Ο τίτλος της έκθεσης «Συνάνθρωπος» εμπεριέχει ενδεχομένως συνειδητά το πανανθρώπινο στοιχείο που διαπερνά απ’ άκρου εις άκρον διαφορετικούς πολιτισμούς και κοινωνίες.
Πόσο δικαιολογημένος όμως θα μπορούσε εκ πρώτης όψεως να είναι ένας τέτοιος καταιγιστικός τίτλος και πόσο αιχμηρά ραβδώνει τα έργα των εικαστικών που συμμετέχουν στην έκθεση;
Πρώτ’ απ’ όλα όμως να κάνουμε τις συστάσεις: Η έκθεση «Συνάνθρωπος» φιλοξενείται στους δύο χώρους της γκαλερί Τεχνοχώρος, επί της οδού Λεμπέση, σε απόσταση αναπνοής από το πανανθρώπινο σύμβολο που δεν είναι άλλο από τον Παρθενώνα. Φανταστείτε λίγο την εικόνα και σπεύστε να διαπιστώσετε ότι στη συγκεκριμένη έκθεση (θα διαρκέσει ως τις 19 Μαΐου) τίποτα δεν είναι τυχαίο.
Το εικαστικό σχήμα είναι 6+1. Δηλαδή έξι ξένοι κι ένας Έλληνας εκθέτουν τη δουλειά τους στις 1+1: γκαλερί Τεχνοχώρος και my art box. Οι εικαστικοί Mohamed Abou Elnaga από την Αίγυπτο, Wolfgang Brenner από τη Γερμανία, Rolana Če kauskaitė από τη Λιθουανία, Sarantis Gagas από την Ελλάδα, Ohno Kouji από την Ιαπωνία, Paula Kouwenhoven από την Ολλανδία και Miodrag Peric από τη Σερβία επέλεξαν την Αθήνα, και μάλιστα ένα σημείο της πόλης τόσο κοντινό με τη διαχρονική ιστορία του τόπου μας για να στήσουν το εργαστήρι τους και να συνθέσουν τις δημιουργίες τους.
Με την ελπίδα της αλληλοκατανόησης των λαών, του γεφυρώματος των συνόρων και πάντα με στόχο να συστηθούν στο ελληνικό κοινό, αλλά και ευγενικά να διεισδύσουν σε μια χώρα, για την οποία διδάχτηκαν πολλά στα σχολεία και τα πανεπιστήμια και που πιστεύουν ότι κατέχει κορυφαία θέση στο παγκόσμιο πολιτιστικό στερέωμα.
Θέλοντας να δικαιολογήσω τον τίτλο της έκθεσης πατώντας πάνω σε δικά μου περί τέχνης δεδομένα, όπως επίσης και τον αιχμηρό τρόπο που σφυρηλατείται ο Συνάνθρωπος, θα προστρέξω στον Μπρεχτ, όταν αναφέρεται στην τέχνη. Ο Μπρεχτ διερωτάται πως δρα και επιδρά ένα έργο ή πολλά έργα μαζί στον άνθρωπο, όταν μάλιστα συνδέονται μεταξύ τους με μια αόρατη, πλην μεταξένια κλωστή. Η επίδραση είναι αφοπλιστική δεδομένου ότι οδηγεί τον επισκέπτη να ξεφύγει από το «παρατηρώ ένα έργο τέχνης» και τον περνά στο «αναζητώ τους συνδετικούς κρίκους των περισσότερων του ενός έργων που έχω μπροστά μου».(Μα αυτή δεν είναι η γοητεία της τέχνης;).
Η επόμενη απορία του Μπρεχτ αφορά στη «συλλογικότητα» που ανταποκρίνεται στο «γενικά ανθρώπινο». Και ενδεχομένως, με βάση το σκεπτικό του σπουδαίου Γερμανού δραματουργού, αυτό που αναδεικνύεται μέσα από τις εικαστικές προβολές του Τεχνοχώρου και του My art box, είναι ακριβώς αυτή η αίσθηση της συλλογικότητας, ωθώντας την τέχνη να διαφεύγει της διαλεκτικής αντίφασης, ενδεχομένως μακράν της βιωμένης πραγματικότητας, αλλά κοντά στην υπερβολή της δαμασμένης πραγματικότητας.
Γιατί εκεί αισθάνθηκα να βρίσκομαι – στη δαμασμένη πραγματικότητα – όταν συναντήθηκα με το εξαιρετικής έμπνευσης εικαστικό σύνολο του Ιάπωνα καλλιτέχνη Ohno Kouji. Δουλεμένο και τοποθετημένο στο υπόγειο του Νο 2 Τεχνοχώρου (My art Box) με ειδικό «γαλαξιακό» φωτισμό για ένα εντελώς γήινο θέμα, το έργο του Γιαπωνέζου με «αφόπλισε» στιγμιαία, αποδεχόμενη ενδόμυχα ότι η Ιστορία δεν έπαψε λεπτό να γράφεται με την ισχύ των όπλων, των σακατεμένων παιδιών, των πολεμικών παιγνιδιών και ό,τι άλλο μπορεί να οδηγεί τον άνθρωπο – όταν δεν είναι Συνάνθρωπος – στην κατίσχυση της υπεροπλίας.
Δεν ξέρω αν όντως αυτοί οι επτά καλλιτέχνες είχαν προ-αποφασίσει μια πολιτιστική ομερτά μεταξύ τους πριν πάρουν το δρόμο για την Αθήνα. Το αγνοώ. Γνωρίζω όμως ότι κάποια στιγμή πέρασαν από το εικαστικό βασίλειο της Paula Kouwenhoven στην Ολλανδία, όπου εκεί, δεν θα το απέκλεια, να έπεσε ο κλήρος της καθόδου στο νότιο άκρο της Ευρώπης.
