Σοκαριστικοί είναι οι αριθμοί σχετικά με τη λειψυδρία που παραθέτει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, παρουσιάζοντας παράλληλα πρωτοβουλίες και μέτρα που εξετάζονται για την αντιμετώπιση του προβλήματος στη σκιά της κλιματικής κρίσης.
Το πρόβλημα της λειψυδρίας γίνεται ολοένα και πιο έντονο τα τελευταία χρόνια, και το περασμένο καλοκαίρι έγινε ιδιαίτερα αισθητό σε πολλές περιοχές της χώρας. Τα τελευταία δύο χρόνια η μείωση των βροχών και των χιονοπτώσεων έχει προκαλέσει μείωση στα υδατικά αποθέματα των ταμιευτήρων που τροφοδοτούν την Αττική. Ο ταμιευτήρας του Ευήνου, μαζί με το Μόρνο, το Μαραθώνα και την Υλίκη αποτελούν τους τέσσερις ταμιευτήρες νερού, που τροφοδοτούν την Αττική με περισσότερα από 400 εκατ. κυβικά μέτρα νερού το χρόνο.
Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση του υπουργείου, το υδροδοτικό σύστημα είναι σχεδιασμένο ώστε τα αποθέματα των ταμιευτήρων να μη μειώνονται- τα τελευταία δύο έτη όμως, λόγω της ανομβρίας, τα αποθέματα μειώθηκαν από 1.158.127 εκατ. κυβικά μέτρα στις 26/8/2022 σε 703.339 εκατ. κυβικά μέτρα στις 26/08/2024, δηλαδή κατά μέσο όρο περίπου 225 εκατ. κυβικά μέτρα το έτος.
Λόγω των παραπάνω, η ΕΥΔΑΠ, σύμφωνα με τον προγραμματισμό της, έχει ήδη ενεργοποιήσει συμπληρωματικές πηγές υδροδότησης, με την επαναλειτουργία 17 γεωτρήσεων, κατά κύριο λόγο στην περιοχή Μαυροσουβάλα και θα ενεργοποιήσει γεωτρήσεις και στο μέσο ρου του Βοιωτικού Κηφισού, ενώ επίσης νερό πλέον αντλείται και από την Υλίκη, που μέχρι τώρα ήταν εφεδρικός ταμιευτήρας. Αυτές οι ενέργειες θα συνεισφέρουν περίπου 75 εκατ. κυβικά μέτρα το έτος, τονίζεται στην ανακοίνωση. Όπως υπογραμμίζεται, αν συνεχιστεί η ανομβρία των περασμένων ετών, θα έχουμε έλλειμμα 150 εκατ. κυβικά μέτρα το έτος και ένα απόθεμα που μπορεί να διαρκέσει περίπου 4 έτη.
Τα μέτρα που εξετάζονται
Το ΥΠΕΝ σε συνεργασία με την ΕΥΔΑΠ, έχει καταρτίσει και υλοποιεί έναν οδικό χάρτη και θα επιλέξει τις καλύτερες λύσεις, που είναι ρεαλιστικό να υλοποιηθούν, εντός της τετραετίας για τη διασφάλιση των αποθεμάτων νερού. Όπως σημειώνεται, στις λύσεις αυτές περιλαμβάνονται:
- Η μείωση των απωλειών στα δίκτυα ύδρευσης
- Η μερική εκτροπή νερού από ποταμούς που καταλήγουν στη λίμνη των Κρεμαστών
- Η ένταξη νέων ταμιευτήρων
- Η χρήση ανακυκλωμένου νερού για άρδευση και βιομηχανικές χρήσεις, καθώς και ο εμπλουτισμός του υπόγειου υδροφορέα με ανακυκλωμένο νερό
- Η βέλτιστη διαχείριση ομβρίων υδάτων και η αφαλάτωση, με χρήση πράσινων, ενεργειακών πόρων.
- Τέλος, εφόσον απαιτηθεί από τις συνθήκες, σε μεταγενέστερο χρόνο, θα εφαρμοστούν δράσεις εξοικονόμησης.
Επίσης, η ΕΥΔΑΠ εφαρμόζει ένα 10ετές επενδυτικό πρόγραμμα 2023-2032, ύψους 2,1 δισ. ευρώ, για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υδάτινων πόρων.
Η αντιμετώπιση της λειψυδρίας, υπογραμμίζεται στην ανακοίνωση, και η αποτροπή των επιπτώσεών της, είναι μια από τις προτεραιότητες της πολιτείας και «σε πλήρη συνεργασία με όλες τις εταιρείες ύδρευσης της χώρας θα ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα για την αντιμετώπιση του φαινομένου.Συνιστάται η συμμετοχή όλων, στην κοινή προσπάθεια με λελογισμένη χρήση των υδάτινων αποθεμάτων» .
