, θα φτάσουμε τα 10 χρόνια» (σ.σ. προκειμένου να σταθεί και πάλι το χωριό στα πόδια του).