Στο «μάτι» της Ευρωπαϊκής Ένωσης φέρεται να έχει μπει μια καταπράσινη και αγροτική κοιλάδα στην Δυτική Σερβία. Πυκνώνουν οι φωνές διαμαρτυρίας. «Όλοι εμείς εδώ, είμαστε έτοιμοι να χάσουμε τη ζωή μας», ανέφερε σε δηλώσεις του ο 48χρονος αγρότης Ζλάτκο Κοκάνοβιτς. «Ας μας πυροβολήσουν. Μόνο έτσι μπορούν να ανοίξουν το ορυχείο», πρόσθεσε στη συνέχεια».
Το συγκεκριμένο κομμάτι αγροτικής έκτασης θεωρείται σημαντικό «φιλέτο» για αρκετούς μεγαλοεπενδυτές, με την περιοχή να διαθέτει μεγάλες δεξαμενές λιθίου, ένα πολύτιμο μέταλλο που αποτελεί βασικό κομμάτι στην ανάπτυξη μπαταριών για ηλεκτρικά αυτοκίνητα, στην κατεύθυνση της πράσινης ενέργειας.
Το θέμα της Δυτικής Σερβίας αποτελεί ίσως το πιο «καυτό» ζήτημα των Σέρβων αυτήν την εποχή και η διαχείρισή του αποτελεί πρόκληση για τον λαϊκστή Πρόεδρο της Σερβίας, Αλεξάντερ Βούτσιτς.
Η κυβέρνηση επιμένει ότι η εξόρυξη λιθίου θα αποτελέσει σημαντική επιτυχία προς την κατεύθυνση της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας, την ώρα που της ασκείται έντονη κριτική για την ανεπανόρθωτη ζημιά που θα προκληθεί στο φυσικό περιβάλλον, σε μια κοιλάδα που την διασχίζουν δύο μικρά ποτάμια και που διακρίνεται για τα αποθέματα νερού και τις μεγάλες εκτάσεις αγροτικής γης.
Από την άλλη μεριά χιλιάδες αναμένονται να είναι οι πολίτες που θα συγκεντρωθούν το Σάββατο (10/08) στην μεγάλη κινητοποίηση που θα λάβει χώρα στο Βελιγράδι. Κεντρικό σύνθημα των Σέρβων θα είναι ένας νόμος που να βάζει στοπ στο πλάνο της Ευρώπης για εξόρυξη λιθίου.
«Δεν με νοιάζουν τα χρήματα ούτε το κέρδος τους. Με ενδιαφέρει αυτή η γη. Εδώ μεγαλώσαμε και εδώ θα πεθάνουμε. Αυτό το χώμα δεν είναι η περιουσία κανενός. Ανήκει στα παιδιά μας», ανέφερε ο κ. Κοκάνοβιτς.
Τις μελέτες για την υλοποίηση του έργου έχει αναλάβει η μεγάλη πολυεθνική ” Rio Tinto”.. Η παραπάνω εταιρία έχει κατηγορηθεί στο παρελθόν για διάφορα σκάνδαλα μεταξύ των οποίων, διαφθορά, καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και για αμφισβητούμενες περιβαλλοντικές πρακτικές. Όλα αυτά έχουν προκαλέσει την οργή των κατοίκων και την κινητοποίηση περιβαλλοντικών οργανώσεων.
Η Rio Tinto προέβη σε δημόσια απολογία το 2023 όταν με δική της υπαιτιότητα έχασε ραδιενεργή κάψουλα σε έρημο της Δυτικής Αυστραλίας, κάτι που προκάλεσε την κινητοποίηση των τοπικών αρχών για την ανεύρεσή της. Αντίστοιχα, η εταιρία είχε απολογηθεί το 2020, καθώς σύμφωνα με το ρεπορτάζ του BBC κατέστρεψε κατά λάθος σπήλαιο χρονολογίας 46.000 ετών.
Σύμφωνα με την Ντουμπράβκα Τζέντοβιτς, Υπουργός Ενέργειας και Μεταλείων της Σερβίας, η κοιλάδα Jadar διαθέτει περίπου 158 εκαττομύρια τόνους σε αποθέματα λιθίου, περίπου δηλαδή το 17% των ευρωπαϊκών αποθεμάτων λιθίου. Αυτό την καθιστά ιδανική τοποθεσία για την υλοποίηση των άνωθι έργων.
«Δεν θα κάνουμε τίποτα από αυτά αν προκύπτει οποιαδήποτε αρνητική επίπτωση στο περιβάλλον», απαντά από την μεριά της η κ.Τζέντοβιτς. «Σε μια τέτοια περίπτωση το πρότζεκτ δεν πρόκειται να υλοποιηθεί», πρόσθεσε στις δηλώσεις της η Υπουργός.
Η κ. Τζέντοβιτς, θέλοντας να ρίξει τους τόνους υπογράμμισε ότι η σερβική κυβέρνηση έχει εγκαινιάσει ένα νέο τηλεφωνικό κέντρο στο οποίο θα ενημερώνονται οι πολίτες, όπως και μια ιατρική ομάδα η οποία θα επιβλέπει καθ’όλη την διάρκεια της υλοποίησης του έργου οποιοδήποτε ρίσκο για την υγεία των πολιτών.
(Με πληροφορίες από Assosiated Press, BBC)