Σκυλακάκης: Στο τέλος του έτους τα αποτελέσματα από τα κλιματικά μοντέλα
Ο υπουργός, Θεόδωρος Σκυλακάκης, δήλωσε πως «το κλειδί για τον σχεδιασμό της μελλοντικής ύδρευσης της Αττικής και της απόλυτης διασφάλισης του αγαθού του πόσιμου νερού, είναι η πρόβλεψη για τις βροχοπτώσεις στα επόμενα έτη και δεκαετίες. Για το σκοπό αυτό, το υπουργείο μελετά, ήδη, με νέα πολύ υψηλής ακρίβειας κλιματικά μοντέλα, το φαινόμενο και θα έχει τα αποτελέσματα των σχετικών μελετών μέχρι το τέλος του έτους. Στη βάση αυτών, θα σχεδιαστεί το κατάλληλο μείγμα μεσοπρόθεσμων έργων που μπορεί να περιλάβει την αξιοποίηση υφιστάμενων υδάτινων πόρων της Κεντρικής Ελλάδος (λίμνη Κρεμαστών), αφαλατώσεων και αξιοποίησης για νερό άρδευσης και βιομηχανικό νερό των ομβρίων υδάτων και του νερού που προέρχεται από επεξεργασία λυμάτων. Σε κάθε περίπτωση, η Αττική ακόμα κι αν προκύψουν τα πλέον ακραία (ρεαλιστικά) σενάρια, με το συνδυασμό άμεσων και μεσοπρόθεσμων έργων, θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα της μείωσης των βροχοπτώσεων, με τη βοήθεια -αν παραστεί ανάγκη- και της φθηνής ενέργειας, μέσω ανανεώσιμων πηγών, που διασφαλίζει η ταχύτατη, πράσινη, ενεργειακή μετάβαση την οποία υλοποιούμε».
ΕΥΔΑΠ: Κανένα θέμα αύξησης της τιμής
Ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ Χάρης Σαχίνης δήλωσε προ ολίγων ημερών στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι η ΕΥΔΑΠ παρακολουθεί από κοντά το πρόβλημα με την λειψυδρία αλλά για την ώρα δεν χρειάζεται να προχωρήσει στην λήψη περιοριστικών μέτρων στην κατανάλωση. Έχει γίνει, είπε, από καιρό μια καμπάνια με συστάσεις στον κόσμο και για την ώρα αναμένεται η εθελούσια ανταπόκριση του.
Όπως σημείωσε, αν δεν υπάρξουν βροχοπτώσεις και χιονοπτώσεις τον χειμώνα τα πράγματα θα είναι διαφορετικά- τότε «θα μπούμε στο κόκκινο τώρα είμαστε ακόμη στο κίτρινο ούτε καν στο πορτοκαλί».
Σύμφωνα με τον κύριο Σαχίνη τα τελευταία δύο χρόνια, η έλλειψη βροχών έχει περιορίσει σημαντικά τα υδατικά αποθέματα. Στην περίπτωση που η ανομβρία συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια λόγω της κλιματικής αλλαγής, συνδράμει ήδη το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας στην εξεύρεση εναλλακτικών λύσεων με γνώμονα το χαμηλότερο δυνατό οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος. Σε κάθε περίπτωση σημείωσε ο κ. Σαχίνης ο κόσμος πρέπει να είναι προσεκτικός και να μην σπαταλά νερό, ενώ ξεκαθάρισε επίσης ότι δεν υπάρχει κανένα θέμα αύξησης της τιμής στα τιμολόγια κατανάλωσης.
Δορυφορικές μετρήσεις της έκτασης της τεχνητής λίμνης του Μόρνου
Ενδεικτικές της κατάστασης είναι εικόνες που έδωσε στη δημοσιότητα το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών για την έκταση της τεχνητής λίμνης του Μόρνου.
Όπως αναφέρεται σε σχετική ανάρτηση, παρατηρείται μείωση της έκτασής της τους τελευταίους μήνες λόγω της απουσίας βροχών, των υψηλών θερμοκρασιών και του πολύ ήπιου χειμώνα με τις περιορισμένες χιονοπτώσεις στα ορεινά.
Με βάση τα δορυφορικά δεδομένα που επεξεργάστηκε η μονάδα METEO του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, από τον ευρωπαϊκό δορυφόρο Sentinel-2, στις 16 Αυγούστου 2022 (2 χρόνια πριν) η συνολική έκταση της επιφάνειας της λίμνης ήταν ~16.8 km², ενώ στις 21 Αυγούστου 2023 (1 χρόνο πριν) υπολογίστηκε στα ~15.3 km². Φέτος, στις 20 Αυγούστου 2024 η έκταση της λίμνης υπολογίστηκε προσεγγιστικά στα ~12.0 km². Την συγκεκριμένη χρονική περίοδο η έκταση της λίμνης είναι κατά 15-20% συρρικνωμένη σε σχέση με τη μέση τιμή από το 2010.
Η έκταση της τεχνητής λίμνης του Μόρνου για την συγκεκριμένη χρονική περίοδο υπολογίζεται ως μια από τις μικρότερες από το 2010 που υπάρχουν δορυφορικές παρατηρήσεις πολύ υψηλής ανάλυσης.