Ο Αμερικανός δημοσιογράφος και δοκιμιογράφος Νέιθαν Θρωλ, τακτικός συνεργάτης των The New York Times Magazine και άλλων διεθνών μέσων μας μιλά με αφορμή την κυκλοφορία στην Ελλάδα του βιβλίου του «Μια μέρα της ζωής του Άμπεντ Σαλάμα», (εκδόσεις Δώμα). Το βιβλίο βραβεύτηκε με το Βραβείο Pulitzer Γενικής Τεκμηριογραφίας 2024, και διακρίθηκε ως βιβλίο της χρονιάς για το 2023 από τον New Yorker, τον Economist, το TIME, τους Financial Times, το The Forward, κ.ά.
Ο Θρωλ σε μια συγκλονιστική αφήγηση ακολουθεί τον Παλαιστίνιο Άμπεντ, έναν πατέρα στην πιο τραγική μέρα της ζωής του, σε μια αγωνιώδη αναζήτηση του γιου του, και μέσα από αυτή οδηγεί τον αναγνώστη στις χαώδεις γειτονιές της Παλαιστίνης, ως τα σύνορα με το Ισραήλ, από τη Ραμάλα ως την Ιερουσαλήμ, στην ιστορία και τους πρωταγωνιστές μιας μακρόχρονης και αιματηρής διαμάχης μεταξύ δυο λαών που η μοίρα τους θέλησε γείτονες. Και γνωρίζουμε καλά τι σημαίνει σκλαβιά, καταπίεση, διωγμός, τυραννία και ίσως για αυτό το βιβλίο έγινε αμέσως εκδοτική επιτυχία στην Ελλάδα.
Ο αναγνώστης ταξιδεύει στον χρόνο και στην ιστορία δυο λαών, διαβάζει για την πρώτη Ιντιφάντα του 1987, για τις διάφορες Παλαιστινιακές απελευθερωτικές οργανώσεις, την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) και τις συνιστώσες της, δηλαδή τη Φατάχ του Γιασέρ Αραφάτ, και το Δημοκρατικό Μέτωπο, για τις εμφύλιες έριδες μεταξύ τους, τις προδοσίες, τις θυσίες, τα αθώα θύματα -κυρίως παιδιά-, τον ανείπωτο πόνο. Στο τέλος του βιβλίου συνειδητοποιεί πόσο επικίνδυνος και μοιραίος μπορεί να είναι αυτός ο πόλεμος που σε αυτή τη φάση του, συμπληρώνει κιόλας ένα χρόνο, όμως στην πραγματικότητα διαρκεί εδώ και δεκαετίες.
-Ο τίτλος και το θέμα του βιβλίου αφορούν τη μέρα ενός τραγικού πατέρα, Παλαιστίνιου της Δυτικής Όχθης, ο οποίος αναζητά τον αγνοούμενο γιο του. Έζησες για αρκετά μεγάλο χρονικά διάστημα στη Λωρίδα της Γάζας. Θα ήθελα αφού σ ’ευχαριστήσω που δέχθηκες αμέσως να απαντήσεις και να απευθυνθείς στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, να μας περιγράψεις μια συνηθισμένη μέρα σε μια τόσο ταραχώδη περιοχή του πλανήτη.
-Κατ’ αρχάς να σ’ ευχαριστήσω πολύ για το ενδιαφέρον και τα καλά λόγια σχετικά με το τελευταίο μου βιβλίο. Έζησα στη Γάζα για έξι μήνες και κατόπιν την επισκέφτηκα πολλές φορές επί δώδεκα χρόνια. Η ζωή που γνώρισα στη Γάζα δεν υπάρχει πια. Κάποιοι φίλοι ταξίδεψαν ως εκεί, αναζητώντας τα εγκαταλελειμμένα σπίτια τους και τελικά χάθηκαν διότι δεν υπάρχει πια τίποτα να αναγνωρίσουν ανάμεσα στα ερείπια. Πριν από αυτόν τον τελευταίο πόλεμο η Λωρίδα της Γάζας ήταν μια περιοχή υπό στρατιωτική κατοχή, με λίγες ευκαιρίες για τους απλούς, συνηθισμένους ανθρώπους. Όμως η ζωή έστω κι έτσι ήταν ιδιαιτέρως έντονη, πολύ περισσότερο από όσο στη Δυτική Όχθη. Η Γάζα είναι το μέρος όπου μπορείς να νιώσεις το αληθινό πνεύμα του Παλαιστινιακού λαού, την ψυχική δύναμη, την αποφασιστικότητα, την αίσθηση του χιούμορ, τη λαχτάρα για ζωή.
Συμπληρώνεται ένας χρόνος πολέμου μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων, ο οποίος όπως ήδη ανέφερα, συνεχίζεται εδώ και αρκετές δεκαετίες. Υπάρχει ακόμα ελπίδα για την επίτευξη κάποιας έστω και προσωρινής συμφωνίας, λαμβάνοντας υπόψη την κρίσιμη κατάσταση σε παγκόσμιο επίπεδο, τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά και τις επερχόμενες αμερικανικές εκλογές;
-Κοίτα, σχετικά με το παλαιστινιακό ζήτημα το ντιμπέιντ των δυο υποψήφιων για την προεδρεία των ΗΠΑ, ήταν θεωρώ κάτι μεταξύ καρκίνου και πανούκλας. Ο ένας υποψήφιος υποστήριξε τον πόλεμο -έστω και περιορισμένο-την καταστροφή της ζωής στη Γάζα και τη Δυτική όχθη ενώ ο άλλος υποψήφιος είπε τα ίδια και χειρότερα. Άσχετα με το ποιος θα είναι ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ, η πολιτική της χώρας έναντι των Παλαιστινίων θα συνεχίσει να είναι ανήθικη και καταπιεστική.
-Μίλησε μας για τη σχέση σου με την Ελλάδα. Το βιβλίο σου κυκλοφόρησε μόλις πριν λίγες μέρες και ήδη έχει γίνει best seller.
Α, μα δυο οι κόρες μου έχουν ελληνικό αίμα και ελληνικά ονόματα, μέσω της συζύγου μου η οποία είναι μισή Ελληνίδα και μάλιστα από τη Θεσσαλονίκη. Κάθε φορά που ερχόμαστε στην Ελλάδα μένουμε έκπληκτοι από τη ζεστασιά του κόσμου, ειδικά ως προς τα παιδιά μας. Πριν λίγα χρόνια είχαμε περάσει καταπληκτικά στην ιδιαίτερη πατρίδα σου την Κρήτη, για να φέρω ένα παράδειγμα.
-Σ’ ευχαριστώ από καρδίας για αυτή τη συνέντευξη, για την προθυμία και την εμπιστοσύνη σου. Ήταν μεγάλη τιμή και χαρά. Ως επίλογο να μου επιτρέψεις να παραθέσω μερικά αποσπάσματα από το βιβλίο:
[…]«Το προηγούμενο βράδυ ο Μιλάντ Σάλαμα δεν κρατιόνταν από τη χαρά του για την εκδρομή με το σχολείο. “Μπαμπά”είπε στον πατέρα του τον Άμπεντ, τραβώντας τον από το μανίκι, “πάμε να αγοράσουμε φαγητό για το αυριανό πικνίκ”.
[…] «Η Χάιφα κοίταζε συνοφρυωμένη από το παράθυρο. “Ο καιρός δεν είναι καλός”. Γιατί ανησυχείς τη ρώτησε ο Άμπεντ πιάνοντας της τον ώμο. “Δεν ξέρω κάτι δεν μ’ αρέσει”…
[…] « “Πού είναι το πούλμαν” ρώτησε ο Άμπεντ. “Που είναι τα παιδιά;” Την επόμενη στιγμή το είδε: ήταν ντεραπαρισμένο, ένα άδειο καμένο κέλυφος. Δεν έβλεπε ούτε παιδιά, ούτε δασκάλους, ούτε ασθενοφόρα. Κάπου μέσα στο πλήθος πήρε το μάτι τον Αμίρ, τον ξάδερφό του. […] “Τι συνέβη;” Τον ρώτησε ο Άμπεντ. “Άσε ένα τρομερό ατύχημα” αποκρίθηκε ο Αμίρ. Έβγαζαν τα καμένα πτώματα από το πούλμαν και τα αράδιαζαν κατάχαμα».
[…]«Επί μήνες ολόκληρους ξυπνούσε τη νύχτα ουρλιάζοντας, εκλιπαρώντας τη γυναίκα του να μυρίσει τα χέρια του, να μυρίσει την αποφορά του θανάτου στη σάρκα του. Όταν έπλενε τα χέρια του, επέμενε ότι του ερχόταν στα ρουθούνια η μυρωδιά των ανθρώπων που καίγονταν. Η γυναίκα του τον πήγε σε ψυχιατρική κλινική στη Βηθλεέμ. Μετά το δυστύχημα ο Σάλεμ υπέφερε από διαλείψεις μνήμης, τις οποίες απέδιδε στον ξυλοδαρμό των στρατιωτών. Στην πραγματικότητα, όμως, ένιωθε ευγνώμων γι’ αυτές τις κρίσεις αμνησίας. Ήταν το μόνο πράγμα που τον κρατούσε στα συγκαλά του».
Κ.Μ