Νέα πνοή στην Εθνική Πινακοθήκη δίνει το πρόγραμμα διετίας που ανακοίνωσε η ιστορικός τέχνης Συραγώ Τσιάρα, διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης εδώ και τέσσερις μήνες.
Σχέδιο και όραμα, όπως είπε η ίδια στην πρώτη της συνέντευξη Τύπου, παρουσιάζοντας το πρόγραμμα 2023-2024, είναι «οι συλλογές κι η ιστορία της Εθνικής Πινακοθήκης να συνομιλούν με τις σημερινές ανάγκες της κοινωνίας και τα σύγχρονα ρεύματα, με τρόπο πιο γόνιμο, πιο στοχαστικό στην αναζήτηση της απεικόνισης της εθνικής ταυτότητας». Η κ. Τσιάρα έδωσε «σήμα εκκίνησης για μια Εθνική Πινακοθήκη όλων μας» με πολιτιστικό και κοινωνικό αποτύπωμα στη δημοφιλή, από την εποχή της Μαρίνας Λαμπάκη- Πλάκα, Εθνική Πινακοθήκη.
Όπως είπε, η Εθνική Πινακοθήκη «βρίσκεται σε μια σημαντική στιγμή της διαδρομής της, έχει ήδη κατακτήσει καίριους στόχους. Αν και υποστελεχωμένη, διαθέτει εξαιρετικό προσωπικό, συνεργάτες και διοίκηση. Έχει πιστούς φίλους και υποστηρικτές», ενώ συνόψισε τις αρχές της θητείας της με τις λέξεις - κλειδιά «Συμπερίληψη - Βιωσιμότητα - Κοινωνική Διαπερατότητα - Δημόσια Λογοδοσία - Διάκριση - Συνέργεια – Πολυφωνία».
«Το μέλλον των μουσείων, η ανθεκτικότητα, η κοινωνική - πολιτισμική σημασία και η σχέση τους με το κοινό σε μια εποχή αλλεπάλληλων κρίσεων εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την προσαρμοστικότητα, την επινοητικότητα και την ανάπτυξη νέων μοντέλων επικοινωνίας και λειτουργίας, όχι μόνο στο αναλογικό, αλλά και στο ψηφιακό περιβάλλον. Στο μέλλον η δραστηριότητά μας θα πρέπει να αναπτυχθεί ισότιμα και στους δύο τομείς. Το έργο μας μπορεί να αποκτήσει πολλαπλούς ορίζοντες απεύθυνσης. Από το άμεσο περιβάλλον, τη γειτονιά, την πόλη, τη χώρα μέχρι το διεθνές κοινό, με το οποίο μπορούμε σήμερα να συνομιλήσουμε με τα μέσα που μας προσφέρει η σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία, οι δυνατότητες είναι απεριόριστες», σημείωσε η κ. Τσιάρα.
Το πρόγραμμα 2023 -2024 περιλαμβάνει ομαδικές, θεματικές εκθέσεις, εισάγει δημόσιο πρόγραμμα δράσεων λόγου και τέχνης που κάθε φορά θα τις πλαισιώνουν, στηρίζει τα «λίγο ξεχασμένα» παραρτήματα της Εθνικής Πινακοθήκης, εντείνει τις συνέργειες με φορείς δημόσιους και ιδιωτικούς, εμπλουτίζει τα εκπαιδευτικά προγράμματα σε διαφορετικές κατηγορίες κοινού και εισάγει μουσειακή αγωγή έως και σε βρέφη (από 18 μηνών έως 5 ετών).
Επίσης, έως το τέλος του 2023 θα παρουσιαστεί η μόνιμη συλλογή στον τρίτο όροφο, επανασχεδιασμένη με σκοπό ποικίλες ερμηνευτικές προσεγγίσεις και θα εναλάσσεται κάθε δύο χρόνια.
Όσο για το εστιατόριο της Πινακοθήκης, λειτουργεί πιλοτικά για ένα μήνα και αμέσως μετά θα παραδοθεί στο κοινό.
Στο μεταξύ, η επαναλειτουργία της Γλυπτοθήκης στο ’Αλσος Στρατού στο Γουδή από τις 2/11, μετά από δύο χρόνια διακοπής λειτουργίας της λόγω εργασιών συντήρησης, συνοδεύεται με την έναρξη λειτουργίας Αίθουσας Δυτικοευρωπαϊκής Τέχνης στο καινούργιο κτίριο (επίπεδο -2) της Πινακοθήκης. Η αίθουσα εγκαινιάζεται με 47 πίνακες από τα 1.250 έργα ζωγραφικής ξένων σχολών, δωρεές προς την Εθνική Πινακοθήκη. Το παλαιότερο έργο, η «Αγία Τριάδα» χρονολογείται το 1389 και αποδίδεται στον Μάρκο Βενετσιάνο, και το νεότερο είναι το «Σεληνιακό τοπίο» (π. 1966) του Λούτσιο Φοντάνα.
Ο Πικάσο και η δωρεά των Γάλλων καλλιτεχνών στην Ελλάδα
Ανάμεσα στα 47 έργα της έκθεσης Δυτικοευρωπαϊκής Τέχνης παρουσιάζονται πέντε από τους πίνακες που είχαν δωρίσει το 1946 Γάλλοι καλλιτέχνες στον ελληνικό λαό. Και κατ′ αρχήν εκτίθεται για πρώτη φορά μετά την κλοπή, το «Γυναικείο Κεφάλι» του Πικάσο, με την αφιέρωση του μεγάλου ζωγράφου στο πίσω μέρος του πίνακα «για το θάρρος του ελληνικού λαού και τον αγώνα του εναντίον του φασισμού». Είναι το περίφημο έργο που κλάπηκε το 2012 και εντοπίστηκε από τις Αρχές το 2021, όπως και ο πίνακας του Ολλανδού Πιετ Μοντριάν «Μύλος» (1905). Από τη δωρεά των Γάλλων καλλιτεχνών παρουσιάζεται επίσης το έργο του Φρανσίς Πικαμπιά «Κεφάλι», «Παραλία» του Αλμπέρ Μαρκέ, «Μητέρα και παιδί με κόκκινη ποδιά» του Αντρέ Φουζερόν , «Γυμνό» του Αντρέ Λoτ.
Περιοδικές εκθέσεις
Παρατείνεται η έκθεση «Κωνσταντίνος Παρθένης - Η ιδανική Ελλάδα της ζωγραφικής του» έως τις αρχές Μαρτίου 2023. Θα συνοδεύεται από επιστημονική συνάντηση με θέμα την επίδραση του Θεοσοφισμού στις Εικαστικές Τέχνες, αλλά και περφόρμανς βασισμένη σε ιστορικό κείμενο του 1930 του Νίκου Γιοκαρίνη, με θέμα τις έριδες γύρω από την καλλιτεχνική στάση του Κωνσταντίνου Παρθένη.
Αφετέρου, την άνοιξη του 2023 θα παρουσιαστεί η έκθεση Ελλήνων καλλιτεχνών με θέμα το «Αστικό Βίωμα» τις δεκαετίες 1950 - 1960 - 1970 στις εικαστικές τέχνες και στον κινηματογράφο, σε συνεργασία με την Ταινιοθήκη της Ελλάδος.
Έκθεση για τη Δημοκρατία της νότιας Ευρώπης
Μέσα στο 2024 αναμένεται να εγκαινιαστεί μια μεγάλη διεθνής έκθεση με θέμα τη «Δημοκρατία», με αφορμή τα πενήντα χρόνια από την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα, το 1974. Χρονιά που συμπίπτει ιστορικά με την Επανάσταση των Γαρυφάλλων και την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Πορτογαλία όπως και με την ισπανική μετάβαση προς την δημοκρατία, με τον θάνατο του δικτάτορα Φράνκο το 1975. «Σε μια εποχή απειλητικής επανάκαμψης αυταρχικών δυνάμεων στην Ευρώπη και διασάλευσης των δημοκρατικών κεκτημένων, μια έκθεση για το πώς οι καλλιτέχνες εμπνεύστηκαν από τους αγώνες ενάντια σε αυταρχικά καθεστώτα, αποκτά πρόσθετη σημασία» τόνισε η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης Συραγώ Τσιάρα.
Για τα οικονομικά της Εθνικής Πινακοθήκης, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, δήλωσε στη συνέντευξη Τύπου, ότι «προέρχονται από τους εθνικούς πόρους του υπουργείου Πολιτισμού, τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα τα οποία είναι στη διάθεσή μας, το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027, το οποίο θα ξεκινήσει τους επόμενους μήνες και η Πινακοθήκη, σε κάθε περίπτωση, έχει το δικαίωμα αλλά έχει και τη δυνατότητα να τα διεκδικήσει». Η Λίνα Μενδώνη εξέφρασε ευχαριστίες στη Συραγώ Τσιάρα «για όσα έχει κάνει αυτούς τους τρεισήμισι μήνες, με μια δύσκολη προσαρμογή, και μάλιστα διαδεχόμενη μία ισχυρή προσωπικότητα» ’Αλλωστε, όπως είπε η υπουργός, «από τη Μαρίνα Λαμπάκη- Πλάκα, την επί τρεις δεκαετίες διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης ξεκίνησε όλο αυτό το έργο της Πινακοθήκης και βασίστηκε σε εκείνη σε πολύ μεγάλο βαθμό, καθώς παρέδωσε την ανανεωμένη Πινακοθήκη στην επόμενη γενιά».
Από την πλευρά του, ο υφυπουργός Πολιτισμού, αρμόδιος για τον Σύγχρονο Πολιτισμό, Νικόλας Γιατρομανωλάκης, υπογράμμισε τον κοινό στόχο ΥΠΠΟΑ - ΕΠΜΑΣ, που δεν είναι άλλος από το να πιάσουν μαζί το νήμα της συνέχειας της ιστορίας του φορέα, προχωρώντας σε μια ολιστική και ολοκληρωμένη προσέγγιση. Αυτό, εξήγησε, σημαίνει μέριμνα και παρεμβάσεις για τα «λίγο ξεχασμένα», όπως είπε, παραρτήματα της ΕΠΜΑΣ και τη Γλυπτοθήκη στο Γουδή, τα εκπαιδευτικά προγράμματα, τον κανονισμό λειτουργίας της Πινακοθήκης η οποία συνιστά τον «θεματοφύλακα της εικαστικής ιστορίας της χώρας».