Αγνοώ επίσης αν σκέφτηκαν την Ελλάδα της κρίσης, τις ασθμαίνουσες γκαλερί, τους φιλότεχνους που πηγαίνουν σε εκθέσεις, αλλά δύσκολα αγοράζουν. Αμφιβάλλω αν μπήκαν στον κόπο να κάνουν τόσο περίπλοκες σκέψεις. Ο δυνάμει εικαστικός οίστρος εν Ελλάδι τους ξεπέρασε από την πρώτη στιγμή, ακόμη και οικονομικά, και ιδού το ξεχωριστό αποτέλεσμα, το οποίο αβίαστα προέκυψε και που αξίζει να βιώσετε εφόσον φυσικά βρείτε τον χρόνο.
Η αλήθεια είναι ότι έμεινα αρκετά στις δύο γκαλερί, θαυμάζοντας, απορώντας, μελετώντας τις δημιουργίες αυτών των εμπνευστών του Συνάνθρωπου. Δεν ξέρω αν βρήκα τη συνέργεια που αρχικά είχα στο μυαλό μου - εκ των υστέρων, νομίζω ναι - αλλά σκεφτόμουν συνεχώς ότι τέτοιες εκθέσεις, τέτοιου είδους δημιουργίες θα έπρεπε να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης και πρόκλησης για τα μουσεία μας, θα έπρεπε να τίθενται υπό «δημόσια» προστασία και να μην εναπόκειται στην ιδιωτική πρωτοβουλία να αγκαλιάζει τέτοιου είδους εικαστικές αναζητήσεις που τιμούν την Ελλάδα, αλλά που χρειάζονται μεγαλύτερη προβολή και ενδεχομένως αυτή την απαξιωμένη σήμερα συλλογικότητα του Μπρεχτ.
Αναλυτικά οι καλλιτέχνες
Ο Mohamed Abou Elnaga από την Αίγυπτο, καλλιτέχνης, επιμελητής και καθηγητής, δουλεύει με διάφορα μέσα, όπως φωτογραφία, ζωγραφική και σχέδιο. Στα έργα του, προβάλλονται έντονα τα συναισθήματα των υποκειμένων και ενώνονται οι αιώνιες μνήμες της χώρας του με τις πιο σύγχρονες προκλήσεις και γεγονότα.
Ο Wolfgang Brenner, από τη Γερμανία έχει πάντα μια κοινωνικό-πολιτική διάσταση στα έργα του, πολλές φορές με κριτική σκέψη και καυστικό χιούμορ. Προτάσεις, σαν αυτές μέσα στα κινέζικα τυχερά μπισκότα (Glückskekse) συνδυάζονται με μεταξοτυπίες, κολάζ και έργα με μικτές τεχνικές, δημιουργώντας καινούργιες αναγνώσεις.
Ο Miodrag Peric, γλύπτης από τη Σερβία, παρουσιάζει τα έργα “The blue yonder”, “Totally pissed”, “Excess baggage corkscrew”, “The black telephone”, “The call”. Συνδυάζοντας στοιχεία που αναγνωρίζουμε ως διαφορετικά μεταξύ τους, ο Peric δίνει ζωή σε όντα και αντικείμενα που αποκτούν μια εντελώς διαφορετική οντότητα και νόημα.
Η Paula Kouwenhoven από την Ολλανδία, παρουσιάζει μια σειρά έργων που βρίσκονται σε μια λεπτή ισορροπία ανάμεσα στο παραστατικό στοιχείο και την ελεύθερη επεξεργασία και ερμηνεία του καλλιτέχνη.
H Rolana Čečkauskaitė από τη Λιθουανία, παρουσιάζει το έργο “Knock and maybe someone will open”. Διάφορα ρόπτρα παραπέμπουν σε παλαιότερες, αλλά όχι και τόσο μακρινές εποχές, όπου ίσως υπήρξε μια πιο άμεση επικοινωνία με τον γείτονα, με τον αλλοδαπό, με τον ξένο.
Ο Σαράντης Γκάγκας από την Ελλάδα, παρουσιάζει το έργο Αδιάρρηκτο νήμα. Πάνω σε έναν μεταλλικό κύκλο, ο καλλιτέχνης έχει φτιάξει μια ανομοιόμορφη και ασύμμετρη δομή από μεταξένιες κλωστές. Με ένα φυσικό υλικό, ο Γκάγκας έχει δημιουργήσει έναν ολόκληρο μικρόκοσμο. Πάνω σε αυτόν, για ένα διάστημα, αναπτύσσονται και ζούνε οι γνωστοί μεταξοσκώληκες. Σχηματίζουν διάφορους περιπάτους πάνω στην προηγούμενη δομή και προσθέτουν το δικό τους χρόνο και ίχνη στον χρόνο του ανθρώπου.
Ο Ιάπωνας Ohno Kouji, παρουσιάζει το έργο “Dulce bellum inexpertis –Adagiorum Collectance IV,I,I”- δηλαδή, Για τους άπειρους, ο πόλεμος είναι γλυκός. Το δεύτερο μέρος του τίτλου αναφέρεται στη συλλογή από adagio, δηλαδή από συγκεκριμένες εκφράσεις που συνήθως εμπεριέχουν ένα ηθικό δίδαγμα και μνημονεύονται εύκολα.Γκαλερί Τεχνοχώρος, οδός Λεμπέση 4& Μακρυγιάννη, Αθήνα
