Αμέσως μετά τη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αλλά και τις κοινές τους δηλώσεις, κυβερνητικές πηγές τόνιζαν το καλό κλίμα που υπήρξε μεταξύ των δύο ηγετών.
Σύμφωνα με συνομιλητές του πρωθυπουργού, ήταν εμφανής η πρόθεση και των δύο πλευρών να δοθεί έμφαση στη θετική ατζέντα και στη διατήρηση ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας.
Αυτή η διάθεση να συνεχιστεί η πρόοδος που έχει επιτευχθεί στις διμερείς σχέσεις, αποτυπώθηκε και στην Κοινή Δήλωση που δημοσιεύτηκε μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν, όπου αναφέρεται ότι το σημερινό κλίμα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας συμβάλλει στην ενίσχυση της σταθερότητας στην περιοχή. Οι δύο ηγέτες δεσμεύθηκαν στην εδραίωση αυτού του θετικού κλίματος σύμφωνα με τη Διακήρυξη των Αθηνών, στη διερεύνηση νέων τομέων συνεργασίας, τη συνέχιση των τακτικών ανταλλαγών και της διατήρησης αποτελεσματικών διαύλων επικοινωνίας σε πολλά επίπεδα.
Τα «αγκάθια» και η «κόντρα» για τη Χαμάς
Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν υπήρξαν σημεία διαφωνίας κατά τη διάρκεια της συνάντησης, κάτι που φάνηκε και στις κοινές δηλώσεις. Όπως εξηγούν οι ίδιες πηγές, η ελληνική αντιπροσωπεία δεν είχε ποτέ την ψευδαίσθηση ότι η τουρκική πλευρά δεν θα έβαζε στο τραπέζι κάποιες από τις επιδιώξεις της. Η πρώτη διαφωνία αφορούσε στο θέμα της Θράκης με τον Ταγίπ Ερντογάν να μιλά στις δηλώσεις του για «τουρκική μειονότητα» και τον Κυριάκο Μητσοτάκη να κάνει λόγο για χαρακτηρισμό της μειονότητας ως θρησκευτικής, επικαλούμενος τη Συνθήκη της Λωζάνης. «Στη Θράκη, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι συμπολίτες μας διαβιούν αρμονικά με την ευρωπαϊκή αλλά και την ελληνική έννομη τάξη να τους εγγυάται ένα καθεστώς ίσων ευκαιριών. Πρέπει να σας διαβεβαιώσω ότι σε αυτόν τον στόχο είμαι προσωπικά προσηλωμένος», τόνισε ο πρωθυπουργός.
Πιο χαμηλών τόνων ήταν η αναφορά του Τούρκου προέδρου, σε ένα άλλο σημείο «αγκάθι» για τις δύο πλευρές, το Κυπριακό. «Να επιτευχθεί μία δίκαιη λύση στο Κυπριακό, που θα ενισχύσει τη γαλήνη στην περιοχή» ανέφερε ο Ταγίπ Ερντογάν ενώ ο Κυριάκος Μητσοτάκης σημείωσε πως είναι «ένα ζήτημα στο οποίο προφανώς και διαφωνούμε, όμως το αντίδοτο σε οποιοδήποτε αδιέξοδο δεν μπορεί να είναι άλλο από το διάλογο» και πρόσθεσε ότι η αναζήτηση λύσης πρέπει να είναι στο πλαίσιο των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Σημείο τριβής τις τελευταίες μέρες στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών ήταν και η απόφαση των τουρκικών αρχών για τη μετατροπή της Μονής της Χώρας σε μουσουλμανικό τέμενος. «Ανοίξαμε ξανά τη Μονή της Χώρας για λατρεία και επίσκεψη» είπε ο Τούρκος πρόεδρος ενώ ο Έλληνας πρωθυπουργός σημείωσε πως «είχαμε την ευκαιρία με ειλικρίνεια να συζητήσουμε με τον Πρόεδρο Ερντογάν τη στεναχώρια μας, τη δυσαρέσκειά μας για το γεγονός ότι η Μονή της Χώρας άλλαξε χαρακτήρα και θα λειτουργήσει πια ως τέμενος. Άκουσα αυτά τα οποία είπε ο κ. Πρόεδρος και πιστεύω ότι κατ’ ελάχιστον είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να διαφυλάξουμε την ξεχωριστή πολιτιστική αξία αυτού του μνημείου έτσι ώστε να μπορεί να είναι επισκέψιμο από όλους και να μπορούν όλοι να απολαμβάνουν αυτόν τον πολύ σημαντικό πολιτιστικό θησαυρό, που πιστεύω ότι αποτελεί και ένα σημείο αναφοράς στην ιστορία της ίδιας της Κωνσταντινούπολης.»
Εκεί που εκφράστηκε εντονότερα η διαφωνία των δύο πλευρών ήταν στο θέμα της έντασης στη Μέση Ανατολή και ειδικά στο ρόλο της Χαμάς. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης τη χαρακτήρισε τρομοκρατική οργάνωση. Ο πρόεδρος της Τουρκίας ξαναπήρε το λόγο τονίζοντας ότι δεν συμφωνεί με την προσέγγιση του Έλληνα πρωθυπουργού και ότι η Χαμάς είναι αντιστασιακή οργάνωση. «Αν την ονομάσετε τρομοκρατική οργάνωση, αυτό θα με λυπούσε», είπε χαρακτηριστικά με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να απαντά «ας συμφωνήσουμε, κ. Πρόεδρε, ότι διαφωνούμε στο θέμα αυτό, αλλά ας συμφωνήσουμε ότι συμφωνούμε στην ανάγκη αυτή τη στιγμή να υπάρχει μια άμεση κατάπαυση του πυρός και πάνω απ’ όλα, πάνω απ’ όλα να προστατευθούν οι άμαχοι Παλαιστίνιοι, που είναι και τα άδικα, τα μεγάλα θύματα αυτού του πολέμου». «Αυτό μπορεί να γίνει», ανταπάντησε ο Τούρκος πρόεδρος και σε εκείνο το σημείο τελείωσαν οι κοινές δηλώσεις.
Οι επόμενες κινήσεις
Στο πλαίσιο της επίσκεψης του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Άγκυρα ανακοινώθηκε η ίδρυση ελληνοτουρκικού Επιχειρηματικού Συμβουλίου. Αυτή είχε αποφασιστεί κατά την συνάντηση των δύο ηγετών στην Αθήνα τον περασμένο Δεκέμβριο και μπαίνει πλέον σε τροχιά υλοποίησης με στόχο την προώθηση της επιχειρηματικής συνεργασίας. Στόχος, όπως τονίστηκε και στις κοινές δηλώσεις, είναι ο διπλασιασμός των διμερών εμπορικών συναλλαγών μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.
Οι δύο πλευρές κατέληξαν ακόμη σε Μνημόνιο Κατανόησης για τη Συνεργασία στη Διαχείριση Καταστροφών, που θέτει σε πιο δομημένη βάση την συνδρομή μεταξύ των δύο χωρών σε επείγουσες καταστάσεις, καθώς και σε συμφωνία για συνεργασία στον τομέα της Υγείας και των Ιατρικών Επιστημών.
Τέλος, συμφωνήθηκε ότι το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας θα πραγματοποιηθεί περί το τέλος του χρόνου στη γειτονική χώρα. Έως τότε οι δύο ηγέτες είναι πιθανόν να συναντηθούν στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στην Ουάσινγκτον και σίγουρα στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη.